Grafika pierwsza przedstawia pojedynczą, kiełkującą roślinę w ziemi. Ma cienką i długą łodygę oraz trzy podłużne listki. Na grafice znajdują się następujące informacje:
Punkt pierwszy. Planowanie uprawy. Warzywa należą do roślin, które zubażają glebę. Dlatego glebę do uprawy warzyw powinno się przygotować starannie, nawet z dwuletnim wyprzedzeniem. Przez wykonywanie mechanicznych zabiegów uprawowych i zastosowania odpowiednich herbicydów ograniczymy zachwaszczenie.
Punkt drugi. Odpowiednie pH gleby. Optymalny odczyn gleby dla większości gatunków warzyw to pH 6,5–6,8. Gleby kwaśne należy zwapnować, gdyż niewłaściwe pH utrudnia pobieranie ważnych składników pokarmowych takich jak: azot, fosfor, siarka, żelazo, miedź, cynk, molibden, mangan i bor.
Punkt trzeci. Uprawa ziemi. Stare zalecenia wskazywały, by jesienią wykonać nawożenie obornikiem i głęboką orkę przedzimową, aby ziemia zmagazynowała jak najwięcej wody. Natomiast wiosną pole bronowano, w razie konieczności stosując kultywator i ponowne bronowanie. Okazuje się jednak, że wiele korzyści orki przedzimowej jest straconych na skutek silnego ubicia gleby przez okres półrocznych opadów oraz tradycyjnie stosowane uprawki (włókowanie, kultywatorowanie, kilkakrotne bronowanie itp.). Również jesienne stosowanie obornika nie przynosi pożądanych efektów. Rozkładająca się materia organiczna uwalnia związki azotu, które są wymywane lub przedostają się do atmosfery.
Punkt czwarty. Uprawa ziemi współcześnie. Współcześnie, według zasad Dobrej Praktyki Rolniczej, zaleca się wykonywanie orki przedsiewnej wiosną. Wiosna jest też optymalnym terminem stosowania obornika. Obornik zastosowany wiosną nie wpływa ujemnie swoimi produktami rozkładu na wschody warzyw, a w momencie intensywnego wzrostu warzyw (czerwiec – sierpień) jego składniki są w pełni dostępne dla roślin. Straty składników z obornika stosowanego wiosną są minimalne. W dzisiejszej praktyce najlepiej zastosować głęboką orkę wiosenną i – nie dopuszczając do przeschnięcia gleby – jeszcze tego samego dnia dokładnie uprawić całą warstwę gleby i wysiać nasiona. Stosując systemy wysiewu na zagonach i redlinach dobrze jest wykonać głęboką orkę wiosenną, najlepiej pługiem z pogłębiaczem lub głęboszem. Taka metoda uprawy gleby skraca okres przedwegetacyjnej uprawy roli do jednego do dwóch dni oraz całkowicie eliminuje orkę jesienną. Pierwsza uprawka w tej metodzie następuje wiosną i jest nią orka połączona z wałowaniem gleby lekkim wałem kolczastym lub tylko bronowaniem. Natychmiast po orce następuje siew nasion.
Punkt piąty. Zachwaszczenie. Zachwaszczenie stanowi poważny problem przy przełożeniu terminu orki na wiosnę. Dlatego alternatywnym zabiegiem w uprawie roli pod warzywa jest stosowanie w miejsce orki zimowej uprawy międzyplonowej. Według wielu naukowców najlepiej „odchwaszczającym” międzyplonem na przyoranie, porównywalnym z zabiegiem herbicydami, jest żyto z wyką ozimą siane do dwudziestego września i przeorywane pod koniec kwietnia następnego roku.
Grafika pierwsza przedstawia pojedynczą, kiełkującą roślinę w ziemi. Ma cienką i długą łodygę oraz trzy podłużne listki. Na grafice znajdują się następujące informacje:
Punkt pierwszy. Planowanie uprawy. Warzywa należą do roślin, które zubażają glebę. Dlatego glebę do uprawy warzyw powinno się przygotować starannie, nawet z dwuletnim wyprzedzeniem. Przez wykonywanie mechanicznych zabiegów uprawowych i zastosowania odpowiednich herbicydów ograniczymy zachwaszczenie.
Punkt drugi. Odpowiednie pH gleby. Optymalny odczyn gleby dla większości gatunków warzyw to pH 6,5–6,8. Gleby kwaśne należy zwapnować, gdyż niewłaściwe pH utrudnia pobieranie ważnych składników pokarmowych takich jak: azot, fosfor, siarka, żelazo, miedź, cynk, molibden, mangan i bor.
Punkt trzeci. Uprawa ziemi. Stare zalecenia wskazywały, by jesienią wykonać nawożenie obornikiem i głęboką orkę przedzimową, aby ziemia zmagazynowała jak najwięcej wody. Natomiast wiosną pole bronowano, w razie konieczności stosując kultywator i ponowne bronowanie. Okazuje się jednak, że wiele korzyści orki przedzimowej jest straconych na skutek silnego ubicia gleby przez okres półrocznych opadów oraz tradycyjnie stosowane uprawki (włókowanie, kultywatorowanie, kilkakrotne bronowanie itp.). Również jesienne stosowanie obornika nie przynosi pożądanych efektów. Rozkładająca się materia organiczna uwalnia związki azotu, które są wymywane lub przedostają się do atmosfery.
Punkt czwarty. Uprawa ziemi współcześnie. Współcześnie, według zasad Dobrej Praktyki Rolniczej, zaleca się wykonywanie orki przedsiewnej wiosną. Wiosna jest też optymalnym terminem stosowania obornika. Obornik zastosowany wiosną nie wpływa ujemnie swoimi produktami rozkładu na wschody warzyw, a w momencie intensywnego wzrostu warzyw (czerwiec – sierpień) jego składniki są w pełni dostępne dla roślin. Straty składników z obornika stosowanego wiosną są minimalne. W dzisiejszej praktyce najlepiej zastosować głęboką orkę wiosenną i – nie dopuszczając do przeschnięcia gleby – jeszcze tego samego dnia dokładnie uprawić całą warstwę gleby i wysiać nasiona. Stosując systemy wysiewu na zagonach i redlinach dobrze jest wykonać głęboką orkę wiosenną, najlepiej pługiem z pogłębiaczem lub głęboszem. Taka metoda uprawy gleby skraca okres przedwegetacyjnej uprawy roli do jednego do dwóch dni oraz całkowicie eliminuje orkę jesienną. Pierwsza uprawka w tej metodzie następuje wiosną i jest nią orka połączona z wałowaniem gleby lekkim wałem kolczastym lub tylko bronowaniem. Natychmiast po orce następuje siew nasion.
Punkt piąty. Zachwaszczenie. Zachwaszczenie stanowi poważny problem przy przełożeniu terminu orki na wiosnę. Dlatego alternatywnym zabiegiem w uprawie roli pod warzywa jest stosowanie w miejsce orki zimowej uprawy międzyplonowej. Według wielu naukowców najlepiej „odchwaszczającym” międzyplonem na przyoranie, porównywalnym z zabiegiem herbicydami, jest żyto z wyką ozimą siane do dwudziestego września i przeorywane pod koniec kwietnia następnego roku.
Plansza 1/3
Źródło zdj.: Pixabay, domena publiczna.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
RUbQqWD4T1KKc
Grafika druga przedstawia narzędzie do orki. Jest to pług przyczepiony do tylnej części ciągnika. Ma kilkanaście wygiętych w półkole płaskich prętów, które wbijają się w ziemię. Na grafice znajdują się następujące informacje:
Punkt pierwszy. Narzędzia do nowoczesnej orki. Do niedawna chwalono pług z przedpłużkiem, jednak okazało się, że ze względu na rozkład sił najszybciej tworzy on najtrwalszą podeszwę płużną. Ze względu na duży koszt zabiegu i niską wydajność, nie w pełni sprawdzają się też pługi obracalne. Najwięcej szans na szersze użycie w uprawie warzyw ma lemieszowy pług wahadłowy, a nieco mniejsze (doskonale sprawdzający się w monokulturach zbożowych) pług talerzowy.
Punkt drugi. Sprzęt w gospodarstwie warzywniczym. Z takim parkiem maszynowym produkcja towarowa jest o wiele łatwiejsza: agregat uprawowy, glebogryzarka, siewnik do wysiewu precyzyjnego nasion, sadzarka do rozsady, zestaw pielników, rozsiewacz nawozów mineralnych, rozrzutnik do nawozów organicznych, dozownik płynnych nawozów organicznych.
Punkt trzeci. Sprzęt w gospodarstwie warzywniczym c.d. Urządzenie do formowania wałów lub zagonów, opryskiwacz, kombajn do zbioru uprawianych gatunków, platformy do przewożenia płodów, myjka do warzyw, linie sortownicze (przygotowujące produkt na rynek), ciągnik rolniczy, samochód dostawczy, najprostsze: brona, wały i włóka.
