Próba królewskiej córki
Ilustracja przedstawiająca trzy takie same, szare wieże. Każda posiada cztery okna, po dwa na dwóch piętrach oraz stożkowate zwieńczenie dachu, a na nim trzy malutkie wieżyczki. Na szczytowej zatknięta biała flaga z literami. Na środkowej wieży są litery: h, ch, rz, na pozostałych dwóch: u, ó, ż. Ze środkowej szarej wieży wychyla się przez okno kobieta o ciemnych włosach. Wspina się w jej kierunku po linie niewielka postać, której biały koń stoi na zielonej połaci pagórka. Pomiędzy wieżami pagórki, a na nich rosnące małe krzaczki, na których zamiast kwiatów widnieją różne litery. Niebo jest spokojne, pogodne. Z góry spogląda na środkową wieżę, tylko częściowo widoczna, czerwona głowa smoka.Wybór 'ó' czy 'u' nierzadko sprawia uczniom kłopot. Niepotrzebnie! Wystarczy opanować kilka zasad i wątpliwości znikną. Pomogą wam w tym ćwiczenia.
Obejrzyj film, w którym językoznawca, profesor Jan Miodek, opowiada o problemach z zapisem 'u' i 'ó'. Zwróć uwagę na to, skąd wzięła się ta trudność ortograficzna.
Zapoznaj się z filmem, w którym językoznawca, profesor Jan Miodek, opowiada o problemach z zapisem 'u' i 'ó'. Zwróć uwagę na to, skąd wzięła się ta trudność ortograficzna.
W każdym z haseł znajduje się „ó” niewymienne.
- Wybierała się za morze.
- Generalna – przed premierą.
- Czasem dzielisz ją na niedźwiedziu.
- Korona mu z głowy spadnie.
- Chodzi powoli.
- Początek rzeki.
- Na mizerię.
- Ma rudą kitę, skacze z gałęzi na gałąź.
- Anioł, który strzeże.
- Na książki.
- Kokosowy na cieście.
- W jajku.
- Dziecko płci żeńskiej.
- Przyjaciel Kubusia Puchatka lubiący porządek.
| 1 | |||||||||||||
| 2 | |||||||||||||
| 3 | |||||||||||||
| 4 | |||||||||||||
| 5 | |||||||||||||
| 6 | |||||||||||||
| 7 | |||||||||||||
| 8 | |||||||||||||
| 9 | |||||||||||||
| 10 | |||||||||||||
| 11 | |||||||||||||
| 12 | |||||||||||||
| 13 | |||||||||||||
| 14 |
Uzupełnij przysłowie słowami, które stanowią rozwiązanie krzyżówki w poprzednim zadaniu.
Powiedziały ...................., że niedobre są .................
Ktoś zapisał wyrazy z „ó” niewymiennym na wspak. Odczytaj je i zapisz poprawnie.
akżórw – ................
ażór – ............
akzcółw – ..................
aintółk – ..................
róhc – ............
gzóm – ............
zróhct – ..............
aróg – ............
tjów – ............
onłózc – ................
agzór – ............
lebórw – ..............
iktórk – ..............
arótk – ............
akłóp – ..............
Uzupełnij przysłowia odpowiednimi wyrazami z poprzedniego ćwiczenia.
Nie ma ............ bez kolców.
Mała strata, .............. żal.
............ z ............ się nie zejdzie, ale człowiek z człowiekiem zawsze.
Lepszy .............. w garści niż gołąb na dachu.
Dopisz brakujące cząstki wyrazów. Wszystkie słowa zawierają „ó” niewymienne.
w............ka, c............ka, ż............tko, k............l
p............na, sk............ka, jask............ka, p............ba
w............ba, wi............ek, p............ka, ź............dło
p............niak, og............ek, cz............no, op............cz
Wymiana głosek[...]
Tydzień ma siedem dni. Najmilszy jest dzień ......... .
Wysypało się pierze. Wszędzie fruwają .......... .
Kostka ma sześć pól. Na jednym z nich jest ............. .
Trwa .......... makulatury. Która klasa najwięcej zbierze?
[...]Czy piekarz już .......... ciasto? Nie, jeszcze zagniata.
Idźmy na .......... . Ta ścieżka znacznie skraca drogę.
On już się zgadza. ............ się i ty!
Mój brat was pozdrawia. ........... go także od nas.
[...]Źródło: Witold Gawdzik, Wymiana głosek, [w:] tegoż, Ortografia na wesoło i na serio, Gdańsk 1992, s. 24–25, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
Wymień wyrazy, których brakuje w tekście Witolda Gawdzika.
