Problemy społeczne współczesnego świata

Wprowadzenie

Współczesny świat to globalna wioska. Oznacza to, że nasz glob stał się systemem naczyń połączonych, w którym reakcja zachodząca w jednym naczyniu (kontynencie, regionie, państwie) może mieć i ma wpływ na pozostałe części świata. Dotyczy to różnych kwestii – od politycznych, poprzez gospodarcze, kulturowe, na społecznych skończywszy. Ponieważ mówimy o systemie naczyń połączonych, problemy te nabrały charakteru problemów globalnychproblem globalnyproblemów globalnych.

Problemy globalne

Pod pojęciem problemów globalnych rozumiemy problemy, które odnoszą się do całej ludzkości, a ich skala ma charakter ponadpaństwowy. Problemy te niekoniecznie muszą być widoczne na obszarze całej planety, jednak konsekwencje ich zaistnienia mogą objąć cały świat. Dlatego ich waga i złożoność sprawia, że znalezienie rozwiązania wymaga współpracy całej ludzkości, albo jej dużej części.

Przyczyny problemów globalnych wiążą się z istnieniem kilku czynników. Należą do nich rozwój cywilizacyjny i techniczny i będący jego pochodną rozwój gospodarczy, wzrost liczby ludności, a także wzrost zależności między państwami (na wielu różnych płaszczyznach).

Obecnie najważniejsze problemy globalne dotyczą zagadnień związanych z demografią, produkcją i dystrybucją żywności, nierównomiernym rozwojem państw, dostępem do surowców i energii oraz problemami z pogarszającym się stanem środowiska naturalnego. Jako problemy społeczne wskazuje się także zjawiska globalizacji i konsumpcjonizmu.

Film i zadania

R1OW2Fk99Az53

Film dostępny pod adresem /preview/resource/R1OW2Fk99Az53

Demografia

Jednym z podstawowych problemów społecznych są procesy związane z rosnącą liczbą ludności na świecie oraz ze starzeniem się społeczeństw w krajach zachodnich. Obecnie liczba ludności świata wynosi niemal 8 miliardów osób.

Największy wzrost, który można określić mianem eksplozji demograficznej, notuje się w państwach leżących na kontynencie azjatyckim i afrykańskim. Na obszarach tych istnieją państwa, których rozwój cywilizacyjny i techniczny jest zbyt powolny, aby zapewnić rosnącej liczbie ludności odpowiednie warunki życia. Rezultatem tego są zjawiska ubóstwa, braku dostępu do edukacji, bezdomności czy bezrobocia.

Z kolei państwa leżące w Europie i Ameryce Północnej stanęły przed wyzwaniem starzenia się społeczeństw oraz malejącego przyrostu naturalnegoprzyrost naturalnyprzyrostu naturalnego.

Efektem tych zjawisk są m.in. problemy w postaci niedostatku siły roboczej czy rosnących obciążeń budżetów państw wynikających z konieczności zapewnienia osobom starszym pieniędzy na wypłaty emerytur czy rent.

Kurczenie się liczby osób czynnych zawodowo stwarza ponadto szereg zagrożeń o charakterze gospodarczym i społecznym. Malejący odsetek pracowników nie będzie bowiem w stanie wypracować wzrostu gospodarczego, a w konsekwencji zysków, które państwu pozwoliłyby pokryć wydatki związane z opieką nad starszymi pokoleniami. To będzie oznaczało obniżanie wysokości świadczeń otrzymywanych przez osoby starsze, co doprowadzi do pojawienia się problemu ubóstwa w tej grupie wiekowej. Zaś państwowe systemy zdrowia mogą zostać przeciążone koniecznością zapewniania stałej i o wysokim stopniu specjalizacji opieki osobom chorym i zniedołężniałym.

Surowce i energia

Wysoki poziom życia w krajach uprzemysłowionych opiera się w głównej mierze na rabunkowym wykorzystywaniu surowców naturalnych oraz na stale zwiększającym się zapotrzebowaniu na energię.

Oba te filary stoją w sprzeczności ze znanym od dawna problemem, jakim jest „skończoność” naszej planety. Surowce naturalne nie są odnawialne, a to oznacza, że ilość produkowanych z nich towarów czy energii również jest „skończona”. Jednym zdaniem – gdy surowców zabraknie – zabraknie też towarów i energii. A to będzie oznaczało globalny kataklizm.

Odpowiedzią na ten problem jest poszukiwanie nowych lub inwestowanie w odnawialne źródła energii. Niektóre kraje kierują się w stronę energii jądrowej, jednak wykorzystywaniu tej energii towarzyszy niepokój związany z konsekwencjami skażenia środowiska odpadami radioaktywnymi.

R1ZL1uOThlIT9

Na pierwszym planie fotografii, przedstawiono pomnik, na którym widoczne są dwie, uniesione do góry dłonie, złączone ze sobą nadgarstkami. Pomiędzy palcami wyłania się profil budynku, wyrastający ze złączonych ze sobą dłoni. W tle widać zniszczone budynki, ogrodzenie oraz dwa, wysokie kominy. Na niebie rozpościerają się białe, chmurki.

