Dopiero tak postawione pytanie doprowadziło Kanta do przewrotu kopernikańskiego w filozofii. Badanie, w którym Kant udziela odpowiedzi na pytanie o możliwość sądów syntetycznych a priori, nazywa „badaniem transcendentalnym”. Transcendentalny w terminologii Kanta (od łac. transcendere – przekraczać) to innymi słowy przekraczający to, co bezpośrednio dane w doświadczeniu, czyli przedmiot poznania, i odnoszący się do apriorycznych form poznania, a więc stałych i niezmiennych struktur poznania, które nie zależą od wyników doświadczenia i sprawiają, że doświadczenie ma uporządkowany charakter. Innymi słowy, w badaniu transcendentalnym trzeba rozpatrzeć, co sprawia, że chaotyczne spostrzeżenia w systematyczny sposób się ze sobą wiążą, dzięki czemu możemy je naprawdę poznawać. Kant pisze:

Pamiętamy, że Kopernik „zatrzymał słońce i ruszył ziemię”, podczas gdy wcześniej sądzono, że to ziemia jest nieruchoma, a słońce wokół niej się porusza. Podobnego przewrotu dokonuje Kant w obszarze epistemologiiepistemologiaepistemologii, a zmiana ta dotyczy stosunku podmiotu poznającego i przedmiotu poznania.

Dawniej sądzono, że podmiot ma charakter bierny, „nieruchomy”, podczas gdy przedmiot jest czynny, „ruchomy”. Uważano więc, że to przedmioty pobudzają nasze zmysły i w taki to sposób odbywa się poznanie. Pogląd ten obowiązywał w filozofii od czasów Platona (Platon twierdził, że od przedmiotów odłączają się drobinki, które docierają poprzez zmysły do umysłu i odciskają się w nim jak w woskowej tabliczce). Tymczasem Kant zakłada, że w procesie poznania umysł ludzki częściowo kształtuje to, co postrzega, a więc nie jest bierny, lecz twórczy. Innymi słowy: poznając, w pewnym sensie stwarzamy świat.

Można powiedzieć, że Kant odkrywa, iż patrzymy na świat przez deformujące obraz okulary, których nie możemy zdjąć. Jednak przyjmuje, iż wszyscy nosimy takie same okulary (te okulary to nasz umysł), co oznacza, że sposobem, w jaki postrzegamy świat rządzą pewne ogólne zasady, które można ustalić i które są zawsze takie same niezależnie od indywidualnych różnic między ludźmi i ich zmiennych stanów psychicznych. Jak to się ma do pytania o możliwość sądów syntetycznych a priori? Otóż wszystkie sądy syntetyczne a priori są możliwe właśnie dzięki tym powszechnym, niezależnym od wyników doświadczenia zasadom — schematom poznawczym. Jednym z takich schematów jest relacja przyczynowo‑skutkowa. Hume przekonał nas, że w doświadczeniu nie możemy stwierdzić jej istnienia, nie widzimy „bo”. Jednak choć nie wiemy, czy ta relacja jest cechą świata, wiemy, że nasz umysł nakłada ją na obraz świata w procesie postrzegania.

Koncepcja Kanta przywodzi na myśl jedno z opowiadań Stanisława Lema (Z dzienników gwiazdowych Iona Tichego, Podróż XVIII). Bohater tego opowiadania, genialny naukowiec, odkrywa, że powstanie świata jest fizycznie i logicznie niemożliwe. Zatem, jak rozumuje, świat powstał niejako hipotetycznie, na kredyt, i w każdej chwili może przestać istnieć, bo w ogóle nie powinien był powstać. Naukowiec dochodzi do przekonania, że trzeba jakoś zaradzić tej sytuacji, tj. stworzyć świat na pewnych podstawach. Znajduje na to sposób: bierze atom, rozpędza go w czasie wstecz, w wyniku czego atom nabiera nieskończonej ciężkości i, dotarłszy do początku czasu, wybucha, stwarzając świat. I świat od tej pory już istnieje „legalnie”. Podobnie jest z przewrotem kopernikańskim Kanta. Ponieważ nie możemy mieć pewności, że świat zmysłowy istnieje, bo jesteśmy pewni jedynie prostych wrażeń, wobec tego musimy ten świat niejako „w sobie” stworzyć − jego istnienie zyskuje dzięki temu nowego rodzaju pewność i stałość.