Przeczytaj zdania i przekształć je tak, aby wyrazy z trudnością ortograficzną zastąpić wyrazami pokrewnymi, w których 'ó' wymienia się na 'o' lub 'e'.
W kolejce po obiad byłem siódmy.
– To mój lód! – krzyknęła Kaśka.
Siarczysty mróz pokrzyżował nam plany wyjazdu.
Mała krówka odłączyła się od stada.
Z poduszki posypały się pióra.
Na ladzie stał słój z moimi ulubionymi karmelkami.
Na straganie można było kupić miód lipowy, a także gryczany i wielokwiatowy.
Napój o smaku cytrynowym jest najlepszy.
Zapisz nazwy sześciu zwierząt, w których występuje 'ó' lub 'u'.
Pobawcie się w kalambury. Niech każdy pokaże za pomocą gestów i mimiki, jak zachowuje się wybrane zwierzę, w którego nazwie występuje litera 'ó' lub 'u'. Pozostali starają się odgadnąć jego nazwę.
Pobawcie się w zagadki. Niech każdy ułoży zdanie na temat wyglądu i zachowania zwierzęcia, w którego nazwie występuje litera 'ó' lub 'u'. Pozostali starają się odgadnąć, co to zwierzę.
Do podanych wyrazów dopisz przeciwstawne, w których występuje „ó” wymienne.
wojna – ............
sytość – ............
ciepło – ..............
upał – ............
milczeć – ..............
wierzch – ............
przyjaciel – ............
góra – ............
tył – ............
Wykorzystaj słowa z poprzedniego ćwiczenia i ułóż zdania, używając w każdym obu wyrazów z pary.
Odszukaj wyrazy z 'ó' wymiennym, które ukryły się w diagramie.
Wyszukaj w słowniku ortograficznym i wypisz 10 wyrazów z 'ó' wymiennym.
Do każdego z wyszukanych słów z poprzedniego ćwiczenia podaj wyraz pokrewny, w którym następuje wymiana na 'o', 'e' lub 'a'. Zapisz swoje propozycje tutaj lub w zeszycie.
Uzupełnij zdania właściwymi formami odpowiednich słów podanymi niżej.
opryszków i rzezimieszków, patyków i kartonów, ogórków, pomidorów i kalafiorów, obrazków ani wykresów, garnków, tuzin wazonów
W książce nie było żadnych .........................................................................
Na półkach stało pięć ........................................................................, sześć słoików i .........................................................................
Policjanci uwięzili wszystkich .........................................................................
Z ........................................................................ można zrobić ciekawe dekoracje.
W ogrodzie pyszniły się rzędy .........................................................................
Wypisz nazwy wszystkich stron świata. Zwracaj uwagę na poprawną pisownię 'ó' i 'u'.
Kiedy ó, a kiedy u?ó
Nikną wszelkie niepokoje,
Kiedy stwierdzę: dwójka - dwoje.
Nie drży także ma stalówka,
Pisząc: -ówna, -ów i -ówka.
Zaokrąglam ó w dwu słowach:
ósmy, ów bo: osiem, owa.u
Zapamiętaj, zawsze tu
Pisz otwarte, zwykłe u
W słowach: skuwka i zasuwka,
Gdyż wyjątkiem są te słówka;
[...]Źródło: Witold Gawdzik, Kiedy ó, a kiedy u?, [w:] tegoż, Ortografia na wesoło i na serio, Gdańsk 1992, s. 26–27, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
Wskaż w wierszyku Witolda Gawdzika przykłady pisowni 'ó' w zakończeniach wyrazów.
Odkryj nazwy miast, które ukryły się w poniższych słowach.
goGłów ................
rzoGów ..............
Tranów ..............
dyrŻarów ....................
sOrtów ..............
szeRzów ................
omaszTów ..................
chełBatów ......................
troPików ..................
Przyporządkuj wyrazy do właściwych grup.
ciężarówka, stołówka, służbówka, temperówka, grochówka, siatkówka, pomidorówka, taksówka, fasolówka, koszykówka, wirówka, leśniczówka
| Zupy | |
|---|---|
| Miejsca | |
| Dyscypliny sportu | |
| Narzędzia | |
| Pojazdy |
Ktoś wymazał elementy w zasadzie ortograficznej. Uzupełnij je.
zamienia, wymienia, środku, początku, wyjątki!, zakończeniach
„Ó” piszemy w wyrazach, w których ............................ się na „o”, „a” lub „e”; w ............................ wyrazów na -ów, -ówka i -ówna oraz na ............................ wyrazów takich jak: ósmy, ów, ówdzie, ówcześnie. Uwaga, ............................ Piszemy: skuwka, wsuwka, zasuwka.