Grafika druga przedstawia narzędzie do orki. Jest to pług przyczepiony do tylnej części ciągnika. Ma kilkanaście wygiętych w półkole płaskich prętów, które wbijają się w ziemię. Na grafice znajdują się następujące informacje:
Punkt pierwszy. Narzędzia do nowoczesnej orki. Do niedawna chwalono pług z przedpłużkiem, jednak okazało się, że ze względu na rozkład sił najszybciej tworzy on najtrwalszą podeszwę płużną. Ze względu na duży koszt zabiegu i niską wydajność, nie w pełni sprawdzają się też pługi obracalne. Najwięcej szans na szersze użycie w uprawie warzyw ma lemieszowy pług wahadłowy, a nieco mniejsze (doskonale sprawdzający się w monokulturach zbożowych) pług talerzowy.
Punkt drugi. Sprzęt w gospodarstwie warzywniczym. Z takim parkiem maszynowym produkcja towarowa jest o wiele łatwiejsza: agregat uprawowy, glebogryzarka, siewnik do wysiewu precyzyjnego nasion, sadzarka do rozsady, zestaw pielników, rozsiewacz nawozów mineralnych, rozrzutnik do nawozów organicznych, dozownik płynnych nawozów organicznych.
Punkt trzeci. Sprzęt w gospodarstwie warzywniczym c.d. Urządzenie do formowania wałów lub zagonów, opryskiwacz, kombajn do zbioru uprawianych gatunków, platformy do przewożenia płodów, myjka do warzyw, linie sortownicze (przygotowujące produkt na rynek), ciągnik rolniczy, samochód dostawczy, najprostsze: brona, wały i włóka.
Plansza 2/3
Źródło zdj.: Pixabay, domena publiczna.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
RR8bNINDzERMO
Grafika trzecia przedstawia pięć sałat rosnących w ziemi. Na grafice znajdują się następujące informacje:
Punkt pierwszy. Ochrona roślin warzywnych przed chorobami i szkodnikami. Jednym z podstawowych elementów technologii produkcji warzyw jest ochrona przed organizmami szkodliwymi. Bardzo ważną rolę w przeciwdziałaniu wszystkim organizmom szkodliwym pełni profilaktyka, czyli stwarzanie roślinom uprawnym optymalnych warunków wzrostu przez właściwe zmianowanie, staranną uprawę, nawożenie, nawadnianie, pielęgnację. Mechaniczna uprawa gleby pełni znaczącą rolę w zwalczaniu niektórych chorób, szkodników i chwastów. Wszystkie czynności uprawowe poprzedzające siew lub sadzenie roślin powinny być wykonywane starannie, z uwzględnieniem aktualnego stanu pola i w odpowiednim terminie. Należy dobierać właściwe terminy siewu i sadzenia, odpowiednią rozstawę rzędów i zagęszczenie roślin, aby stosowanie środków chemicznych mogło być ograniczone do niezbędnego minimum.
Punkt drugi. Ochrona chemiczna. Wszystkie zabiegi ochrony roślin należy starać się wykonywać w warunkach optymalnych dla ich działania i w taki sposób, aby w maksymalnym stopniu wykorzystać ich biologiczną aktywność, przy jednoczesnej minimalizacji dawek. Jedną z metod ograniczenia zużycia środków ochrony roślin może być ich precyzyjne stosowanie, tylko w tych miejscach, gdzie określony organizm szkodliwy występuje. Coraz większe znaczenie ma też właściwe korzystanie z sygnalizacji pojawiania się chorób i prognozowania ich nasilenia. Nie wszystkie środki dopuszczone do stosowania w określonym gatunku warzyw powinny być wykorzystywane w integrowanej produkcji. Stosować należy jedynie te środki, które mają najkrótszy okres karencji i wywierają najmniejszy negatywny wpływ na organizmy pożyteczne.
Punkt trzeci. Skuteczność środków ochrony. Działanie środków ochrony roślin na organizmy szkodliwe i rośliny uprawne zależy nie tylko od składu gatunkowego patogenów i roślin, lecz także od fazy wzrostu roślin, warunków glebowych i klimatycznych. W związku z tym należy zawsze stosować tylko środki dopuszczone do stosowania dla danej rośliny uprawnej i przeznaczone do zwalczania określonego agrofaga, przestrzegać zalecanych dawek i sposobu stosowania podanego na etykiecie dołączonej do każdego opakowania środka. Szybkość poruszania się opryskiwacza powinno się uzależnić od prędkości wiatru podczas zabiegu. Jeżeli używa się opryskiwaczy bez pomocniczego strumienia powietrza, szybkość jego poruszania się nie może przekraczać cztery, pięć kilometrów na godzinę przy prędkości wiatru większej niż dwa metry na sekundę. Natomiast podczas sprzyjającej pogody (wiatr do dwóch metrów na sekundę) będzie to sześć, siedem kilometrów na godzinę. Opryskiwacz z rękawem i pomocniczym strumieniem powietrza może poruszać się z szybkością dziesięciu, dwunastu kilometrów na godzinę.
Punkt czwarty. Integrowana ochrona warzyw. Istotą integrowanej ochrony roślin warzywnych jest uzyskiwanie wysokich plonów, o dobrej jakości, w optymalnych warunkach uprawy, w sposób nie zagrażający naturalnemu środowisku i zdrowiu człowieka. W ochronie integrowanej w możliwie największym stopniu wykorzystuje się naturalne mechanizmy biologiczne i fizjologiczne roślin, wspierane przez racjonalne wykorzystanie konwencjonalnych, naturalnych i biologicznych środków ochrony roślin.
Punkt piąty. Integrowana produkcja (IP) stanowi technologię gospodarowania uwzględniającą wykorzystanie w sposób zrównoważony postępu technologicznego i biologicznego w uprawie, ochronie i nawożeniu roślin, przy jednoczesnym zapewnieniu bezpieczeństwa środowiska przyrodniczego. W integrowanej produkcji szczególną uwagę przywiązuje się do zmniejszenia roli pestycydów, stosowanych dla ograniczenia agrofagów do poziomu niezagrażającego roślinom uprawnym i naturalnemu środowisku. W takiej produkcji używa się nawozów i innych niezbędnych środków potrzebnych do wzrostu i rozwoju roślin na takim poziomie, który zapewnia uzyskanie plonów o wysokiej jakości, ale wolnych od pozostałości substancji szkodliwych (metale ciężkie, azotany, środki ochrony).
Punkt szósty. Metody biologiczne i agrotechniczne. W integrowanej ochronie metody biologiczne, fizyczne i agrotechniczne stanowią ważny, podstawowy element regulowania poziomu zagrożenia chorobami, szkodnikami i chwastami. Powinna ona uwzględniać stwarzanie uprawianym roślinom optymalnych warunków wzrostu i rozwoju. Chemiczne metody powinny być stosowane tylko wtedy, gdy nastąpi zachwianie równowagi w ekosystemie lub gdy stosując inne polecane w integrowanej ochronie metody, nie uzyskuje się zadowalających rezultatów. Stosowanie środków chemicznych powinno być prowadzone w oparciu o zasadę „tak mało, jak to możliwe i tak dużo, jak to niezbędne”. Produkty wytwarzane metodami integrowanymi zazwyczaj są konkurencyjne na rynku, cieszą się większym popytem i osiągają wyższą cenę. Niektórzy odbiorcy, szczególnie duże sieci supermarketów, zakłady przetwórcze i odbiorcy zagraniczni, wręcz wymagają od swoich dostawców posiadania certyfikatu, który gwarantuje, że towar został wyprodukowany zgodnie z zasadami obowiązującymi w produkcji integrowanej.
Grafika trzecia przedstawia pięć sałat rosnących w ziemi. Na grafice znajdują się następujące informacje:
Punkt pierwszy. Ochrona roślin warzywnych przed chorobami i szkodnikami. Jednym z podstawowych elementów technologii produkcji warzyw jest ochrona przed organizmami szkodliwymi. Bardzo ważną rolę w przeciwdziałaniu wszystkim organizmom szkodliwym pełni profilaktyka, czyli stwarzanie roślinom uprawnym optymalnych warunków wzrostu przez właściwe zmianowanie, staranną uprawę, nawożenie, nawadnianie, pielęgnację. Mechaniczna uprawa gleby pełni znaczącą rolę w zwalczaniu niektórych chorób, szkodników i chwastów. Wszystkie czynności uprawowe poprzedzające siew lub sadzenie roślin powinny być wykonywane starannie, z uwzględnieniem aktualnego stanu pola i w odpowiednim terminie. Należy dobierać właściwe terminy siewu i sadzenia, odpowiednią rozstawę rzędów i zagęszczenie roślin, aby stosowanie środków chemicznych mogło być ograniczone do niezbędnego minimum.
Punkt drugi. Ochrona chemiczna. Wszystkie zabiegi ochrony roślin należy starać się wykonywać w warunkach optymalnych dla ich działania i w taki sposób, aby w maksymalnym stopniu wykorzystać ich biologiczną aktywność, przy jednoczesnej minimalizacji dawek. Jedną z metod ograniczenia zużycia środków ochrony roślin może być ich precyzyjne stosowanie, tylko w tych miejscach, gdzie określony organizm szkodliwy występuje. Coraz większe znaczenie ma też właściwe korzystanie z sygnalizacji pojawiania się chorób i prognozowania ich nasilenia. Nie wszystkie środki dopuszczone do stosowania w określonym gatunku warzyw powinny być wykorzystywane w integrowanej produkcji. Stosować należy jedynie te środki, które mają najkrótszy okres karencji i wywierają najmniejszy negatywny wpływ na organizmy pożyteczne.
