Ilustracja jest tłem tematu lekcji. Przedstawia fotografię graficiarza podczas wykonywania muralu. Mężczyzna w czerwonej, dresowej bluzie wykonuje sprayem grafikę na murze. Na tle ilustracji znajduje się czarny pasek z tekstem: Pracownia grafiki warsztatowej w twoim domu.
Ilustracja jest tłem tematu lekcji. Przedstawia fotografię graficiarza podczas wykonywania muralu. Mężczyzna w czerwonej, dresowej bluzie wykonuje sprayem grafikę na murze. Na tle ilustracji znajduje się czarny pasek z tekstem: Pracownia grafiki warsztatowej w twoim domu.
Pracownia grafiki warsztatowej w twoim domu
Źródło: online-skills.
Wprowadzenie
1
Scenariusz dla nauczyciela:
RhRsG6K0NZ4fP1
Scenariusz zajęć do pobrania.
Scenariusz zajęć do pobrania.
Źródło: online-skills, licencja: CC0.
I. Opanowanie zagadnień z zakresu języka i funkcji plastyki; podejmowanie działań twórczych, w których wykorzystane są wiadomości dotyczące formy i struktury dzieła.
1) wykazuje się znajomością dziedzin sztuk plastycznych: malarstwa, rzeźby, grafiki, architektury (łącznie z architekturą wnętrz), rysunku, scenografii, sztuki użytkowej dawnej i współczesnej (w tym rzemiosła artystycznego); rozumie funkcje tych dziedzin i charakteryzuje ich język; rozróżnia sposoby i style wypowiedzi w obrębie dyscyplin; zna współczesne formy wypowiedzi artystycznej, wymykające się tradycyjnym klasyfikacjom, jak: happening, performance, asamblaż; sztuka nowych mediów;
5) charakteryzuje pozostałe środki wyrazu artystycznego, takie jak: linia, plama, faktura; wykorzystuje wskazane środki w działaniach plastycznych (kompozycjach z wyobraźni i transpozycji natury);
6) rozróżnia gatunki i tematykę dzieł w sztukach plastycznych (portret, autoportret, pejzaż, martwa natura, sceny: rodzajowa, religijna, mitologiczna, historyczna i batalistyczna); niektóre z tych gatunków odnajduje w grafice i w rzeźbie; w rysunku rozpoznaje studium z natury, karykaturę, komiks, rozumie, czym jest w sztuce abstrakcja i fantastyka; podejmuje działania z wyobraźni i z natury w zakresie utrwalania i świadomości gatunków i tematów w sztuce, stosuje w tym zakresie różnorodne formy wypowiedzi (szkice rysunkowe, fotografie zaaranżowanych scen i motywów, fotomontaż).
II. Doskonalenie umiejętności plastycznych – ekspresja twórcza przejawiająca się w działaniach indywidualnych i zespołowych.
1) w zadaniach plastycznych interpretuje obserwowane przedmioty, motywy i zjawiska, stosując środki wyrazu zgodnie z własnym odczuciem; w wyższych klasach podejmuje również próby rysunkowego studium z natury;
III. Opanowanie podstawowych wiadomości z zakresu kultury plastycznej, jej narodowego i ogólnoludzkiego dziedzictwa kulturowego.
4) wymienia, rozpoznaje i charakteryzuje najważniejsze obiekty kultury wizualnej w Polsce, wskazuje ich twórców;
5) rozpoznaje wybrane, najbardziej istotne dzieła z dorobku innych narodów.
Nauczysz się
wyjaśniać czym jest grafika, matryca, druk wklęsły, druk wypukły, faktura, monotypia;
wymieniać podstawowe techniki graficzne możliwe do wykorzystania w domu;
odróżniać druk wklęsły od druku wypukłego;
wyjaśniać pojęcie „street art”, rozpoznać dzieła typowe dla sztuki ulicznej;
określać etapy tworzenia techniką szablonu, druku tekturowego, kolografii, kalkografii, monotypii;
wymieniać i charakteryzować materiały i narzędzia właściwe dla wybranych technik graficznych.
Grafika
GrafikaGrafikaGrafika to dziedzina sztuki, której istotą jest możliwość uzyskania wielu odbitek jednego rysunku. Najczęściej jest to powielanie projektu wykonanego za pomocą odpowiednich narzędzi na matrycyMatrycamatrycy.
Każdy kształt odbity na papierze możemy nazwać grafiką, stąd istnieją proste techniki graficzne, którymi można pracować w domu. Zapewne wykorzystujesz je już od wczesnego dzieciństwa. Kiedy odbijasz swoje pomalowane dłonie na kartce, „matrycą” jest dłoń pokryta farbą, zaś odbitką pozostawiony ślad.
RDOYwfLLe3VAv1
Ilustracja przedstawia dwie dziecięce dłonie, pomalowane białą farbą. Tło fotografii jest szare. Ukazuje abstrakcyjne plamy.
Źródło: online-skills.
R1dqqoPwK4CPc1
Ilustracja przedstawia granatowy odcink dłoni na białej kartce.
Odcisk dłoni dziecka na kartce, pixabay.com, CC0
Grafiką jest również wzór wycięty w ziemniaku pomalowany farbą, a następnie odbity na kartce. Na zdjęciu zamieszczonym niżej możesz zobaczyć matrycę z ziemniaka.
Rxp60uEBgK1LG1
Ilustracja przedstawia przekrojonego na pół ziemniaka, z którego wykonano pieczątkę. W jego środku wycięty jest wzór serca.
Wycięty wzór serca z ziemniaka, pixabay.com, CC BY 3.0
Technika szablonowa
Grafiki tworzyć można przy użyciu techniki szablonowej, w której rolę matrycy pełni szablon wycięty z tektury lub grubej folii. Szablon opracowuje się na bazie projektu wstępnego, wycinając z powierzchni tektury te elementy, które mają zostać zadrukowane. Do tworzenia odbitek z szablonu wykorzystuje się często farby w sprayu lub nakłada się farbę za pomocą wałka.
Przyjrzyj się wybranym grafikom wykonanym z użyciem szablonu.
R1Dvi5ekmqFzz1
Ilustracja przedstawia graffiti na ścianie, wykonane za pomocą szablonu. Ukazuje malunek aparatu, zawieszonego na ścianie.
