Ilustracja jest tłem tematu lekcji. Przedstawia fotografię graficiarza podczas wykonywania muralu. Mężczyzna w czerwonej, dresowej bluzie wykonuje sprayem grafikę na murze. Na tle ilustracji znajduje się czarny pasek z tekstem: Pracownia grafiki warsztatowej w twoim domu.
Wprowadzenie
1
Scenariusz dla nauczyciela:
RhRsG6K0NZ4fP1
I. Opanowanie zagadnień z zakresu języka i funkcji plastyki; podejmowanie działań twórczych, w których wykorzystane są wiadomości dotyczące formy i struktury dzieła.
1) wykazuje się znajomością dziedzin sztuk plastycznych: malarstwa, rzeźby, grafiki, architektury (łącznie z architekturą wnętrz), rysunku, scenografii, sztuki użytkowej dawnej i współczesnej (w tym rzemiosła artystycznego); rozumie funkcje tych dziedzin i charakteryzuje ich język; rozróżnia sposoby i style wypowiedzi w obrębie dyscyplin; zna współczesne formy wypowiedzi artystycznej, wymykające się tradycyjnym klasyfikacjom, jak: happening, performance, asamblaż; sztuka nowych mediów;
5) charakteryzuje pozostałe środki wyrazu artystycznego, takie jak: linia, plama, faktura; wykorzystuje wskazane środki w działaniach plastycznych (kompozycjach z wyobraźni i transpozycji natury);
6) rozróżnia gatunki i tematykę dzieł w sztukach plastycznych (portret, autoportret, pejzaż, martwa natura, sceny: rodzajowa, religijna, mitologiczna, historyczna i batalistyczna); niektóre z tych gatunków odnajduje w grafice i w rzeźbie; w rysunku rozpoznaje studium z natury, karykaturę, komiks, rozumie, czym jest w sztuce abstrakcja i fantastyka; podejmuje działania z wyobraźni i z natury w zakresie utrwalania i świadomości gatunków i tematów w sztuce, stosuje w tym zakresie różnorodne formy wypowiedzi (szkice rysunkowe, fotografie zaaranżowanych scen i motywów, fotomontaż).
II. Doskonalenie umiejętności plastycznych – ekspresja twórcza przejawiająca się w działaniach indywidualnych i zespołowych.
1) w zadaniach plastycznych interpretuje obserwowane przedmioty, motywy i zjawiska, stosując środki wyrazu zgodnie z własnym odczuciem; w wyższych klasach podejmuje również próby rysunkowego studium z natury;
III. Opanowanie podstawowych wiadomości z zakresu kultury plastycznej, jej narodowego i ogólnoludzkiego dziedzictwa kulturowego.
4) wymienia, rozpoznaje i charakteryzuje najważniejsze obiekty kultury wizualnej w Polsce, wskazuje ich twórców;
5) rozpoznaje wybrane, najbardziej istotne dzieła z dorobku innych narodów.
Nauczysz się
wyjaśniać czym jest grafika, matryca, druk wklęsły, druk wypukły, faktura, monotypia;
wymieniać podstawowe techniki graficzne możliwe do wykorzystania w domu;
odróżniać druk wklęsły od druku wypukłego;
wyjaśniać pojęcie „street art”, rozpoznać dzieła typowe dla sztuki ulicznej;
określać etapy tworzenia techniką szablonu, druku tekturowego, kolografii, kalkografii, monotypii;
wymieniać i charakteryzować materiały i narzędzia właściwe dla wybranych technik graficznych.
Grafika
GrafikaGrafikaGrafika to dziedzina sztuki, której istotą jest możliwość uzyskania wielu odbitek jednego rysunku. Najczęściej jest to powielanie projektu wykonanego za pomocą odpowiednich narzędzi na matrycyMatrycamatrycy.
Każdy kształt odbity na papierze możemy nazwać grafiką, stąd istnieją proste techniki graficzne, którymi można pracować w domu. Zapewne wykorzystujesz je już od wczesnego dzieciństwa. Kiedy odbijasz swoje pomalowane dłonie na kartce, „matrycą” jest dłoń pokryta farbą, zaś odbitką pozostawiony ślad.