Punkt trzeci. Skuteczność środków ochrony. Działanie środków ochrony roślin na organizmy szkodliwe i rośliny uprawne zależy nie tylko od składu gatunkowego patogenów i roślin, lecz także od fazy wzrostu roślin, warunków glebowych i klimatycznych. W związku z tym należy zawsze stosować tylko środki dopuszczone do stosowania dla danej rośliny uprawnej i przeznaczone do zwalczania określonego agrofaga, przestrzegać zalecanych dawek i sposobu stosowania podanego na etykiecie dołączonej do każdego opakowania środka. Szybkość poruszania się opryskiwacza powinno się uzależnić od prędkości wiatru podczas zabiegu. Jeżeli używa się opryskiwaczy bez pomocniczego strumienia powietrza, szybkość jego poruszania się nie może przekraczać cztery, pięć kilometrów na godzinę przy prędkości wiatru większej niż dwa metry na sekundę. Natomiast podczas sprzyjającej pogody (wiatr do dwóch metrów na sekundę) będzie to sześć, siedem kilometrów na godzinę. Opryskiwacz z rękawem i pomocniczym strumieniem powietrza może poruszać się z szybkością dziesięciu, dwunastu kilometrów na godzinę.
Punkt czwarty. Integrowana ochrona warzyw. Istotą integrowanej ochrony roślin warzywnych jest uzyskiwanie wysokich plonów, o dobrej jakości, w optymalnych warunkach uprawy, w sposób nie zagrażający naturalnemu środowisku i zdrowiu człowieka. W ochronie integrowanej w możliwie największym stopniu wykorzystuje się naturalne mechanizmy biologiczne i fizjologiczne roślin, wspierane przez racjonalne wykorzystanie konwencjonalnych, naturalnych i biologicznych środków ochrony roślin.
Punkt piąty. Integrowana produkcja (IP) stanowi technologię gospodarowania uwzględniającą wykorzystanie w sposób zrównoważony postępu technologicznego i biologicznego w uprawie, ochronie i nawożeniu roślin, przy jednoczesnym zapewnieniu bezpieczeństwa środowiska przyrodniczego. W integrowanej produkcji szczególną uwagę przywiązuje się do zmniejszenia roli pestycydów, stosowanych dla ograniczenia agrofagów do poziomu niezagrażającego roślinom uprawnym i naturalnemu środowisku. W takiej produkcji używa się nawozów i innych niezbędnych środków potrzebnych do wzrostu i rozwoju roślin na takim poziomie, który zapewnia uzyskanie plonów o wysokiej jakości, ale wolnych od pozostałości substancji szkodliwych (metale ciężkie, azotany, środki ochrony).
Punkt szósty. Metody biologiczne i agrotechniczne. W integrowanej ochronie metody biologiczne, fizyczne i agrotechniczne stanowią ważny, podstawowy element regulowania poziomu zagrożenia chorobami, szkodnikami i chwastami. Powinna ona uwzględniać stwarzanie uprawianym roślinom optymalnych warunków wzrostu i rozwoju. Chemiczne metody powinny być stosowane tylko wtedy, gdy nastąpi zachwianie równowagi w ekosystemie lub gdy stosując inne polecane w integrowanej ochronie metody, nie uzyskuje się zadowalających rezultatów. Stosowanie środków chemicznych powinno być prowadzone w oparciu o zasadę „tak mało, jak to możliwe i tak dużo, jak to niezbędne”. Produkty wytwarzane metodami integrowanymi zazwyczaj są konkurencyjne na rynku, cieszą się większym popytem i osiągają wyższą cenę. Niektórzy odbiorcy, szczególnie duże sieci supermarketów, zakłady przetwórcze i odbiorcy zagraniczni, wręcz wymagają od swoich dostawców posiadania certyfikatu, który gwarantuje, że towar został wyprodukowany zgodnie z zasadami obowiązującymi w produkcji integrowanej.
Plansza 3/3
Źródło zdj.: Pixabay, domena publiczna.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Rola pod uprawę roślin przyprawowych i zielarskich wymaga starannego przygotowania ze względu na siew często drobnych nasion, które nie powinny być umieszczane w glebie zbyt głęboko.
1
RYT5Wfjll6Lpn
Grafika pierwsza przedstawia kobiece dłonie na glebie. W bliskiej odległości rosną kępki ziół. Na grafice znajdują się następujące informacje:
Punkt pierwszy. Przygotowanie gleby. Przygotowanie roli do siewu zależy od uprawianego przedplonu, terminu zakładania plantacji, rodzaju gleby, a także wielkości wysiewanych nasion. W przypadku roślin wcześnie schodzących z pola zabiegi mogą obejmować podorywkę z wykorzystaniem pługa lub brony talerzowej, które rozdrabniają i mieszają z glebą resztki pożniwne roślin. By zniszczyć chwasty, należy wykonać kilkukrotne bronowanie. W przypadku zastosowania międzyplonów trzeba wymieszać międzyplon z glebą, stosując bronę talerzową przed wykonaniem orki zimowej. W tym czasie można zastosować nawożenie fosforowo‑potasowe. Orkę jesienną należy pozostawić w ostrej skibie. Wiosną przygotowując glebę do siewu, należy rozpocząć uprawę roli najwcześniej, jak to możliwe, by ograniczyć straty wody. W przygotowaniu roli coraz częściej stosuje się zestawy uprawowe, w skład których wchodzą narzędzia typu: włóka, kultywator, brona, odpowiedni wał. Dobór narzędzi uprawowych zależy od stanu pola.
Punkt drugi. Głębokość siewu. Na ogół nasiona wysiewamy na głębokości od pół do półtorej centymetra, według zasady, że im drobniejsze nasiona, tym płytszy powinien być siew. Do siewu roślin przyprawowych wykorzystuje się siewniki przeznaczone do siewu warzyw i ziół. W przypadku siewu roślin o drobnych nasionach warto za redlicami siewnika zastosować rolkę ugniatającą. Wschody nasion i rozwój siewek w początkowym okresie jest dość wolny. Aby zapewnić małym siewkom i młodym roślinom odpowiednie warunki wzrostu, gleba powinna być wolna od chwastów oraz wyrównana i dostatecznie spulchniona. Spulchniona rola ułatwia rozwój systemu korzeniowego, a zatem i zaopatrywanie roślin w wodę, składniki pokarmowe i powietrze. W przypadku niewielkich powierzchni obsiewanych plantacji, rolę można przykrywać włókniną, aby zapewnić lepsze warunki do wschodu nasion. Rośliny przyprawowe można uprawiać po innych roślinach rolniczych np. zbożach, rzepaku, po roślinach warzywnych, po innych roślinach zielarskich.
Punkt trzeci. Pielęgnacja. Ze względu na brak środków ochrony roślin w zwalczaniu chwastów w uprawach roślin zielarskich, pielęgnacje prowadzi się z wykorzystaniem zabiegów mechanicznych. Wykorzystuje się narzędzia: pielnik, pielniko‑obsypnik, obsypnik, bronę chwastownik. Staranność zabiegów pielęgnacyjnych zależy od przygotowania pola, jego wyrównania, a także od szerokości roboczej narzędzi pielęgnacyjnych w stosunku do szerokości obsianych rzędów. Jeśli rzędy są takie same, jak szerokość robocza narzędzi pielęgnacyjnych, uprawki pielęgnacyjne będą dokładniejsze.
Punkt czwarty. Zbiór. Surowiec zielarski zbieramy od wiosny do jesieni. Okres zbioru zależy od rodzaju surowca (ziele, liście, kwiaty, owoce, korzenie) oraz od gatunku rośliny. Zazwyczaj zbiór ziela czy liści przeprowadza się na przełomie maja i czerwca, w czerwcu przed kwitnieniem roślin, natomiast kwiatów i owoców – nieco później. Rośliny najlepiej ścinać na wysokości około dziesięciu, piętnastu centymetrów od ziemi tak, aby miały możliwość szybszego zregenerowania się. Czasem warunki klimatyczne pozwalają na powtórny zbiór surowca w tym samym sezonie wegetacyjnym zarówno z upraw jednorocznych, jak i bylin. W zależności od wielkości plantacji, zbiór odbywa się z użyciem maszyn tnących (kosiarka samojezdna, kosiarka listwowa, przyczepa tnąco–zbierająca) lub ręcznie za pomocą ostrych nożyc czy sekatora. Po zbiorze surowiec należy wysuszyć w warunkach naturalnych lub w suszarni termicznej. Okres suszenia, zależnie od warunków oraz rodzaju surowca, trwa od kilku dni do około dwóch–trzech tygodni.