Źródło: online-skills.
R18GcIiArZA151
Ilustracja przedstawia graffiti na ścianie. Ukazuje malunek idącego, czarnego kota z zadartym ogonem, namalowany przy użyciu szablonu.
Źródło: online-skills.
R1M4RbF3LswOX1
Ilustracja przedstawia graffiti na białej ścianie. Ukazuje namalowaną czarną farbą, przy użyciu szablonu, dziewczynkę, na której został zamieszczony napis RESCUE US.
Źródło: online-skills.
Najczęściej spotykane są odbitki jednokolorowe, choć artyści tworzą także prace z wykorzystaniem wielu kolorów i detali. W takim przypadku każda partia koloru ma swój odrębny szablon. Kolory nakładane są osobno na poszczególne warstwy.
Zapoznaj się z przykładami kolorowych prac, wykonanych techniką szablonu.
R1NHID5qoWwRC1
Ilustracja przedstawia graffiti na ścianie. Na fotografii znajduje się rysunek małej baletnicy, która w ręku trzyma różdżkę.
Baletnica namalowana z szablonów, pixabay.com, CC0
R1bDHDKr4Drvi1
Ilustracja przedstawia graffiti na jasnej ścianie. Na fotografii znajduje się niebieska głowa lisa z czarnym konturem. Nad zwierzęciem znajduje się napis WANTED.
Źródło: online-skills.
RoxRk1Nw2F3n71
Ilustracja przedstawia graffiti na ścianie. Na fotografii znajduje się obsługujący wyrzutnię, z której wydobywają się czerwone kwiaty. Tło graffiti jest pomarańczowe.
Źródło: online-skills.
R1HyKUzAcm9Kh11
Ilustracja interaktywna przedstawia sposób wykonania dwukolorowego graffiti z szablonu z motywem ptaszka. Ukazuje pięć etapów pracy. Na ilustracji umieszczone są interaktywne punkty z informacjami:
Punkt 1: Pierwszym etapem pracy jest stworzenie projektu, który powinien mieć uproszczoną formę, bez skomplikowanych detali. Wykonujemy go na kartce, a następnie przenosimy na tekturę lub grubą folię. Te elementy, które mają zostać pokryte farbą, muszą zostać wycięte przy pomocy nożyka.
Punkt 2: Tak przygotowany szablon przykładamy do płaszczyzny, na której ma zostać odbity. Może to być, np. kartka lub ściana. Następnie przy użyciu wałka lub sprayu nakładamy farbę. Ważne jest, by w czasie nakładania farby nie poruszyć szablonu.
Punkt 3: Drugi, wycięty już szablon dopasowujemy do wcześniejszej odbitki i pokrywamy go farbą w innym kolorze.
Punkt 4: Aby wykonać grafikę szablonową z wykorzystaniem wielu kolorów lub tego samego koloru w różnych nasyceniach, artyści opracowują dla każdego koloru odrębny szablon. Tutaj na kolejnym szablonie ptak zostanie wzbogacony o detale w innym kolorze, dlatego wycinamy je tak, by po nałożeniu szablonów znalazły się we właściwym położeniu.
Punkt 5: W ten sposób można wykonać dwukolorową grafikę szablonową w wielu egzemplarzach.
Ilustracja interaktywna przedstawia sposób wykonania dwukolorowego graffiti z szablonu z motywem ptaszka. Ukazuje pięć etapów pracy. Na ilustracji umieszczone są interaktywne punkty z informacjami:
Punkt 1: Pierwszym etapem pracy jest stworzenie projektu, który powinien mieć uproszczoną formę, bez skomplikowanych detali. Wykonujemy go na kartce, a następnie przenosimy na tekturę lub grubą folię. Te elementy, które mają zostać pokryte farbą, muszą zostać wycięte przy pomocy nożyka.
Punkt 2: Tak przygotowany szablon przykładamy do płaszczyzny, na której ma zostać odbity. Może to być, np. kartka lub ściana. Następnie przy użyciu wałka lub sprayu nakładamy farbę. Ważne jest, by w czasie nakładania farby nie poruszyć szablonu.
Punkt 3: Drugi, wycięty już szablon dopasowujemy do wcześniejszej odbitki i pokrywamy go farbą w innym kolorze.
Punkt 4: Aby wykonać grafikę szablonową z wykorzystaniem wielu kolorów lub tego samego koloru w różnych nasyceniach, artyści opracowują dla każdego koloru odrębny szablon. Tutaj na kolejnym szablonie ptak zostanie wzbogacony o detale w innym kolorze, dlatego wycinamy je tak, by po nałożeniu szablonów znalazły się we właściwym położeniu.
Punkt 5: W ten sposób można wykonać dwukolorową grafikę szablonową w wielu egzemplarzach.
RN5DnQciREL3M
Ćwiczenie 1
Wyjaśnij, na czym polega technika szablonu.
Wyjaśnij, na czym polega technika szablonu.
Zaznacz ilu szablonów użył artysta do wykonania swojej pracy. Pamiętaj, że w technice szablonowej każdy kolor nakłada się przy pomocy osobnego szablonu.
2, 3, 4
.................
.................
.................
Polecenie 1
Za pomocą techniki szablonu wykonaj pracę pt. Stado owiec. Najpierw wykonaj na tekturze rysunek owcy. Następnie rozrysuj go na dwa szablony – na pierwszym narysuj głowę i nogi, na drugim wełniany korpus. Oba szablony po nałożeniu na siebie muszą się idealnie pokryć. Przygotuj dwie farby – czarną i białą. Czarną farbą odbij na kartce szablon z nogami i głową. Wykorzystaj do tego wałek z farbą. Gdy odbitka wyschnie, dopasuj do niej szablon korpusu i pokryj go białą farbą. Czynność powtórz kilkakrotnie, tworząc duże stado owiec.
Potrzebne materiały: kartka, tektura, nożyk do papieru, farba biała i czarna, wałek lub pędzel.
m9452e08483d8d949_0000000000105
Street art
Technika szablonowa jest charakterystyczna dla street artuStreet art.street artu. Jednym z najbardziej znanych przedstawicieli street artu jest Banksy. Banksy to pseudonim artystyczny anonimowego brytyjskiego artysty tworzącego swoje grafiki w przestrzeniach publicznych miast na całym świecie. Zapoznaj się z prezentowanymi poniżej pracami jego autorstwa.