RDOYwfLLe3VAv1
R1dqqoPwK4CPc1
Grafiką jest również wzór wycięty w ziemniaku pomalowany farbą, a następnie odbity na kartce. Na zdjęciu zamieszczonym niżej możesz zobaczyć matrycę z ziemniaka.
Rxp60uEBgK1LG1
Technika szablonowa
Grafiki tworzyć można przy użyciu techniki szablonowej, w której rolę matrycy pełni szablon wycięty z tektury lub grubej folii. Szablon opracowuje się na bazie projektu wstępnego, wycinając z powierzchni tektury te elementy, które mają zostać zadrukowane. Do tworzenia odbitek z szablonu wykorzystuje się często farby w sprayu lub nakłada się farbę za pomocą wałka.
Przyjrzyj się wybranym grafikom wykonanym z użyciem szablonu.
R1Dvi5ekmqFzz1
R18GcIiArZA151
R1M4RbF3LswOX1
Najczęściej spotykane są odbitki jednokolorowe, choć artyści tworzą także prace z wykorzystaniem wielu kolorów i detali. W takim przypadku każda partia koloru ma swój odrębny szablon. Kolory nakładane są osobno na poszczególne warstwy.
Zapoznaj się z przykładami kolorowych prac, wykonanych techniką szablonu.
R1NHID5qoWwRC1
R1bDHDKr4Drvi1
RoxRk1Nw2F3n71
R1HyKUzAcm9Kh11
RN5DnQciREL3M
Ćwiczenie 1
Polecenie 1
Za pomocą techniki szablonu wykonaj pracę pt. Stado owiec. Najpierw wykonaj na tekturze rysunek owcy. Następnie rozrysuj go na dwa szablony – na pierwszym narysuj głowę i nogi, na drugim wełniany korpus. Oba szablony po nałożeniu na siebie muszą się idealnie pokryć. Przygotuj dwie farby – czarną i białą. Czarną farbą odbij na kartce szablon z nogami i głową. Wykorzystaj do tego wałek z farbą. Gdy odbitka wyschnie, dopasuj do niej szablon korpusu i pokryj go białą farbą. Czynność powtórz kilkakrotnie, tworząc duże stado owiec.
Potrzebne materiały: kartka, tektura, nożyk do papieru, farba biała i czarna, wałek lub pędzel.
m9452e08483d8d949_0000000000105
Street art
Technika szablonowa jest charakterystyczna dla street artuStreet art.street artu. Jednym z najbardziej znanych przedstawicieli street artu jest Banksy. Banksy to pseudonim artystyczny anonimowego brytyjskiego artysty tworzącego swoje grafiki w przestrzeniach publicznych miast na całym świecie. Zapoznaj się z prezentowanymi poniżej pracami jego autorstwa.
RdvoXieGpnwww1
R1bIYPmiqKXbp1
R1HCVl1V4mNzo1
R8yvE5lnOlk0E1
m9452e08483d8d949_0000000000112
Druk tekturowy
Inną techniką odbijania, w której również wykorzystujemy tekturę, jest tzw. druk tekturowy (inaczej sztancowanie).
Początkowo wykorzystywano go do wydruków dużych liter lub ornamentów. Matrycę tworzy się, umieszczając na podłożu wycięte, tekturowe kształty. Jest to druk wypukłyDruk wypukłydruk wypukły, ponieważ tylko to, co jest wypukłe względem płaszczyzny, zostawi ślad na kartce podczas odbijania.
Przyjrzyj się ilustracji umieszczonej poniżej, która obrazuje matrycę druku tekturowego. Klikając poszczególne obrazki ilustracji interaktywnej, dowiesz się, w jaki sposób ją przygotować.
RdsfFL6QXgP3f11
Kolografia
Kolejną techniką graficzną jest kolografia, powstała z połączenia kolażuKolażkolażu i grafiki. Jest to odmiana druku wypukłego. Matryce kolograficzne tworzy się, przyklejając do podłoża różnorodne materiały o zróżnicowanej fakturzeFakturafakturze. Każda z faktur pozostawia na odbitce odmienny ślad. Materiały, które można wykorzystać do przygotowania matrycy to np.: tkaniny, papiery, tektury, tapety, siatki, taśmy, sznurki, nitki, folie, liście, papiery ścierne itp.