Osobnym problemem jest kwestia braku równomierności w dostępie do tych surowców. Kraje rozwinięte i bogatej Północy zużywają ich kilkakrotnie więcej niż kraje biednego Południa.

Odpowiedzią na problemy z dostępem do surowców staje się upowszechnienie recyklingurecyklingrecyklingu. Ponowne wykorzystanie zużytych zasobów może z całą pewnością opóźnić drenaż surowcowy planety, a przez to dać naukowcom czas na opracowanie metod produkcji, które ograniczałyby potrzebę zużycia nowych surowców do minimum, a nawet całkowicie ją eliminowały. Obecnie wydaje się to rozwiązaniem z gatunku fantastyki naukowej, jednakże już nie raz ludzkość sama zaskakiwała siebie dokonywanymi odkryciami naukowymi.

RgaIGEcJhTNgE

Zdjęcie przedstawia niepoliczalną ilość butelek plastikowych z kolorowymi zakrętkami.

Obecnie wydaje się to rozwiązaniem z gatunku fantastyki naukowej, jednakże już nie raz ludzkość sama zaskakiwała siebie dokonywanymi odkryciami naukowymi.

Środowisko naturalne

Jednym z najbardziej palących problemów społecznych jest degradacja środowiska naturalnego. Jest ona wynikiem działalności człowieka. Rozumiemy przez to z jednej strony nieustannie rosnącą liczbę ludności, która na przełomie XX i XXI wieku przybrała skalę eksplozji demograficznej, a z drugiej wynikające z tego procesu kolejne zmiany. Tu należy wymienić:

• rozwój gospodarczy połączony z rabunkowym wykorzystywaniem surowców naturalnych,

• rosnące zapotrzebowanie na żywność i słodką wodę,

• rosnące zapotrzebowanie na przestrzeń, co doprowadziło do przekształcania terenów naturalnych w obszary rolnicze i zurbanizowane.

Działania te są obecnie postrzegane jako realne zagrożenie dla funkcjonowania cywilizacji ludzkiej w takiej postaci, jaką znamy. Trwała i nieodwracalna ingerencja w obraz naszej planety spowodowała pojawienie się zjawisk, które mogą doprowadzić nawet do zniszczenia ludzkiej cywilizacji. Wśród takich zagrożeń wymienia się efekt cieplarniany, niszczenie warstwy ozonowej czy kurczące się zasoby słodkiej wody.

R150v3QZcDMAa

Zdjęcie przedstawia kawałki pociętego drzewa. Podłużne klocki o długości około 2 metrów porozrzucane są w nieładzie jeden na drugim. Pokryte są śniegiem. W tle widoczne są rosnące jeszcze drzewa.

Globalizacja i konsumpcjonizm

GlobalizacjaglobalizacjaGlobalizacja to procesy, które prowadzą do powstawania coraz większej współzależności między różnymi częściami świata. Współzależność ta może mieć wymiar polityczny, gospodarczy, kulturalny i społeczny. Proces ten może prowadzić do korzystnych zmian, jakimi są upowszechnienie dorobku cywilizacyjnego, rozwój demokracji, pokojowa koegzystencja między państwami.

Rl8qhQLb83ynW

Ilustracja przedstawia duża ilość zdjęć ludzkich twarzy umieszczonych w sąsiadujące ze sobą kwadraty.

Z drugiej strony globalizacja to zanik różnic kulturowych czy częściowa utrata suwerenności przez państwa narodowe na korzyść organizacji międzynarodowych czy wielkich korporacji finansowych, które zyskują możliwość kształtowania świata na swoje potrzeby. Przejawem takiego wpływu korporacji jest skierowanie wielu społeczeństw na w stronę konsumpcjonizmukonsumpcjonizmkonsumpcjonizmu. XX wiek stał się świadkiem kreacji przez żądne zysku korporacje rzeszy konsumentów, którzy zaczęli prowadzić styl życia charakteryzujący się dążeniem do posiadania, a przez to marnotrawieniem wyżywienia, środków transportu czy dóbr luksusowych.

Afirmacja takiego stylu życia jest jedną z przyczyn marnotrawstwa zasobów planety, a przez to stoi u podstaw degradacji środowiska i wynikających z niej problemów ekologicznych Ziemi. W ten sposób ludzkość własnymi rękoma podcina gałąź, jaką jest egzystencja naszego gatunku na tej planecie.

Słowniczek

Bibliografia

https://www.ce.uw.edu.pl/pliki/tresc/rekrutacja/otwarte/Problemy%20swiata.pdf?fbclid=IwAR037Fq_UJtE9QHuhJ7K-A7PklFnQBzRORfTviD8LhPXeyIyCEJXqOhEuBs

https://www.parp.gov.pl/storage/publications/pdf/Starzenie_sie_spoleczenstw.pdf

https://www.worldometers.info/pl/