RdvoXieGpnwww1
Ilustracja przedstawia graffiti Banksy'ego. Ukazuje dziewczynkę, która z ręki wypuszcza czerwony balon w kształcie serca.
Banksy, graffiti - dziewczynka, pixabay.com, CC0
R1bIYPmiqKXbp1
Ilustracja przedstawia graffiti Banksy'ego. Ukazuje kobietę z koszem z zakupami. Kobieta próbuje złapać uciekający wózek, wygląda, jakby rzuciła się w pogoni za nim. Jej ciało unosi się w górze. Jedną ręką chwyciła rączkę kosza, z którego wysypują się produkty.
Banksy grafiti - kobieta z wózkiem zakupów, pocabay, CC BY 3.0
R1HCVl1V4mNzo1
Ilustracja przedstawia graffiti Banksy'ego. Ukazuje stojącą pod parasolem dziewczynkę. Strumienie deszczu spływaj z parasola. Dziewczynka wyciąga rękę poza strugi deszczu.
Banksy, graffiti - dziewczynka z parasolem, wikimedia.org, CC BY 4.0
R8yvE5lnOlk0E1
Ilustracja przedstawia graffiti Banksy'ego. Ukazuje postać z „Gwiezdnych wojen”, Jej twarz przedstawiona jest w formie uśmiechniętego i rozświetlonego, żółtego emotikonu, a dłonie - kościotrupa. W prawej ręce trzyma kosę. Na głowę ma zarzuconą pelerynę, opadającą na ciało i ręce.
Źródło: online-skills.
m9452e08483d8d949_0000000000112
Druk tekturowy
Inną techniką odbijania, w której również wykorzystujemy tekturę, jest tzw. druk tekturowy (inaczej sztancowanie).
Początkowo wykorzystywano go do wydruków dużych liter lub ornamentów. Matrycę tworzy się, umieszczając na podłożu wycięte, tekturowe kształty. Jest to druk wypukłyDruk wypukłydruk wypukły, ponieważ tylko to, co jest wypukłe względem płaszczyzny, zostawi ślad na kartce podczas odbijania.
Przyjrzyj się ilustracji umieszczonej poniżej, która obrazuje matrycę druku tekturowego. Klikając poszczególne obrazki ilustracji interaktywnej, dowiesz się, w jaki sposób ją przygotować.
RdsfFL6QXgP3f11
Ilustracja interaktywna przedstawia etapy wykonania matrycy druku tekturowego z motywem liścia. Ukazuje pięć etapów wykonania pracy. Na ilustracji umieszczone są interaktywne punkty z informacjami:
Punkt 1: Pierwszym etapem pracy jest stworzenie projektu, który przenosimy na tekturową płaszczyznę.
Punkt 2: Narysowane elementy wycinamy nożykiem.
Punkt 3: Wycięte elementy układamy i przyklejamy do podłoża matrycy. Po zakończeniu klejenia należy obciążyć matrycę czymś ciężkim, np. grubą encyklopedią i poczekać, aż klej wyschnie.
Punkt 4: Wyschniętą matrycę pokrywamy farbą przy pomocy wałka malarskiego i odbijamy na kartce. W celu lepszego dociśnięcia matrycy do kartki możemy użyć wałka do ciasta lub łyżeczki, odciskając po kolei każdy fragment matrycy. Ważne jest by nie poruszyć matrycy w trakcie wykonywania odbitki.
Punkt 5: Gotowa matryca druku tekturowego.
Punkt 6: Takie odbitki możemy przygotowywać w wielu egzemplarzach.
Ilustracja interaktywna przedstawia etapy wykonania matrycy druku tekturowego z motywem liścia. Ukazuje pięć etapów wykonania pracy. Na ilustracji umieszczone są interaktywne punkty z informacjami:
Punkt 1: Pierwszym etapem pracy jest stworzenie projektu, który przenosimy na tekturową płaszczyznę.
Punkt 2: Narysowane elementy wycinamy nożykiem.
Punkt 3: Wycięte elementy układamy i przyklejamy do podłoża matrycy. Po zakończeniu klejenia należy obciążyć matrycę czymś ciężkim, np. grubą encyklopedią i poczekać, aż klej wyschnie.
Punkt 4: Wyschniętą matrycę pokrywamy farbą przy pomocy wałka malarskiego i odbijamy na kartce. W celu lepszego dociśnięcia matrycy do kartki możemy użyć wałka do ciasta lub łyżeczki, odciskając po kolei każdy fragment matrycy. Ważne jest by nie poruszyć matrycy w trakcie wykonywania odbitki.
Punkt 5: Gotowa matryca druku tekturowego.
Punkt 6: Takie odbitki możemy przygotowywać w wielu egzemplarzach.
Kolografia
Kolejną techniką graficzną jest kolografia, powstała z połączenia kolażuKolażkolażu i grafiki. Jest to odmiana druku wypukłego. Matryce kolograficzne tworzy się, przyklejając do podłoża różnorodne materiały o zróżnicowanej fakturzeFakturafakturze. Każda z faktur pozostawia na odbitce odmienny ślad. Materiały, które można wykorzystać do przygotowania matrycy to np.: tkaniny, papiery, tektury, tapety, siatki, taśmy, sznurki, nitki, folie, liście, papiery ścierne itp.
Poniżej przedstawiono przykłady materiałów o zróżnicowanej fakturze. Przyjrzyj im się uważnie zwracając uwagę na to jaki ślad odbicia mogą zostawić.
R10mgKoaBc2iV1
Ilustracja przedstawia fragment białej koronki na czarnym tle. Koronka składa się z rytmicznych, połączonych z sobą wzorów opartych na kolistym kształcie. Wszystkie połączone są czterolistnym kwiatkiem.
Faktura koronki, pixabay.com, CC BY 3.0
R1O8dVCmMRRzK1
Ilustracja przedstawia fragment lnianej tkaniny o drobnym splocie, przypominającej siatkę. Ma brązowy kolor i nierówne grubości nitek.
Źródło: online-skills.
RpV0lfb8BwFlJ1
Ilustracja przedstawia fragment szarej wykładziny. Splot tworzy gęsty wzór.