Poniżej przedstawiono przykłady materiałów o zróżnicowanej fakturze. Przyjrzyj im się uważnie zwracając uwagę na to jaki ślad odbicia mogą zostawić.
R10mgKoaBc2iV1
R1O8dVCmMRRzK1
RpV0lfb8BwFlJ1
RuSAea60IldSN1
RVV9EpZSBm5eQ1
RHssvb3XjoJkq1
Po najechaniu kursorem na poszczególne obrazki ilustracji interaktywnej możesz zapoznać się z etapami wykonania odbitki techniką kolografii.
R1BGHolWahppW1
Przy tworzeniu matrycy kolograficznej, oprócz faktury przyklejanych przedmiotów ważna jest także różnica wysokości. Te elementy, które są bardziej wypukłe (wyższe), będą na odbitce ciemniejsze, co należy uwzględnić w projekcie wstępnym.
Polecenie 2
Poszukaj w domu materiałów o ciekawych fakturach. Korzystając z instrukcji zawartej w Ilustracji interaktywnej, wykonaj pracę w technice kolografii przedstawiającą rybę.
Potrzebne materiały: nożyczki, klej Magic lub Kropelka, tekturka, kartka, materiały o różnych fakturach.
RwzBTli4jIfnC
Ćwiczenie 2
m9452e08483d8d949_0000000000171
Kalkografia
Do tworzenia odbitek wykorzystać można także kalkę maszynową. Taką technikę graficzną nazywamy kalkografią. Dla uzyskania lepszego pokrycia farbą używa się rozgrzanego żelazka, którym sprasowuje się drukowaną powierzchnię.
RaQ5VvnSPnhte1
W kalkografii matrycą są elementy wycięte z papieru, które zabezpieczają kartkę przed farbą z kalki. Można powiedzieć, że jest to rodzaj druku wklęsłegoDruk wklęsłydruku wklęsłego, gdyż tylko wklęsłe fragmenty zostają zadrukowane.
Technika ta jest bardzo prosta. Aby poznać poszczególne etapy pracy, prześledź ilustrację interaktywną.
RoQbVrBr45uS11
Zapoznaj się z przykładami prac wykonanych kalkografią.
RnvSnlSETlClL1
Polecenie 3
Stwórz projekt ulicy pełnej kamienic. Narysuj kilka budynków, które będą różnić się od siebie wyglądem, wielkością oraz ilością i kształtem okien. Kamienice wytnij z papieru, każdą osobno. Pamiętaj, by wyciąć także okna i drzwi. Ułóż kamienice w dowolnej kolejności na kartce, a następnie wykonaj odbitkę zgodnie z instrukcją zawartą w opisie Ilustracji interaktywnej 4. Po wykonaniu odbitki wycięte budynki ułóż ponownie na nowej kartce, tym razem w innej kolejności i wykonaj nową odbitkę kalkograficzną. Połącz ze sobą obie kartki, tworząc jedną długą ulicę.
W domu pracować możemy także techniką frotażuFrotażfrotażu. Technika ta polega na powielaniu faktury różnych przedmiotów na papierze za pomocą mocnego pocierania ołówkiem lub węglem.
Monotypia
Monotypia to technika na pograniczu grafiki, malarstwa i rysunku. Zalicza się ją do technik graficznych, choć z matrycy można wykonać tylko jedną odbitkę. Każda następna będzie trochę inna, zatem nie ma dwóch takich samych monotypii.
Istnieją dwa sposoby pracy z monotypią.
Pierwszy polega na pokryciu szklanej płytki (matrycy) farbą, a następnie działaniu bezpośrednio na matrycy poprzez rysowanie po powierzchni, ściąganie farby, odciskanie i zostawianie śladów. Na tak opracowaną matrycę kładziemy kartkę i odbijamy monotypię na papier. Aby poznać poszczególne etapy pracy tą metodą, prześledź ilustrację interaktywną.