Punkt piąty. Uprawa w pojemnikach. Alternatywą polowej uprawy roślin przyprawowych może być uprawa w pojemnikach czy doniczkach. Rośliny te możemy uprawiać nie tylko na słonecznym parapecie kuchennym. Taras czy balkon można wykorzystać do uprawy delikatnych, wrażliwych na zróżnicowane warunki klimatyczne ziół. Wraz z nadejściem niekorzystnych warunków pogodowych wystarczy wnieść pojemniki pod dach i tam kontynuować uprawę. Do najchętniej uprawianych w mieszkaniach roślin przyprawowych należą: bazylia, cząber, pietruszka z przeznaczaniem na zieloną nać, melisa oraz mięta. Do uprawy ziół w warunkach domowych możemy wykorzystać dostępne na rynku podłoża dla roślin doniczkowych. Podobnie, jak w przypadku uprawy polowej głębokość wysiewu nasion zależy od ich wielkości. Im mniejsze nasiona, tym mniejsza głębokość siewu. Po siewie nasion zawartość doniczek należy podlać, a następnie tylko delikatnie zraszać podłoże. Po wykiełkowaniu nasion i pojawieniu się młodych roślin musimy pamiętamy o regularnym podlewaniu.
Grafika pierwsza przedstawia kobiece dłonie na glebie. W bliskiej odległości rosną kępki ziół. Na grafice znajdują się następujące informacje:
Punkt pierwszy. Przygotowanie gleby. Przygotowanie roli do siewu zależy od uprawianego przedplonu, terminu zakładania plantacji, rodzaju gleby, a także wielkości wysiewanych nasion. W przypadku roślin wcześnie schodzących z pola zabiegi mogą obejmować podorywkę z wykorzystaniem pługa lub brony talerzowej, które rozdrabniają i mieszają z glebą resztki pożniwne roślin. By zniszczyć chwasty, należy wykonać kilkukrotne bronowanie. W przypadku zastosowania międzyplonów trzeba wymieszać międzyplon z glebą, stosując bronę talerzową przed wykonaniem orki zimowej. W tym czasie można zastosować nawożenie fosforowo‑potasowe. Orkę jesienną należy pozostawić w ostrej skibie. Wiosną przygotowując glebę do siewu, należy rozpocząć uprawę roli najwcześniej, jak to możliwe, by ograniczyć straty wody. W przygotowaniu roli coraz częściej stosuje się zestawy uprawowe, w skład których wchodzą narzędzia typu: włóka, kultywator, brona, odpowiedni wał. Dobór narzędzi uprawowych zależy od stanu pola.
Punkt drugi. Głębokość siewu. Na ogół nasiona wysiewamy na głębokości od pół do półtorej centymetra, według zasady, że im drobniejsze nasiona, tym płytszy powinien być siew. Do siewu roślin przyprawowych wykorzystuje się siewniki przeznaczone do siewu warzyw i ziół. W przypadku siewu roślin o drobnych nasionach warto za redlicami siewnika zastosować rolkę ugniatającą. Wschody nasion i rozwój siewek w początkowym okresie jest dość wolny. Aby zapewnić małym siewkom i młodym roślinom odpowiednie warunki wzrostu, gleba powinna być wolna od chwastów oraz wyrównana i dostatecznie spulchniona. Spulchniona rola ułatwia rozwój systemu korzeniowego, a zatem i zaopatrywanie roślin w wodę, składniki pokarmowe i powietrze. W przypadku niewielkich powierzchni obsiewanych plantacji, rolę można przykrywać włókniną, aby zapewnić lepsze warunki do wschodu nasion. Rośliny przyprawowe można uprawiać po innych roślinach rolniczych np. zbożach, rzepaku, po roślinach warzywnych, po innych roślinach zielarskich.
Punkt trzeci. Pielęgnacja. Ze względu na brak środków ochrony roślin w zwalczaniu chwastów w uprawach roślin zielarskich, pielęgnacje prowadzi się z wykorzystaniem zabiegów mechanicznych. Wykorzystuje się narzędzia: pielnik, pielniko‑obsypnik, obsypnik, bronę chwastownik. Staranność zabiegów pielęgnacyjnych zależy od przygotowania pola, jego wyrównania, a także od szerokości roboczej narzędzi pielęgnacyjnych w stosunku do szerokości obsianych rzędów. Jeśli rzędy są takie same, jak szerokość robocza narzędzi pielęgnacyjnych, uprawki pielęgnacyjne będą dokładniejsze.
Punkt czwarty. Zbiór. Surowiec zielarski zbieramy od wiosny do jesieni. Okres zbioru zależy od rodzaju surowca (ziele, liście, kwiaty, owoce, korzenie) oraz od gatunku rośliny. Zazwyczaj zbiór ziela czy liści przeprowadza się na przełomie maja i czerwca, w czerwcu przed kwitnieniem roślin, natomiast kwiatów i owoców – nieco później. Rośliny najlepiej ścinać na wysokości około dziesięciu, piętnastu centymetrów od ziemi tak, aby miały możliwość szybszego zregenerowania się. Czasem warunki klimatyczne pozwalają na powtórny zbiór surowca w tym samym sezonie wegetacyjnym zarówno z upraw jednorocznych, jak i bylin. W zależności od wielkości plantacji, zbiór odbywa się z użyciem maszyn tnących (kosiarka samojezdna, kosiarka listwowa, przyczepa tnąco–zbierająca) lub ręcznie za pomocą ostrych nożyc czy sekatora. Po zbiorze surowiec należy wysuszyć w warunkach naturalnych lub w suszarni termicznej. Okres suszenia, zależnie od warunków oraz rodzaju surowca, trwa od kilku dni do około dwóch–trzech tygodni.
Punkt piąty. Uprawa w pojemnikach. Alternatywą polowej uprawy roślin przyprawowych może być uprawa w pojemnikach czy doniczkach. Rośliny te możemy uprawiać nie tylko na słonecznym parapecie kuchennym. Taras czy balkon można wykorzystać do uprawy delikatnych, wrażliwych na zróżnicowane warunki klimatyczne ziół. Wraz z nadejściem niekorzystnych warunków pogodowych wystarczy wnieść pojemniki pod dach i tam kontynuować uprawę. Do najchętniej uprawianych w mieszkaniach roślin przyprawowych należą: bazylia, cząber, pietruszka z przeznaczaniem na zieloną nać, melisa oraz mięta. Do uprawy ziół w warunkach domowych możemy wykorzystać dostępne na rynku podłoża dla roślin doniczkowych. Podobnie, jak w przypadku uprawy polowej głębokość wysiewu nasion zależy od ich wielkości. Im mniejsze nasiona, tym mniejsza głębokość siewu. Po siewie nasion zawartość doniczek należy podlać, a następnie tylko delikatnie zraszać podłoże. Po wykiełkowaniu nasion i pojawieniu się młodych roślin musimy pamiętamy o regularnym podlewaniu.
Plansza 1/8
Źródło zdj.: Pixabay, domena publiczna.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Rwb9cn507sqpS
Grafika druga przedstawia cząber ogrodowy. Ma silnie zdrewniałą łodygę oraz krótkie, wydłużone i zaostrzone na końcach zielone liście. Kwitnie w dużych, owalnych kępkach i osiąga sporą wysokość. Na grafice znajdują się następujące informacje:
Punkt pierwszy. Cząber ogrodowy. To jednoroczna roślina uprawiana z siewu. Gleba powinna być starannie przygotowana i wyrównana, aby zapewnić równomierne wschody nasion. Nasiona są drobne, wysiewa się je bezpośrednio do gruntu, w drugiej połowie kwietnia. Orientacyjna norma wysiewu to siedem, osiem kilogramów nasion na hektar. Siew jest bardzo płytki, w rzędach o rozstawie trzydziestu, czterdziestu centymetrów. Nasiona do skiełkowania potrzebują światła, najlepiej kiełkują w temperaturze kilkunastu stopni Celsjusza. Wschody roślin w zależności od warunków pogodowych następują po około dwóch, trzech tygodniach. Do zabiegów pielęgnacyjnych należy przede wszystkim spulchnianie międzyrzędzi narzędziami mechanicznymi, by nie dopuścić do zaskorupienia się gleby i zachwaszczenia plantacji, szczególnie na początku wschodów. Zabiegi pielęgnacyjne należy kontynuować w okresie wegetacji.
Grafika druga przedstawia cząber ogrodowy. Ma silnie zdrewniałą łodygę oraz krótkie, wydłużone i zaostrzone na końcach zielone liście. Kwitnie w dużych, owalnych kępkach i osiąga sporą wysokość. Na grafice znajdują się następujące informacje:
Punkt pierwszy. Cząber ogrodowy. To jednoroczna roślina uprawiana z siewu. Gleba powinna być starannie przygotowana i wyrównana, aby zapewnić równomierne wschody nasion. Nasiona są drobne, wysiewa się je bezpośrednio do gruntu, w drugiej połowie kwietnia. Orientacyjna norma wysiewu to siedem, osiem kilogramów nasion na hektar. Siew jest bardzo płytki, w rzędach o rozstawie trzydziestu, czterdziestu centymetrów. Nasiona do skiełkowania potrzebują światła, najlepiej kiełkują w temperaturze kilkunastu stopni Celsjusza. Wschody roślin w zależności od warunków pogodowych następują po około dwóch, trzech tygodniach. Do zabiegów pielęgnacyjnych należy przede wszystkim spulchnianie międzyrzędzi narzędziami mechanicznymi, by nie dopuścić do zaskorupienia się gleby i zachwaszczenia plantacji, szczególnie na początku wschodów. Zabiegi pielęgnacyjne należy kontynuować w okresie wegetacji.