Faktura wykładziny, pixabay.com, CC BY 3.0
RuSAea60IldSN1
Ilustracja przedstawia fragment czerwono-czarnej wycieraczki. Splot sznurka, z którego jest wykonana tworzy zygzakowaty wzór.
Faktura wycieraczki w zygzakowaty wzór, pixabay.com, CC BY 3.0
RVV9EpZSBm5eQ1
Ilustracja przedstawia fragment bąbelkowej folii. Wypełnione pęcherzykami powietrza okrągłe jej detale tworzą wypukły wzór.
Źródło: online-skills.
RHssvb3XjoJkq1
Ilustracja przedstawia fragment szaro‑żółtawego kartonu o lekko odciśniętych wzorach, powstałych po odciśnięciu, znajdującej się pod papierem tektury falistej. Tworzą one na powierzchni delikatne, pionowe prążki.
Źródło: online-skills.
Po najechaniu kursorem na poszczególne obrazki ilustracji interaktywnej możesz zapoznać się z etapami wykonania odbitki techniką kolografii.
R1BGHolWahppW1
Ilustracja interaktywna przedstawia technikę kolografii. Na pierwszej ilustracji znajdują się materiały o różnej fakturze: folia bąbelkowa, koronka, kawałek tapety, materiał wykonany z drobnej siatki. Druga ukazuje wyciętą z folii bąbelkowej matrycę w kształcie ryby. Kolejna przedstawia dołączone: płetwę i ogon, wykonane z kolejnych materiałów. Ostatnia ukazuje odbitkę z przygotowanej matrycy, odwzorowującą ukształtowanie powierzchni ze względu na wykorzystany materiał. Na ilustracji umieszczone są interaktywne punkty z informacjami:
Punkt 1: 1. Przygotowujemy materiały o ciekawych fakturach.
Punkt 2: 2. Z każdego materiału wycinamy elementy, które umieszczamy na podłożu matrycy (może to być np. tektura).
Punkt 3: 3. Wszystkie wycięte elementy przyklejamy do podłoża matrycy, wykorzystując do tego odpowiednio mocny klej. Po zakończeniu klejenia należy obciążyć matrycę czymś ciężkim i poczekać, aż klej wyschnie.
Punkt 4: 4. Wyschniętą matrycę pokrywamy farbą przy pomocy wałka malarskiego i odbijamy na kartce. W celu lepszego dociśnięcia matrycy do kartki możemy użyć wałka do ciasta lub łyżeczki, odciskając po kolei każdy fragment matrycy. Ważne jest, by nie poruszyć matrycy w trakcie wykonywania odbitki.
Punkt 5: 5. Odbitka z matrycy odwzorowuje ukształtowanie powierzchni. Tak powstałe odbitki można wykonywać w wielu egzemplarzach.
Ilustracja interaktywna przedstawia technikę kolografii. Na pierwszej ilustracji znajdują się materiały o różnej fakturze: folia bąbelkowa, koronka, kawałek tapety, materiał wykonany z drobnej siatki. Druga ukazuje wyciętą z folii bąbelkowej matrycę w kształcie ryby. Kolejna przedstawia dołączone: płetwę i ogon, wykonane z kolejnych materiałów. Ostatnia ukazuje odbitkę z przygotowanej matrycy, odwzorowującą ukształtowanie powierzchni ze względu na wykorzystany materiał. Na ilustracji umieszczone są interaktywne punkty z informacjami:
Punkt 1: 1. Przygotowujemy materiały o ciekawych fakturach.
Punkt 2: 2. Z każdego materiału wycinamy elementy, które umieszczamy na podłożu matrycy (może to być np. tektura).
Punkt 3: 3. Wszystkie wycięte elementy przyklejamy do podłoża matrycy, wykorzystując do tego odpowiednio mocny klej. Po zakończeniu klejenia należy obciążyć matrycę czymś ciężkim i poczekać, aż klej wyschnie.
Punkt 4: 4. Wyschniętą matrycę pokrywamy farbą przy pomocy wałka malarskiego i odbijamy na kartce. W celu lepszego dociśnięcia matrycy do kartki możemy użyć wałka do ciasta lub łyżeczki, odciskając po kolei każdy fragment matrycy. Ważne jest, by nie poruszyć matrycy w trakcie wykonywania odbitki.
Punkt 5: 5. Odbitka z matrycy odwzorowuje ukształtowanie powierzchni. Tak powstałe odbitki można wykonywać w wielu egzemplarzach.
Przy tworzeniu matrycy kolograficznej, oprócz faktury przyklejanych przedmiotów ważna jest także różnica wysokości. Te elementy, które są bardziej wypukłe (wyższe), będą na odbitce ciemniejsze, co należy uwzględnić w projekcie wstępnym.
Polecenie 2
Poszukaj w domu materiałów o ciekawych fakturach. Korzystając z instrukcji zawartej w Ilustracji interaktywnej, wykonaj pracę w technice kolografii przedstawiającą rybę.
Potrzebne materiały: nożyczki, klej Magic lub Kropelka, tekturka, kartka, materiały o różnych fakturach.
RwzBTli4jIfnC
Ćwiczenie 2
Odpowiedz na pytanie. Jaką fakturę posiadają podane materiały? Szyba okienna. Możliwe odpowiedzi: 1. gładka, 2. chropowata. Mata ze sznurka. Możliwe odpowiedzi: 1. gładka, 2. chropowata. Haftowana serweta. Możliwe odpowiedzi: 1. gładka, 2. chropowata. Blat marmurowy. Możliwe odpowiedzi: 1.gładka, 2. chropowata. Kartka z zeszytu. Możliwe odpowiedzi: 1. gładka, 2. chropowata. Tynkowany mur. Możliwe odpowiedzi: 1. gładka, 2. chropowata.
Odpowiedz na pytanie. Jaką fakturę posiadają podane materiały? Szyba okienna. Możliwe odpowiedzi: 1. gładka, 2. chropowata. Mata ze sznurka. Możliwe odpowiedzi: 1. gładka, 2. chropowata. Haftowana serweta. Możliwe odpowiedzi: 1. gładka, 2. chropowata. Blat marmurowy. Możliwe odpowiedzi: 1.gładka, 2. chropowata. Kartka z zeszytu. Możliwe odpowiedzi: 1. gładka, 2. chropowata. Tynkowany mur. Możliwe odpowiedzi: 1. gładka, 2. chropowata.
nie nadają się do wykonania matrycy kolograficznej.">
Poniżej przedstawiono 8 zdjęć. Wskaż, które z przedstawionych na fotografiach materiałów nie nadają się do wykonania matrycy kolograficznej.