RdFAwtR0Kc1xl1
Drugi sposób tworzenia monotypii polega na położeniu kartki na pomalowaną matrycę. Podczas rysowania po kartce na jednej stronie, na drugiej przywiera farba z matrycy tworząc charakterystyczną miękką kreskę z delikatnymi zabrudzeniami. Przyjrzyj się ilustracji interaktywnej i przeanalizuj poszczególne etapy powstawania monotypii tą metodą.
R9mZ3bTaWsSiy1
Technika monotypii była często wykorzystywana przez artystów. Tworzyli w niej, m.in. Edgar Degas oraz Paul Gauguin. W galerii umieszczono przykłady prac artystów wykonanych tą techniką.
RGHAvqeqVa04P1
R1YBqVWkxHa4v1
RY2LSymEjXxVR1
m9452e08483d8d949_0000000000270
Zadania
R1ewbo84Kc2d6
Ćwiczenie 3
RBefVQA0HsXL9
Ćwiczenie 4
R1PYT1uaoB2jj
Ćwiczenie 5
RjXNGMKyK4UMG
Ćwiczenie 6
Połącz nazwy technik z właściwymi dla nich narzędziami. Faktury, nożyczki. Możliwe odpowiedzi: 1. monotypia, 2. technika szablonowa, 3. kalkografia, 4. kolografia. Żelazko, kalka. Możliwe odpowiedzi: 1. monotypia, 2. technika szablonowa, 3. kalkografia, 4. kolografia. Szkło, farba. Możliwe odpowiedzi: 1. monotypia, 2. technika szablonowa, 3. kalkografia, 4. kolografia. Spray, tektura. Możliwe odpowiedzi: 1. monotypia, 2. technika szablonowa, 3. kalkografia, 4. kolografia.
Połącz nazwy technik z właściwymi dla nich narzędziami. Faktury, nożyczki. Możliwe odpowiedzi: 1. monotypia, 2. technika szablonowa, 3. kalkografia, 4. kolografia. Żelazko, kalka. Możliwe odpowiedzi: 1. monotypia, 2. technika szablonowa, 3. kalkografia, 4. kolografia. Szkło, farba. Możliwe odpowiedzi: 1. monotypia, 2. technika szablonowa, 3. kalkografia, 4. kolografia. Spray, tektura. Możliwe odpowiedzi: 1. monotypia, 2. technika szablonowa, 3. kalkografia, 4. kolografia.
Połącz nazwy technik z właściwymi dla nich narzędziami.
technika drukowania, w której elementami drukującymi są wyryte w matrycy wgłębienia wypełnione farbą.
Druk wypukły
Druk wypukły
technika drukowania, w której elementami drukującymi są wypukłe fragmenty matrycy, a miejsca wyżłobione pozostają puste.
Faktura
Faktura
charakterystyczne cechy powierzchni przedmiotu.
Frotaż
Frotaż
(z fr. frottage – pocieranie, tarcie) – jedna z technik graficznych, polegająca na odciskaniu faktury przedmiotów na papier poprzez mocne pocieranie go ołówkiem.
Grafika
Grafika
dziedzina sztuki umożliwiająca powielanie z matrycy dzieła artystycznego na płaszczyźnie w wielu egzemplarzach.
Kolaż
Kolaż
technika plastyczna, która polega na komponowaniu obrazu z różnych materiałów, np. kawałków tkanin, drewna, ilustracji gazetowych, reprodukcji, fotografii, a także drobnych przedmiotów codziennego użytku. Po przyklejeniu ich na wybrane podłoże (np. płótno, papier) można dokonać ostatecznej korekty za pomocą farb, piórka, pisaka, ołówka, długopisu.
Matryca
Matryca
forma służąca do powielania odbitek. Wykonana jest z różnych materiałów, uzależnionych od techniki graficznej. W tradycyjnych technikach graficznych przykładowo może to być klocek drzeworytniczy lub płyta miedziorytnicza.
Rewers
Rewers
odwrotna, lewa strona czegoś, np. haftu, obrazu.
Street art.
Street art.
(sztuka ulicy) – działania artystyczne, realizowane w przestrzeni publicznej. Możemy wyróżnić kilka odmian sztuki ulicy, takie jak: graffiti, murale, wlepki.