Plansza 2/8
Źródło zdj.: Dezidor, Wikimedia Commons, licencja CC BY 3.0.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
R1XFxdrUgtPhB
Grafika trzecia przedstawia kminek zwyczajny. Jest bardzo wysoki, łodyga jest rozgałęziona, naga i dęta, a liście podwójnie pierzaste. Kminek ma białe kwiaty zebrane w promienny baldach. Na grafice znajdują się następujące informacje:
Punkt pierwszy. Kminek zwyczajny. Jest rośliną dwuletnią, w pierwszym roku wytwarza rozetę liściową, w drugim pędy kwiatowe, które zakwitają i owocują. Pędy rozgałęziają się, dorastając do jednego metra wysokości. Rozgałęzienie każdego pędu jest zakończone baldachem. W baldachu zebrane są drobne kwiaty barwy białej lub lekko różowej. Roślina zakwita w maju i czerwcu, a owoce wydaje w lipcu. Są to drobne, łukowato wygięte, szarobrunatne rozłupki. Polskie wyhodowane odmiany kminku zwyczajnego to Kończewicki i Plewiski.
Punkt drugi. Uprawa. Uprawę kminku zakładamy z siewu nasion. Termin siewu przypada wczesną wiosną (koniec marca, kwiecień). Wczesny siew nasion kminku zapewnia im lepsze warunki kiełkowania. Nasiona wschodzą dość szybko. Roślinę można uprawiać w czystym siewie i w uprawie współrzędnej z inną rośliną. Na hektar wysiewa się do ośmiu kilogramów nasion. Rośliny uprawia się w rzędach co czterdzieści, czterdzieści pięć centymetrów. Głębokość siewu nasion do półtora centymetra.
Grafika trzecia przedstawia kminek zwyczajny. Jest bardzo wysoki, łodyga jest rozgałęziona, naga i dęta, a liście podwójnie pierzaste. Kminek ma białe kwiaty zebrane w promienny baldach. Na grafice znajdują się następujące informacje:
Punkt pierwszy. Kminek zwyczajny. Jest rośliną dwuletnią, w pierwszym roku wytwarza rozetę liściową, w drugim pędy kwiatowe, które zakwitają i owocują. Pędy rozgałęziają się, dorastając do jednego metra wysokości. Rozgałęzienie każdego pędu jest zakończone baldachem. W baldachu zebrane są drobne kwiaty barwy białej lub lekko różowej. Roślina zakwita w maju i czerwcu, a owoce wydaje w lipcu. Są to drobne, łukowato wygięte, szarobrunatne rozłupki. Polskie wyhodowane odmiany kminku zwyczajnego to Kończewicki i Plewiski.
Punkt drugi. Uprawa. Uprawę kminku zakładamy z siewu nasion. Termin siewu przypada wczesną wiosną (koniec marca, kwiecień). Wczesny siew nasion kminku zapewnia im lepsze warunki kiełkowania. Nasiona wschodzą dość szybko. Roślinę można uprawiać w czystym siewie i w uprawie współrzędnej z inną rośliną. Na hektar wysiewa się do ośmiu kilogramów nasion. Rośliny uprawia się w rzędach co czterdzieści, czterdzieści pięć centymetrów. Głębokość siewu nasion do półtora centymetra.
Plansza 3/8
Źródło zdj.: Joanna Boisse, Wikimedia Commons, licencja: CC BY‑SA 4.0.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
R12wiG1ZJ75dB
Grafika czwarta przedstawia majeranek ogrodowy. Roślina pokryta jest delikatnymi włoskami, które nadają szarawe zabarwienie. Listki rosną gęsto, są drobne i owalne. Majeranek ma silnie rozgałęzione łodygi. Na grafice znajdują się następujące informacje:
Punkt pierwszy. Majeranek ogrodowy. Jest rośliną jednoroczną. Wyrasta przeciętnie do trzydziestu centymetrów wysokości. Łodygi ma wzniesione, silnie rozgałęzione, drewniejące w dolnych partiach, a liście drobne, kształtu jajowatego, barwy szarozielonej. Kwiaty są drobne, niepozorne, barwy szarobiałej, gęsto skupione w kwiatostanach na szczytach pędów. Cała roślina jest delikatnie omszona. Surowcem jest ziele zbierane w czasie kwitnienia roślin. Surowiec zawiera olejek eteryczny, o silnym, charakterystycznym zapachu, a także związki goryczkowe, garbniki, witaminy, sole mineralne. Majeranek kwitnie od czerwca do września.
Punkt drugi. Uprawa. Uprawę majeranku zakładamy wiosną z siewu bezpośredniego. Nasiona są drobne, siejemy je w kwietniu, płytko – na głębokość pół centymetra, w rozstawie trzydzieści, czterdzieści centymetrów zapewniającej pielęgnację międzyrzędzi w okresie wegetacji roślin. Wysiewamy do pięciu kilogramów nasion na hektar. Wcześniej gleba powinna być zasilona nawozami NPK.
Grafika czwarta przedstawia majeranek ogrodowy. Roślina pokryta jest delikatnymi włoskami, które nadają szarawe zabarwienie. Listki rosną gęsto, są drobne i owalne. Majeranek ma silnie rozgałęzione łodygi. Na grafice znajdują się następujące informacje:
Punkt pierwszy. Majeranek ogrodowy. Jest rośliną jednoroczną. Wyrasta przeciętnie do trzydziestu centymetrów wysokości. Łodygi ma wzniesione, silnie rozgałęzione, drewniejące w dolnych partiach, a liście drobne, kształtu jajowatego, barwy szarozielonej. Kwiaty są drobne, niepozorne, barwy szarobiałej, gęsto skupione w kwiatostanach na szczytach pędów. Cała roślina jest delikatnie omszona. Surowcem jest ziele zbierane w czasie kwitnienia roślin. Surowiec zawiera olejek eteryczny, o silnym, charakterystycznym zapachu, a także związki goryczkowe, garbniki, witaminy, sole mineralne. Majeranek kwitnie od czerwca do września.
Punkt drugi. Uprawa. Uprawę majeranku zakładamy wiosną z siewu bezpośredniego. Nasiona są drobne, siejemy je w kwietniu, płytko – na głębokość pół centymetra, w rozstawie trzydzieści, czterdzieści centymetrów zapewniającej pielęgnację międzyrzędzi w okresie wegetacji roślin. Wysiewamy do pięciu kilogramów nasion na hektar. Wcześniej gleba powinna być zasilona nawozami NPK.
Plansza 4/8
Źródła zdj.: Forest & Kim Starr, Wikimedia Commons, licencja: CC BY 3.0.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
R1CRiZo4yTdxz
Grafika piąta przedstawia melisę lekarską. Tworzy kępy złożone z wielu czterokanciastych, delikatnie owłosionych, rozgałęziających się pędów. Pędy są gęsto porośnięte licznymi jajowatymi, zielonymi liśćmi o ząbkowatych brzegach. Na grafice znajdują się następujące informacje:
Punkt pierwszy. Melisa lekarska. Jest byliną. Wyrasta do sześćdziesięciu centymetrów. Łodygi ma liczne, u nasady płożące się, rozgałęzione, czterokanciaste. Liście są barwy jasnozielonej, kształtu jajowatego do sercowo‑jajowatego, karbowane na brzegach, tępo lub ostro zakończone na końcach, ułożone na roślinie nakrzyżlegle. Kwiaty są białe, skupione w kątach liści w nibyokółkach. Roślina kwitnie od czerwca do września. Melisa lekarska to roślina miododajna. Surowcem są liście oraz całe ziele zbierane w początkowej fazie kwitnienia. Surowiec zawiera olejek eteryczny, o silnym, miłym, cytrynowym zapachu – z tego powodu roślina bywa mylona z kocimiętką właściwą.
Grafika piąta przedstawia melisę lekarską. Tworzy kępy złożone z wielu czterokanciastych, delikatnie owłosionych, rozgałęziających się pędów. Pędy są gęsto porośnięte licznymi jajowatymi, zielonymi liśćmi o ząbkowatych brzegach. Na grafice znajdują się następujące informacje:
Punkt pierwszy. Melisa lekarska. Jest byliną. Wyrasta do sześćdziesięciu centymetrów. Łodygi ma liczne, u nasady płożące się, rozgałęzione, czterokanciaste. Liście są barwy jasnozielonej, kształtu jajowatego do sercowo‑jajowatego, karbowane na brzegach, tępo lub ostro zakończone na końcach, ułożone na roślinie nakrzyżlegle. Kwiaty są białe, skupione w kątach liści w nibyokółkach. Roślina kwitnie od czerwca do września. Melisa lekarska to roślina miododajna. Surowcem są liście oraz całe ziele zbierane w początkowej fazie kwitnienia. Surowiec zawiera olejek eteryczny, o silnym, miłym, cytrynowym zapachu – z tego powodu roślina bywa mylona z kocimiętką właściwą.