1
2
3
4
5
6
7
8
m9452e08483d8d949_0000000000171
Kalkografia
Do tworzenia odbitek wykorzystać można także kalkę maszynową. Taką technikę graficzną nazywamy kalkografią. Dla uzyskania lepszego pokrycia farbą używa się rozgrzanego żelazka, którym sprasowuje się drukowaną powierzchnię.
RaQ5VvnSPnhte1
Ilustracja przedstawia blat stołu, na którym leżą dwie kalki maszynowe w kolorach czarnym i niebieskim. Obok nich postawione jest żółte żelazko.
Źródło: online-skills.
W kalkografii matrycą są elementy wycięte z papieru, które zabezpieczają kartkę przed farbą z kalki. Można powiedzieć, że jest to rodzaj druku wklęsłegoDruk wklęsłydruku wklęsłego, gdyż tylko wklęsłe fragmenty zostają zadrukowane.
Technika ta jest bardzo prosta. Aby poznać poszczególne etapy pracy, prześledź ilustrację interaktywną.
RoQbVrBr45uS11
Ilustracja interaktywna przedstawia etapy wykonania odbitki z kalki. Na ilustracji umieszczone są kolejno od lewej: konturowy rysunek budowli, wycięte z papieru budowle - szablon, kalka maszynowa leżąca na szablonie, rysunek żelazka na kalkach przełożonych papierem, gotowa odbitka ukazująca budowle. Do ilustracji dołączono interaktywne punkty z informacjami:
Punkt 1: Na kartce papieru przygotowujemy projekt wstępny.
Punkt 2: Narysowane elementy wycinamy – nie tylko ich kształt, ale także elementy wewnątrz projektu (tu np. okna). Wycięte elementy układamy na kartce, która będzie odbitką.
Punkt 3: Całość przykrywamy kalką maszynową, układając ją błyszczącą stroną do dołu.
Punkt 4: Na wierzch kalki kładziemy warstwę ochronną w postaci gazety lub innej kartki i prasujemy całość gorącym żelazkiem.
Punkt 5: Tak powstała odbitka kalkograficzna. Wycięte elementy mogą posłużyć dalej jako matryca. Możesz powielić ją kilkakrotnie, wymieniając za każdym razem kalkę na nową. Powstałą odbitkę można także dalej przetwarzać, np. pokolorować białe elementy kredkami.
Ilustracja interaktywna przedstawia etapy wykonania odbitki z kalki. Na ilustracji umieszczone są kolejno od lewej: konturowy rysunek budowli, wycięte z papieru budowle - szablon, kalka maszynowa leżąca na szablonie, rysunek żelazka na kalkach przełożonych papierem, gotowa odbitka ukazująca budowle. Do ilustracji dołączono interaktywne punkty z informacjami:
Punkt 1: Na kartce papieru przygotowujemy projekt wstępny.
Punkt 2: Narysowane elementy wycinamy – nie tylko ich kształt, ale także elementy wewnątrz projektu (tu np. okna). Wycięte elementy układamy na kartce, która będzie odbitką.
Punkt 3: Całość przykrywamy kalką maszynową, układając ją błyszczącą stroną do dołu.
Punkt 4: Na wierzch kalki kładziemy warstwę ochronną w postaci gazety lub innej kartki i prasujemy całość gorącym żelazkiem.
Punkt 5: Tak powstała odbitka kalkograficzna. Wycięte elementy mogą posłużyć dalej jako matryca. Możesz powielić ją kilkakrotnie, wymieniając za każdym razem kalkę na nową. Powstałą odbitkę można także dalej przetwarzać, np. pokolorować białe elementy kredkami.
Zapoznaj się z przykładami prac wykonanych kalkografią.
RnvSnlSETlClL1
Ilustracja przedstawia dwie kalkografie: jedna jest w kolorze niebieskim, druga - w czarnym. Pierwsza przedstawia rząd budowli z arkadowym przejściem, druga - wieżę.
Źródło: online-skills.
Polecenie 3
Stwórz projekt ulicy pełnej kamienic. Narysuj kilka budynków, które będą różnić się od siebie wyglądem, wielkością oraz ilością i kształtem okien. Kamienice wytnij z papieru, każdą osobno. Pamiętaj, by wyciąć także okna i drzwi. Ułóż kamienice w dowolnej kolejności na kartce, a następnie wykonaj odbitkę zgodnie z instrukcją zawartą w opisie Ilustracji interaktywnej 4. Po wykonaniu odbitki wycięte budynki ułóż ponownie na nowej kartce, tym razem w innej kolejności i wykonaj nową odbitkę kalkograficzną. Połącz ze sobą obie kartki, tworząc jedną długą ulicę.
W domu pracować możemy także techniką frotażuFrotażfrotażu. Technika ta polega na powielaniu faktury różnych przedmiotów na papierze za pomocą mocnego pocierania ołówkiem lub węglem.
Monotypia
Monotypia to technika na pograniczu grafiki, malarstwa i rysunku. Zalicza się ją do technik graficznych, choć z matrycy można wykonać tylko jedną odbitkę. Każda następna będzie trochę inna, zatem nie ma dwóch takich samych monotypii.
Istnieją dwa sposoby pracy z monotypią.
Pierwszy polega na pokryciu szklanej płytki (matrycy) farbą, a następnie działaniu bezpośrednio na matrycy poprzez rysowanie po powierzchni, ściąganie farby, odciskanie i zostawianie śladów. Na tak opracowaną matrycę kładziemy kartkę i odbijamy monotypię na papier. Aby poznać poszczególne etapy pracy tą metodą, prześledź ilustrację interaktywną.
RdFAwtR0Kc1xl1
Ilustracja interaktywna przedstawia wykonanie grafiki metodą monotypii. Na ilustracji znajdują się cztery instruktażowe obrazki, na których przedstawione są kolejne etapy tworzenia grafiki z motywem kaktusa. Dodatkowo na każdym z nich zostały dołączone interaktywne punkty z informacjami:
Punkt 1: Szklaną płytkę pokrywamy całościowo farbą, a następnie rysujemy na jej płaszczyźnie, zbierając tym samym farbę z matrycy. Farba nie musi być w jednym kolorze, możemy stworzyć barwny podkład, który będzie stanowić tło dla wyrysowanego motywu.