Plansza 5/8
Źródło zdj.: Werner100359, Wikimedia Commons, licencja CC BY 3.0.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
RrXbsB54CHQvq
Grafika szósta przedstawia miętę pieprzową. Mięta ma krzewiasty pokrój, wytwarza poziome kłącza. Liście są zielone, o owalnym kształcie z ząbkowanym brzegiem. Mięta jest zaostrzona na końcach listków. Na grafice znajdują się następujące informacje:
Punkt pierwszy. Mięta pieprzowa. Jest byliną. Wytwarza rozłogi nadziemne i podziemne, z których wyrastają prosto wzniesione, nieco rozgałęzione pędy zielne, zakończone kwiatostanem. Łodygi osiągają wysokość od czterdziestu do sześćdziesięciu centymetrów, są czterokanciaste, gęsto ulistnione. Liście kształtu podłużno‑jajowatego, delikatnie owłosione, o piłkowanym brzegu, ostro zakończonym na szczycie blaszki. Kwiaty drobne, skupione na szczytach pędów, zebrane w gęste nibykłosy, barwy jasno fioletowej. Roślina kwitnie od czerwca do sierpnia. Surowcem leczniczym są liście i ulistnione szczyty pędów, zebrane z niekwitnących roślin. Główny składnik czynny to olejek eteryczny, który zawiera mentol. Plantacje zakłada się z sadzonek uzyskiwanych z rozłogów podziemnych. Termin założenia plantacji najlepiej wybrać wiosną lub jesienią, gdy gleba jest odpowiednio wilgotna.
Grafika szósta przedstawia miętę pieprzową. Mięta ma krzewiasty pokrój, wytwarza poziome kłącza. Liście są zielone, o owalnym kształcie z ząbkowanym brzegiem. Mięta jest zaostrzona na końcach listków. Na grafice znajdują się następujące informacje:
Punkt pierwszy. Mięta pieprzowa. Jest byliną. Wytwarza rozłogi nadziemne i podziemne, z których wyrastają prosto wzniesione, nieco rozgałęzione pędy zielne, zakończone kwiatostanem. Łodygi osiągają wysokość od czterdziestu do sześćdziesięciu centymetrów, są czterokanciaste, gęsto ulistnione. Liście kształtu podłużno‑jajowatego, delikatnie owłosione, o piłkowanym brzegu, ostro zakończonym na szczycie blaszki. Kwiaty drobne, skupione na szczytach pędów, zebrane w gęste nibykłosy, barwy jasno fioletowej. Roślina kwitnie od czerwca do sierpnia. Surowcem leczniczym są liście i ulistnione szczyty pędów, zebrane z niekwitnących roślin. Główny składnik czynny to olejek eteryczny, który zawiera mentol. Plantacje zakłada się z sadzonek uzyskiwanych z rozłogów podziemnych. Termin założenia plantacji najlepiej wybrać wiosną lub jesienią, gdy gleba jest odpowiednio wilgotna.
Plansza 6/8
Źródło zdj.: Manfredrichter, Pixabay, licencja: CC 0.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
R9fICAF8zREo8
Grafika siódma przedstawia tymianek pospolity. Jest to roślina stosunkowo wysoka i rozgałęziona. Liście są drobne, krótkoogonowe, ułożone naprzeciwlegle. Mają zielony kolor. Na grafice znajdują się następujące informacje:
Punkt pierwszy. Tymianek pospolity. Jest krzewinką wiecznie zieloną wyrastającą do dwudziestu pięciu, trzydziestu centymetrów wysokości. Łodygi rozgałęzione, drewniejące u nasady. Liście drobne, o krótkich ogonkach naprzeciwległe, kształtu lancetowatego, pokryte gruczołami olejkowymi, nagie, brzegi całe podwinięte. Kwiaty drobne, bladoliliowe lub różowe, zebrane w pozorne okółki na szczytach pędów. Roślina kwitnie od czerwca do sierpnia. Tymianek jest rośliną miododajną, blisko spokrewnioną z macierzanką. Ma przyjemny, charakterystyczny zapach.
Punkt drugi. Uprawa. Plantacje zakłada się z wysiewu nasion. Nasiona są drobne. Wysiewa się je w ilości od trzech do czterech kilogramów na hektar do gruntu, w rzędy co czterdzieści centymetrów, na głębokość pół centymetra. Nasiona kiełkują na świetle i w ciemności. Wschodzą zwykle po dwóch tygodniach. Ponieważ nasiona tymianku kiełkują na świetle, nie należy ich przykrywać ziemią. Można też uprawiać tymianek z rozsady, ale ten sposób jest rzadko praktykowany.
Grafika siódma przedstawia tymianek pospolity. Jest to roślina stosunkowo wysoka i rozgałęziona. Liście są drobne, krótkoogonowe, ułożone naprzeciwlegle. Mają zielony kolor. Na grafice znajdują się następujące informacje:
Punkt pierwszy. Tymianek pospolity. Jest krzewinką wiecznie zieloną wyrastającą do dwudziestu pięciu, trzydziestu centymetrów wysokości. Łodygi rozgałęzione, drewniejące u nasady. Liście drobne, o krótkich ogonkach naprzeciwległe, kształtu lancetowatego, pokryte gruczołami olejkowymi, nagie, brzegi całe podwinięte. Kwiaty drobne, bladoliliowe lub różowe, zebrane w pozorne okółki na szczytach pędów. Roślina kwitnie od czerwca do sierpnia. Tymianek jest rośliną miododajną, blisko spokrewnioną z macierzanką. Ma przyjemny, charakterystyczny zapach.
Punkt drugi. Uprawa. Plantacje zakłada się z wysiewu nasion. Nasiona są drobne. Wysiewa się je w ilości od trzech do czterech kilogramów na hektar do gruntu, w rzędy co czterdzieści centymetrów, na głębokość pół centymetra. Nasiona kiełkują na świetle i w ciemności. Wschodzą zwykle po dwóch tygodniach. Ponieważ nasiona tymianku kiełkują na świetle, nie należy ich przykrywać ziemią. Można też uprawiać tymianek z rozsady, ale ten sposób jest rzadko praktykowany.
Plansza 7/8
Źródło zdj.: KRiemer, Pixabay, licencja: CC 0.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Rtm60SXuJLvz1
Grafika ósma przedstawia koper ogrodowy. Liście kopru mają nitkowatą budowę i są pierzaste. Łodyga jest wzniesiona i mocno rozgałęziona. Roślina osiąga dużą wysokość. Na grafice znajdują się następujące informacje:
Punkt pierwszy. Koper ogrodowy. Roślina jednoroczna rozmnażana przez wysiew nasion bezpośrednio do gruntu. Siew wykonuje się od wczesnej wiosny do lipca. Rośliny mogą osiągnąć wysokość od sześćdziesięciu do stu pięćdziesięciu centymetrów. Częścią użytkową są nasiona, świeże i suszone liście oraz owocostany. Nasiona i pędy dodaje się do kwaszenia ogórków. Liście nadają charakterystyczny smak sałatkom i zupom. Koper słabo rośnie w nadmiernie wilgotnej glebie i jest wrażliwy na niskie temperatury, dobrze znosząc tylko krótkotrwałe chłody. W czasie suszy powinien być podlewany. Ze względu na możliwość porażenia szkodnikami i patogenami koper na nasiona należy uprawiać na tym samym miejscu nie częściej niż co cztery lata, a przedplonem nie mogą być rośliny selerowate.
Grafika ósma przedstawia koper ogrodowy. Liście kopru mają nitkowatą budowę i są pierzaste. Łodyga jest wzniesiona i mocno rozgałęziona. Roślina osiąga dużą wysokość. Na grafice znajdują się następujące informacje:
Punkt pierwszy. Koper ogrodowy. Roślina jednoroczna rozmnażana przez wysiew nasion bezpośrednio do gruntu. Siew wykonuje się od wczesnej wiosny do lipca. Rośliny mogą osiągnąć wysokość od sześćdziesięciu do stu pięćdziesięciu centymetrów. Częścią użytkową są nasiona, świeże i suszone liście oraz owocostany. Nasiona i pędy dodaje się do kwaszenia ogórków. Liście nadają charakterystyczny smak sałatkom i zupom. Koper słabo rośnie w nadmiernie wilgotnej glebie i jest wrażliwy na niskie temperatury, dobrze znosząc tylko krótkotrwałe chłody. W czasie suszy powinien być podlewany. Ze względu na możliwość porażenia szkodnikami i patogenami koper na nasiona należy uprawiać na tym samym miejscu nie częściej niż co cztery lata, a przedplonem nie mogą być rośliny selerowate.
Plansza 8/8
Źródło zdj.: Pixabay, licencja: CC 0.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Powinna być prowadzona tak, by w jak najkrótszym czasie uzyskać plon optymalnej jakości i maksymalnej wielkości. W uprawie intensywnej należy zbierać najwyżej dwa rzuty.