Punkt 2: Do wykonania rysunku na matrycy możemy wykorzystać różne narzędzia, np.: patyki, patyczki do uszu, szpachelki, igły, nożyki, pędzle, tkaniny, waciki, sznurki itp. Każde z nich zostawia inny ślad na płaszczyźnie matrycy.
Punkt 3: Gdy matryca zostanie już opracowana, przykrywamy ją kartką i dociskając na całej płaszczyźnie, wykonujemy odbitkę.
Punkt 4: Tak powstała jedyna i niepowtarzalna odbitka monotypii.
Ilustracja interaktywna przedstawia wykonanie grafiki metodą monotypii. Na ilustracji znajdują się cztery instruktażowe obrazki, na których przedstawione są kolejne etapy tworzenia grafiki z motywem kaktusa. Dodatkowo na każdym z nich zostały dołączone interaktywne punkty z informacjami:
Punkt 1: Szklaną płytkę pokrywamy całościowo farbą, a następnie rysujemy na jej płaszczyźnie, zbierając tym samym farbę z matrycy. Farba nie musi być w jednym kolorze, możemy stworzyć barwny podkład, który będzie stanowić tło dla wyrysowanego motywu.
Punkt 2: Do wykonania rysunku na matrycy możemy wykorzystać różne narzędzia, np.: patyki, patyczki do uszu, szpachelki, igły, nożyki, pędzle, tkaniny, waciki, sznurki itp. Każde z nich zostawia inny ślad na płaszczyźnie matrycy.
Punkt 3: Gdy matryca zostanie już opracowana, przykrywamy ją kartką i dociskając na całej płaszczyźnie, wykonujemy odbitkę.
Punkt 4: Tak powstała jedyna i niepowtarzalna odbitka monotypii.
Drugi sposób tworzenia monotypii polega na położeniu kartki na pomalowaną matrycę. Podczas rysowania po kartce na jednej stronie, na drugiej przywiera farba z matrycy tworząc charakterystyczną miękką kreskę z delikatnymi zabrudzeniami. Przyjrzyj się ilustracji interaktywnej i przeanalizuj poszczególne etapy powstawania monotypii tą metodą.
R9mZ3bTaWsSiy1
Ilustracja interaktywna przedstawia wykonanie grafiki metodą monotypii. Zawiera trzy instruktażowe obrazki, ukazujące kolejne etapy tworzenia pracy z motywem kaktusa. Dodatkowo na każdym z nich zostały dołączone interaktywne punkty z informacjami:
Punkt 1: Szklaną płytkę pokrywamy całościowo farbą.
Punkt 2: Na matrycę przykładamy kartkę, a następnie rysujemy na niej, np. ołówkiem, wybrany motyw. W miejscach zarysowanych, po drugiej stronie kartki przykleja się farba z matrycy, tworząc charakterystyczne miękkie kreski z delikatnymi zabrudzeniami.
Punkt 3: Po zakończeniu rysowania ostrożnie odrywamy kartkę od matrycy. Tak powstała jedyna i niepowtarzalna odbitka monotypii.
Ilustracja interaktywna przedstawia wykonanie grafiki metodą monotypii. Zawiera trzy instruktażowe obrazki, ukazujące kolejne etapy tworzenia pracy z motywem kaktusa. Dodatkowo na każdym z nich zostały dołączone interaktywne punkty z informacjami:
Punkt 1: Szklaną płytkę pokrywamy całościowo farbą.
Punkt 2: Na matrycę przykładamy kartkę, a następnie rysujemy na niej, np. ołówkiem, wybrany motyw. W miejscach zarysowanych, po drugiej stronie kartki przykleja się farba z matrycy, tworząc charakterystyczne miękkie kreski z delikatnymi zabrudzeniami.
Punkt 3: Po zakończeniu rysowania ostrożnie odrywamy kartkę od matrycy. Tak powstała jedyna i niepowtarzalna odbitka monotypii.
Technika monotypii była często wykorzystywana przez artystów. Tworzyli w niej, m.in. Edgar Degas oraz Paul Gauguin. W galerii umieszczono przykłady prac artystów wykonanych tą techniką.
RGHAvqeqVa04P1
Ilustracja przedstawia pracę graficzną Edgara Degasa „Krajobraz Burgundii”, wykonaną techniką monotypii. Przedstawia pejzaż z pagórkiem i polem, porośniętym trawą. Grafika utrzymana jest w zieleniach i brązach.
Źródło: online-skills.
R1YBqVWkxHa4v1
Ilustracja przedstawia monotypię Paula Gauguina „Oviri”. Ukazuje klęczącą, nagą postać wykonaną brązową kreską na szarożółtym tle. Za postacią znajduje się ciemna plama. W górnym, prawym rogu umieszczony został okrągły znak.
Paul Gauguin, „Oviri”, 1894 r., monotypia, Tate Modern, Londyn, Wielka Brytania, wikimedia.org, domena publiczna
RY2LSymEjXxVR1
Ilustracja przedstawia obraz Piotra Gojowego „Ryba i oścień”. Ukazuje rybę oraz oścień, czyli rodzaj narzędzia w postaci ostrych stalowych widełek, osadzonych na drewnianym trzonku, służących do połowu ryb. Ryba jest szaro‑żółto‑brązowa. Tło utrzymane jest w różnych odcieniach żółcieni i brązów.
Źródło: online-skills.
m9452e08483d8d949_0000000000270
Zadania
R1ewbo84Kc2d6
Ćwiczenie 3
Wyjaśnij, czym jest monotypia.
Wyjaśnij, czym jest monotypia.
Dopasuj do dzieła rodzaj monotypii. Przeciągnij odpowiedni opis pod właściwy obraz.
rysunek bezpośrednio na matrycy, rysunek na rewersie odbitki
.................
.................
RBefVQA0HsXL9
Ćwiczenie 4
Wyjaśnij, czym różni się drzeworyt od monotypii.
Wyjaśnij, czym różni się drzeworyt od monotypii.
Monotypia jest techniką z pogranicza malarstwa, rysunku i grafiki. Do każdego dzieła dopasuj technikę, w jakiej jest wykonane.
monotypia, grafika, rysunek, malarstwo
.................
.................
.................
.................
R1PYT1uaoB2jj
Ćwiczenie 5
Wybierz zdanie prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. Technika szablonowa wykorzystuje fakturę przedmiotu., 2. Techniką monotypii nie można wykonać dwóch identycznych odbitek.
Zaznacz zdanie prawdziwe.
Technika szablonowa wykorzystuje fakturę przedmiotu.
Techniką monotypii nie można wykonać dwóch identycznych odbitek.
RjXNGMKyK4UMG
Ćwiczenie 6
Połącz nazwy technik z właściwymi dla nich narzędziami. Faktury, nożyczki. Możliwe odpowiedzi: 1. monotypia, 2. technika szablonowa, 3. kalkografia, 4. kolografia. Żelazko, kalka. Możliwe odpowiedzi: 1. monotypia, 2. technika szablonowa, 3. kalkografia, 4. kolografia. Szkło, farba. Możliwe odpowiedzi: 1. monotypia, 2. technika szablonowa, 3. kalkografia, 4. kolografia. Spray, tektura. Możliwe odpowiedzi: 1. monotypia, 2. technika szablonowa, 3. kalkografia, 4. kolografia.
Połącz nazwy technik z właściwymi dla nich narzędziami. Faktury, nożyczki. Możliwe odpowiedzi: 1. monotypia, 2. technika szablonowa, 3. kalkografia, 4. kolografia. Żelazko, kalka. Możliwe odpowiedzi: 1. monotypia, 2. technika szablonowa, 3. kalkografia, 4. kolografia. Szkło, farba. Możliwe odpowiedzi: 1. monotypia, 2. technika szablonowa, 3. kalkografia, 4. kolografia. Spray, tektura. Możliwe odpowiedzi: 1. monotypia, 2. technika szablonowa, 3. kalkografia, 4. kolografia.
Połącz nazwy technik z właściwymi dla nich narzędziami.
Dokończ zdanie tak, aby było prawdziwe. Kalkografia wykorzystuje kalkę 1. maszynową, 2. grafiki, rysunku i malarstwa, 3. kolażu, 4. grafiki, rysunku i fotografii, 5. techniczną, 6. kolorowania
Nazwa kolografia pochodzi od 1. maszynową, 2. grafiki, rysunku i malarstwa, 3. kolażu, 4. grafiki, rysunku i fotografii, 5. techniczną, 6. kolorowania
Monotypia to połączenie technik: 1. maszynową, 2. grafiki, rysunku i malarstwa, 3. kolażu, 4. grafiki, rysunku i fotografii, 5. techniczną, 6. kolorowania.
Dokończ zdanie tak, aby było prawdziwe. Kalkografia wykorzystuje kalkę 1. maszynową, 2. grafiki, rysunku i malarstwa, 3. kolażu, 4. grafiki, rysunku i fotografii, 5. techniczną, 6. kolorowania
Nazwa kolografia pochodzi od 1. maszynową, 2. grafiki, rysunku i malarstwa, 3. kolażu, 4. grafiki, rysunku i fotografii, 5. techniczną, 6. kolorowania
Monotypia to połączenie technik: 1. maszynową, 2. grafiki, rysunku i malarstwa, 3. kolażu, 4. grafiki, rysunku i fotografii, 5. techniczną, 6. kolorowania.
Dokończ zdanie tak, aby było prawdziwe.
kolorowania, grafiki, rysunku i fotografii, grafiki, rysunku i malarstwa, kolażu, maszynową, techniczną
Kalkografia wykorzystuje kalkę ............................................................
Nazwa kolografia pochodzi od ............................................................
Monotypia to połączenie technik: ............................................................
Słownik pojęć
Druk wklęsły
Druk wklęsły
technika drukowania, w której elementami drukującymi są wyryte w matrycy wgłębienia wypełnione farbą.
Druk wypukły
Druk wypukły
technika drukowania, w której elementami drukującymi są wypukłe fragmenty matrycy, a miejsca wyżłobione pozostają puste.
Faktura
Faktura
charakterystyczne cechy powierzchni przedmiotu.
Frotaż
Frotaż
(z fr. frottage – pocieranie, tarcie) – jedna z technik graficznych, polegająca na odciskaniu faktury przedmiotów na papier poprzez mocne pocieranie go ołówkiem.
Grafika
Grafika
dziedzina sztuki umożliwiająca powielanie z matrycy dzieła artystycznego na płaszczyźnie w wielu egzemplarzach.
Kolaż
Kolaż
technika plastyczna, która polega na komponowaniu obrazu z różnych materiałów, np. kawałków tkanin, drewna, ilustracji gazetowych, reprodukcji, fotografii, a także drobnych przedmiotów codziennego użytku. Po przyklejeniu ich na wybrane podłoże (np. płótno, papier) można dokonać ostatecznej korekty za pomocą farb, piórka, pisaka, ołówka, długopisu.
Matryca
Matryca
forma służąca do powielania odbitek. Wykonana jest z różnych materiałów, uzależnionych od techniki graficznej. W tradycyjnych technikach graficznych przykładowo może to być klocek drzeworytniczy lub płyta miedziorytnicza.
Rewers
Rewers
odwrotna, lewa strona czegoś, np. haftu, obrazu.
Street art.
Street art.
(sztuka ulicy) – działania artystyczne, realizowane w przestrzeni publicznej. Możemy wyróżnić kilka odmian sztuki ulicy, takie jak: graffiti, murale, wlepki.
Źródło: www.encyklopedia.pwn.pl
Galeria ilustracji
R1Dvi5ekmqFzz1
Ilustracja przedstawia graffiti na ścianie, wykonane za pomocą szablonu. Ukazuje malunek aparatu, zawieszonego na ścianie.
Źródło: online-skills.
R18GcIiArZA151
Ilustracja przedstawia graffiti na ścianie. Ukazuje malunek idącego, czarnego kota z zadartym ogonem, namalowany przy użyciu szablonu.
Źródło: online-skills.