W określonych uwarunkowaniach racjonalna może być hodowla boczniaków tylko na jeden rzut, co jest już praktyką dość często stosowaną. Do całkowitego wyczerpania grzybni potrzeba kilku miesięcy, ale w uprawie towarowej wydłużanie cyklu nie jest wskazane. Liczba cykli w roku zależy od przyjętego sposobu produkcji. Praktyczny okres hodowli towarowej nie powinien przekraczać sześciu tygodni.
Wymagania ogólne dla większości odmian boczniaków to:
RvnuyKmJj12R11
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Takie same cele można osiągnąć dzięki zainstalowaniu prostych układów wentylacyjnych i wykorzystaniu istniejącego już w obiekcie systemu ogrzewania. Istotne jest, by uprawa boczniaka była równomiernie wietrzona powietrzem o odpowiedniej wilgotności i temperaturze w zakresie właściwym dla uprawianej odmiany oraz z uwzględnieniem pory roku. Optymalne warunki w hali uprawowej najłatwiej zapewnić przez zamontowanie nawiewnego układu wentylacyjnego z możliwością podgrzewania powietrza w okresie zimowym i jego schładzania w okresie letnim oraz z układem nawilżania powietrza.
Grzybnię uprawną boczniaka, tzw. kostkę, w hali uprawowej najlepiej ustawić w ściany na podestach o wysokości 20–30 cm, w rzędach o rozstawie ok. 120–130 cm (przejście 80–90 cm). Ustawiając kostkę, kierujemy się tym, by zapewnić maksymalną równomierność wietrzenia i równy dostęp światła. Dzięki temu hodowla boczniaków będzie w całości odpowiednio naświetlona i przewietrzona, co pozwoli na pełne wykorzystanie zakupionej grzybni.
Typowa wielkość hal uprawowych to 100–400 mIndeks górny 22, powinna ona być dostosowana do możliwości organizacyjnych hodowcy. Bardzo duże hale można podzielić lekkimi przegrodami na mniejsze boksy uprawowe, niezależne klimatycznie.
RdokIhHtw72Oi
Na zdjęciu widoczna jest uprawa boczniaków na słomie. Duże prostokątne części słomy są ułożone na sobie. Widoczna jest pozostawiona przestrzeń w środkowej części. Słomę porasta biała, nieregularna powłoka. Boczniaki rosną bardzo blisko siebie, w podłużnej kępce.
Uprawa boczniaków na słomie
Źródło: Иван Абатуров, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 4.0.
Planując uprawę pieczarki, należy podczas owocowania utrzymać temperaturę powietrza w granicach: Możliwe odpowiedzi: 1. 12 - 20o C, 2. 18 - 22o C, 3. 21 - 24o C, 4. 24 - 26o C
Ćwiczenie 2. Przerastanie podłoża grzybnią
Jednokrotny wybór
Ćwiczenie 2. Przerastanie podłoża grzybnią
R1Pm2GIlVhKD7
Dla zapewnienia prawidłowego przerastania podłoża grzybnią pieczarek należy zapewnić: Możliwe odpowiedzi: 1. temp. podłoża 24-26o C i wysoką zawartości dwutlenku węgla, 2. temp. podłoża 21-22o C i wysoką zawartość dwutlenku węgla, 3. temp. podłoża 21-22 o C i niską zawartość dwutlenku węgla, 4. temp. podłoża 24-26 o C i niską zawartość dwutlenku węgla
Ćwiczenie 3. Cykl uprawy pieczarek
Jednokrotny wybór
Ćwiczenie 3. Cykl uprawy pieczarek
R1HvsUlkqo7sD
Cykl uprawy pieczarek od wymieszania grzybni z podłożem do końca zbiorów trwa: Możliwe odpowiedzi: 1. ok. 2 miesiące, 2. 2 - 4 miesiące, 3. 5 - 6 tygodni, 4. 3 - 4 tygodnie
Ćwiczenie 4. Zbiór pieczarek
Jednokrotny wybór
Ćwiczenie 4. Zbiór pieczarek
R1AqYNNiYwiFG
Zakładając, że plon pieczarki z m2 wynosi 25 kg, oblicz ile kilogramów zbierzemy w pierwszym rzucie (50% plonu) z powierzchni 300 m2: Możliwe odpowiedzi: 1. 3, 75 t, 2. 37,5 t, 3. 375 kg, 4. 37,5 kg
Ćwiczenie 5. Obróbka pieczarek po zbiorze
Jednokrotny wybór
Ćwiczenie 5. Obróbka pieczarek po zbiorze
RqwBFIF0UWt7B
Dla uzyskania lepszej kondycji i wyglądu, pieczarki zaraz po zbiorze powinny być poddane temperaturze: Możliwe odpowiedzi: 1. 2oC, 2. -2oC, 3. 5oC, 4. 10oC
Ćwiczenie 6. Odczyn okrywy pieczarek
Jednokrotny wybór
Ćwiczenie 6. Odczyn okrywy pieczarek
R17bqqAJDRmNM
W cyklu produkcyjnym pieczarek, gdy grzybnia przerośnie podłoże należy przykryć kilkucentymetrową warstwą okrywy, którą stanowi odpowiednio przygotowana ziemia. Odczyn takiej okrywy powinien wynosić: Możliwe odpowiedzi: 1. około 7,5, 2. około 6,5, 3. 6,0, 4. 5,5
Ćwiczenie 7. Podłoże dla boczniaka
Jednokrotny wybór
Ćwiczenie 7. Podłoże dla boczniaka
RYIIXIwFDhRJq
Planując uprawę boczniaka należy przygotować podłoże z: Możliwe odpowiedzi: 1. sparzonej słomy żytniej lub trocin, 2. przekompostowanego obornika końskiego, 3. sprasowanego w kostki torfu wysokiego, 4. zmielonej lawy wulkanicznej
Ćwiczenie 10. Uprawa kapusty
Wskaż element tekstu
Ćwiczenie 10. Uprawa kapusty
RD7mK0wupDnF5
Zaznacz prawidłowe odpowiedzi w tekście. Częścią użytkową kapusty jest zwinięty pęd nadziemny główka łuszczyna,
która powstaje na skutek zwinięcia się liści rozrośnięcia się kwiatostanu
zahamowania wzrostu łodygi. Części użytkowe kapusty najlepiej
przechowywać w chłodni piwnicy ziemiance kopcu z zachowaniem
wilgotności powietrza 75-80% 80-85% 85-90% 90-95%.
Zaznacz prawidłowe odpowiedzi w tekście. Częścią użytkową kapusty jest zwinięty pęd nadziemny główka łuszczyna,
która powstaje na skutek zwinięcia się liści rozrośnięcia się kwiatostanu
zahamowania wzrostu łodygi. Części użytkowe kapusty najlepiej
przechowywać w chłodni piwnicy ziemiance kopcu z zachowaniem
wilgotności powietrza 75-80% 80-85% 85-90% 90-95%.
Ćwiczenie 11. Uprawa pomidorów
Wstaw w tekst
Ćwiczenie 11. Uprawa pomidorów
RH9n5nygpfn0f
Wstaw w tekst prawidłowe informacje. Uprawiając pomidory w szklarniach nieogrzewanych sadzenie rozsady
wykonujemy 1. w połowie kwietnia, 2. na początku kwietnia, 3. w marcu, 4. w połowie czerwca, 5. końcu czerwca, 6. 21,6 t, 7. w ostatniej dekadzie kwietnia, 8. na początku lipca, 9. 2600 kg, 10. 2,16 t. Pierwsze zbiory uzyskamy wtedy 1. w połowie kwietnia, 2. na początku kwietnia, 3. w marcu, 4. w połowie czerwca, 5. końcu czerwca, 6. 21,6 t, 7. w ostatniej dekadzie kwietnia, 8. na początku lipca, 9. 2600 kg, 10. 2,16 t. Przyjmując, że uzyskamy z takiej uprawy
plon 12 kg z m2, to plon pomidorów ze szklarni o powierzchni 180 m2 wyniesie
1. w połowie kwietnia, 2. na początku kwietnia, 3. w marcu, 4. w połowie czerwca, 5. końcu czerwca, 6. 21,6 t, 7. w ostatniej dekadzie kwietnia, 8. na początku lipca, 9. 2600 kg, 10. 2,16 t.
Wstaw w tekst prawidłowe informacje. Uprawiając pomidory w szklarniach nieogrzewanych sadzenie rozsady
wykonujemy 1. w połowie kwietnia, 2. na początku kwietnia, 3. w marcu, 4. w połowie czerwca, 5. końcu czerwca, 6. 21,6 t, 7. w ostatniej dekadzie kwietnia, 8. na początku lipca, 9. 2600 kg, 10. 2,16 t. Pierwsze zbiory uzyskamy wtedy 1. w połowie kwietnia, 2. na początku kwietnia, 3. w marcu, 4. w połowie czerwca, 5. końcu czerwca, 6. 21,6 t, 7. w ostatniej dekadzie kwietnia, 8. na początku lipca, 9. 2600 kg, 10. 2,16 t. Przyjmując, że uzyskamy z takiej uprawy
plon 12 kg z m2, to plon pomidorów ze szklarni o powierzchni 180 m2 wyniesie
1. w połowie kwietnia, 2. na początku kwietnia, 3. w marcu, 4. w połowie czerwca, 5. końcu czerwca, 6. 21,6 t, 7. w ostatniej dekadzie kwietnia, 8. na początku lipca, 9. 2600 kg, 10. 2,16 t.
Ćwiczenie 14. Uprawa warzyw i grzybów
Zaznaczanie komórek tabeli
Ćwiczenie 14. Uprawa warzyw i grzybów
R1tu5MX6kWVk4
Łączenie par. Zaznacz, które twierdzenia są prawdziwe, a które fałszywe.. Uprawa boczniaka odbywa się bez dostępu światła.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Zbiór pieczarek wykonujemy zanim osiągną dojrzałość fizjologiczną.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Odczyn okrywy w uprawie pieczarek powinien być lekko zasadowy.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Wszystkie kapustne są roślinami dwuletnimi.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Rzodkiewkę najlepiej uprawiać jako przedplon lub poplon.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Ogórek gruntowy uprawiamy wyłącznie z siewu wprost do gruntu.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Owocem rzodkiewki jest łuszczyna.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Największym procentem suchej masy charakteryzują się owoce ogórka.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Produkcja nasion sałaty trwa jeden rok.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Pędzenie rabarbaru odbywa się bez dostępu światła.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
Łączenie par. Zaznacz, które twierdzenia są prawdziwe, a które fałszywe.. Uprawa boczniaka odbywa się bez dostępu światła.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Zbiór pieczarek wykonujemy zanim osiągną dojrzałość fizjologiczną.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Odczyn okrywy w uprawie pieczarek powinien być lekko zasadowy.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Wszystkie kapustne są roślinami dwuletnimi.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Rzodkiewkę najlepiej uprawiać jako przedplon lub poplon.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Ogórek gruntowy uprawiamy wyłącznie z siewu wprost do gruntu.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Owocem rzodkiewki jest łuszczyna.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Największym procentem suchej masy charakteryzują się owoce ogórka.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Produkcja nasion sałaty trwa jeden rok.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Pędzenie rabarbaru odbywa się bez dostępu światła.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
Ćwiczenie 15. Rozsada kapusty wczesnej
Jednokrotny wybór
Ćwiczenie 15. Rozsada kapusty wczesnej
R1IYgVMRRvLFf
Planując uprawę kapusty wczesnej, musimy uwzględnić fakt, że produkcja rozsady trwa: Możliwe odpowiedzi: 1. 7-8 tygodni, 2. 6-7 tygodni, 3. 5-6 tygodni, 4. 4-5 tygodni
Ćwiczenie 16. Rozpoznawanie ziół
Jednokrotny wybór - ilustracja
Ćwiczenie 16. Rozpoznawanie ziół
R1ImeVPq2KGLp
Na zdjęciu widoczne jest zioło, które jest gęsto ulistnione nakrzyżlegle, ma ogonkowe, jajowate, jasnozielone i błyszczące liście o długości do 5 cm.
Na zdjęciu widoczne jest zioło, które jest gęsto ulistnione nakrzyżlegle, ma ogonkowe, jajowate, jasnozielone i błyszczące liście o długości do 5 cm.
Źródło zdj.: Pxhere.com, licencja: CC 0.
RYIbE6IKFGerz
Uzupełnij luki w tekście. 1. Mięta pieprzowa, 2. Koper ogrodowy, 3. Bazylia. Roślina jednoroczna rozmnażana przez wysiew nasion bezpośrednio do gruntu. Siew wykonuje się od wczesnej wiosny do lipca. Rośliny mogą osiągnąć wysokość 60–150 cm. Częścią użytkową są nasiona, świeże i suszone liście oraz owocostany. Nasiona i pędy dodaje się do kwaszenia ogórków. Liście nadają charakterystyczny smak sałatkom i zupom. Roślina słabo rośnie w nadmiernie wilgotnej glebie i jest wrażliwy na niskie temperatury, dobrze znosząc tylko krótkotrwałe chłody. W czasie suszy powinien być podlewany. Ze względu na możliwość porażenia szkodnikami i patogenami roślinę na nasiona należy uprawiać na tym samym miejscu nie częściej niż co 4 lata, a przedplonem nie mogą być rośliny selerowate.
Uzupełnij luki w tekście. 1. Mięta pieprzowa, 2. Koper ogrodowy, 3. Bazylia. Roślina jednoroczna rozmnażana przez wysiew nasion bezpośrednio do gruntu. Siew wykonuje się od wczesnej wiosny do lipca. Rośliny mogą osiągnąć wysokość 60–150 cm. Częścią użytkową są nasiona, świeże i suszone liście oraz owocostany. Nasiona i pędy dodaje się do kwaszenia ogórków. Liście nadają charakterystyczny smak sałatkom i zupom. Roślina słabo rośnie w nadmiernie wilgotnej glebie i jest wrażliwy na niskie temperatury, dobrze znosząc tylko krótkotrwałe chłody. W czasie suszy powinien być podlewany. Ze względu na możliwość porażenia szkodnikami i patogenami roślinę na nasiona należy uprawiać na tym samym miejscu nie częściej niż co 4 lata, a przedplonem nie mogą być rośliny selerowate.
Ćwiczenie 17. Wiatr a uprawy
Zaznaczanie komórek tabeli
Ćwiczenie 17. Wiatr a uprawy
R14AIob94hF3C
Łączenie par. Wiele upraw wymaga osłon przeciwwiatrowych, lecz wiatr odznacza się również korzystnym działaniem gdyż. przyspiesza transpirację roślin. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. ułatwia przenoszenie nasion chwastów. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. ułatwia owadom zapylanie kwiatów. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. osusza rośliny. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
Łączenie par. Wiele upraw wymaga osłon przeciwwiatrowych, lecz wiatr odznacza się również korzystnym działaniem gdyż. przyspiesza transpirację roślin. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. ułatwia przenoszenie nasion chwastów. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. ułatwia owadom zapylanie kwiatów. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. osusza rośliny. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
Ćwiczenie 18. Wysadzanie kapusty
Jednokrotny wybór
Ćwiczenie 18. Wysadzanie kapusty
R1DL51BsqJoFL
Wysadzając kapustę wczesną w rozstawie 45 cm x 45 cm, potrzebujemy na 1 ha: Możliwe odpowiedzi: 1. ok. 50000 sztuk rozsady, 2. ok. 40000 sztuk rozsady, 3. ok. 30000 sztuk rozsady, 4. ok. 60000 sztuk rozsady
Ćwiczenie 19. Wczesne odmiany kalafiora
Jednokrotny wybór
Ćwiczenie 19. Wczesne odmiany kalafiora
R1DoAezdYGN92
Wysadzenie rozsady wczesnych odmian kalafiora do gruntu planujemy: Możliwe odpowiedzi: 1. w połowie kwietnia, 2. z końcem kwietnia, 3. na początku kwietnia, 4. z końcem marca
Ćwiczenie 20. Przygotowanie nasion do siewu
Jednokrotny wybór
Ćwiczenie 20. Przygotowanie nasion do siewu
R1JolevRzP0Ce
Przygotowując nasiona do siewu należy rozdzielić je na frakcje, w tym celu wykonujemy: Możliwe odpowiedzi: 1. kalibrowanie, 2. zaprawianie, 3. otoczkowanie, 4. skaryfikowanie
Ćwiczenie 24. Szkodniki warzyw
Jednokrotny wybór - ilustracja
Ćwiczenie 24. Szkodniki warzyw
R73zWPV717csa
Źródło zdj.: Sarefo, Wikimedia Commons, licencja: CC BY‑SA 3.0.
Na zdjęciu widoczne są szkodniki siedzące na liściu. Po lewej stronie widać małe, żółte kuleczki ułożone blisko siebie. Po prawej stronie znajdują się podłużne, małe, zielone osobniki z czarną główką. Znajdują się blisko siebie. Obok widać wygryzioną dziurę i nadjedzone fragmenty liścia. Liść jest zielony z widocznie odznaczającymi się nerwami prowadzonymi przez całą jego powierzchnię.
Na zdjęciu widoczne są szkodniki siedzące na liściu. Po lewej stronie widać małe, żółte kuleczki ułożone blisko siebie. Po prawej stronie znajdują się podłużne, małe, zielone osobniki z czarną główką. Znajdują się blisko siebie. Obok widać wygryzioną dziurę i nadjedzone fragmenty liścia. Liść jest zielony z widocznie odznaczającymi się nerwami prowadzonymi przez całą jego powierzchnię.
Źródło zdj.: Andy Potter, Wikimedia Commons, licencja: CC BY‑SA 2.0.
R8K8UWRptCQGF
Zaznacz odpowiedź. Jakiego rodzaju roślin dotyczy ten opis: Głębokość siewu. Na ogół nasiona wysiewamy na głębokości od 0,5 do 1,5 cm, według zasady, że im drobniejsze nasiona, tym płytszy powinien być siew. Możliwe odpowiedzi: 1. Rośliny uprawowe, 2. Rośliny przyprawowe, 3. Grzyby