R1M4RbF3LswOX1
Ilustracja przedstawia graffiti na białej ścianie. Ukazuje namalowaną czarną farbą, przy użyciu szablonu, dziewczynkę, na której został zamieszczony napis RESCUE US.
Źródło: online-skills.
R1NHID5qoWwRC1
Ilustracja przedstawia graffiti na ścianie. Na fotografii znajduje się rysunek małej baletnicy, która w ręku trzyma różdżkę.
Baletnica namalowana z szablonów, pixabay.com, CC0
R1bDHDKr4Drvi1
Ilustracja przedstawia graffiti na jasnej ścianie. Na fotografii znajduje się niebieska głowa lisa z czarnym konturem. Nad zwierzęciem znajduje się napis WANTED.
Źródło: online-skills.
RoxRk1Nw2F3n71
Ilustracja przedstawia graffiti na ścianie. Na fotografii znajduje się obsługujący wyrzutnię, z której wydobywają się czerwone kwiaty. Tło graffiti jest pomarańczowe.
Źródło: online-skills.
RdvoXieGpnwww1
Ilustracja przedstawia graffiti Banksy'ego. Ukazuje dziewczynkę, która z ręki wypuszcza czerwony balon w kształcie serca.
Banksy, graffiti - dziewczynka, pixabay.com, CC0
R1bIYPmiqKXbp1
Ilustracja przedstawia graffiti Banksy'ego. Ukazuje kobietę z koszem z zakupami. Kobieta próbuje złapać uciekający wózek, wygląda, jakby rzuciła się w pogoni za nim. Jej ciało unosi się w górze. Jedną ręką chwyciła rączkę kosza, z którego wysypują się produkty.
Banksy grafiti - kobieta z wózkiem zakupów, pocabay, CC BY 3.0
R1HCVl1V4mNzo1
Ilustracja przedstawia graffiti Banksy'ego. Ukazuje stojącą pod parasolem dziewczynkę. Strumienie deszczu spływaj z parasola. Dziewczynka wyciąga rękę poza strugi deszczu.
Banksy, graffiti - dziewczynka z parasolem, wikimedia.org, CC BY 4.0
R8yvE5lnOlk0E1
Ilustracja przedstawia graffiti Banksy'ego. Ukazuje postać z „Gwiezdnych wojen”, Jej twarz przedstawiona jest w formie uśmiechniętego i rozświetlonego, żółtego emotikonu, a dłonie - kościotrupa. W prawej ręce trzyma kosę. Na głowę ma zarzuconą pelerynę, opadającą na ciało i ręce.
Źródło: online-skills.
RGHAvqeqVa04P1
Ilustracja przedstawia pracę graficzną Edgara Degasa „Krajobraz Burgundii”, wykonaną techniką monotypii. Przedstawia pejzaż z pagórkiem i polem, porośniętym trawą. Grafika utrzymana jest w zieleniach i brązach.
Źródło: online-skills.
R8MIWkyG6SZPv1
Ilustracja przedstawia graffiti na ścianie. Na fotografii znajduje się rysunek głowy mężczyzny w różowych okularach.
Graffiti - pingwin, pixabay.com, CC0
RJz8APwwhWXZs1
Ilustracja przedstawia graffiti na ścianie. Na fotografii znajduje się mur, na którym za pomocą szablonu została namalowana czarno-biała twarz mężczyzny w różowych okularach.
Graffiti - głowa mężczyzny, pixabay.com, CC0
RwWDR5BkTy9nZ1
Ilustracja przedstawia graffiti na ścianie. Na fotografii znajduje się ceglany mur, na którym za pomocą szablonu został namalowany czarnoniebieski samochód osobowy z jaskrawożółtymi lampami.
Graffiti - samochód, pixabay.com, CC0
R8CdX8nOP82CT1
Ilustracja przedstawia obraz Piotra Gojowego „Zbłąkana owieczka”. Ukazuje abstrakcyjnie namalowany pejzaż z zielonymi drzewami. Na żółtej polanie siedzi mała owca.
Piotr Gojowy, „Zbłąkana owieczka”, 1996 r., monotypia, kolekcja prywatna, online-skills, CC BY 3.0
R4HLPZYLmqp3X1
Ilustracja przedstawia rysunek Paula Gauguina „Siedząca tyłem naga Tahitanka”, Ukazuje odwróconą tyłem do widza kobietę z głową, skierowaną w lewą stronę. Praca jest wykonana w sepii.
Źródło: online-skills.
RPWeCFWfUgfqw1
Ilustracja przedstawia obraz Jana Vermeera, „Mleczarka”. Ukazuje Obraz kobietę, znajdującą się w pomieszczeniu, w pobliżu okna i przelewa mleko z dzbana do garnka stojącego na stole. Gospodyni ubrana jest w żółto‑niebieską suknię i białą chustę. Wzrok ma spuszczony w dół. Na stole przykrytym zielonym obrusem stoi, koszyk z chlebem, pieczywo, dzban i leży niebieska tkanina. Na ścianie w tle zawieszony jest kosz i metalowe naczynie, a na podłodze po jej lewej stronie stoi ogrzewacz do stóp.
Źródło: online-skills.
R1Tnvm7QI5G761
Ilustracja przedstawia rysunek Rembrandta: „Słoń”. Ukazuje stojącego słonia z podwinięta trąbą, skierowanego w lewą stronę. Masywne zwierzę ma lewą, tylną nogę lekko uniesioną. Rysunek wykonany jest czarna kredą na żółtym papierze.
Źródło: online-skills.
R59RqiTga7CYw1
Ilustracja przedstawia obraz Edgara Degasa „Krajobraz górski”. Ukazuje namalowany w odcieniach zieleni i brązów pejzaż w górach. Widok pozbawiony jest detali. Ukazuje plamy barwne, rozdzielone jasnymi pasami pionu i poziomu.
Źródło: online-skills.
RzSMuKR0WnPXc1
Ilustracja przedstawia drzeworyt Władysława Skoczylasa „W murowanej piwnicy”. Ukazuje kilku górali w regionalnych strojach w tytułowej piwnicy podczas gry na różnych instrumentach. Jeden z nich nie jest wyposażony w instrument, stoi w rozkroku po prawej stronie z uniesioną ręką, w której trzyma kielich. Nad grupą znajduje się lampa, zawieszona pod krzyżowym sklepieniem. Grafika jest czarno‑biała.
