Proces ustawodawczy – tworzenie aktów prawnych
Zapoznaj się z przedstawionymi informacjami.
Przedmiotem obrad Rady Samorządu Szkolnego był projekt zmian Regulaminu Samorządu Uczniowskiego. Burzliwą dyskusję zakończyło głosowanie. Zgodnie z obowiązującym w szkole prawem projekt uważa się za przyjęty, jeżeli opowiedziała się za nim bezwzględna większość uczestników głosowania.
Większość bezwzględną osiąga się, jeżeli ZA głosowała więcej niż połowa uczestników głosowaniu.
Wykonajcie zadanie, pracując w parach.
Zastanówcie się, czy w przedstawionej sytuacji projekt zmian Regulaminu Samorządu Uczniowskiego został przyjęty.
Poszukaj informacji dotyczących zasad obliczania innych rodzajów większości: większości zwykłej (względnej) i większości kwalifikowanej.
Zastanów się, czy gdyby głosowanie odbywało się zgodnie z zasadami większości zwykłej, projekt zmian Regulaminu Samorządu Uczniowskiego zostałby przyjęty.
Jak powstaje ustawa? Źródła powszechnie obowiązującego prawa w Polsce.
wyjaśnić pojęcie „władza ustawodawcza”;
wymienić najważniejsze funkcje Sejmu i Senatu w Polsce;
wymienić konstytucyjne organy władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej.
metod obliczania większości w procesie głosowania;
podstawowych etapów uchwalania ustawy w Polsce;
jaka jest rola Sejmu, Senatu, Prezydenta RP w procesie ustawodawczym.
Źródła powszechnie obowiązującego prawa w Polsce
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r.Art. 87.
Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia.
Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są na obszarze działania organów, które je ustanowiły, akty prawa miejscowego.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r..
Wskaż źródło prawa nadrzędne wobec całości porządku prawnego w Polsce.
- Ratyfikowana umowa międzynarodowa
- Rozporządzenie
- Konstytucja
- Ustawa
Inicjatywa ustawodawcza
Prawo składania projektów ustaw do marszałka Sejmu.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r.Art. 118.
Inicjatywa ustawodawcza przysługuje posłom, Senatowi, Prezydentowi Rzeczypospolitej i Radzie Ministrów.
Inicjatywa ustawodawcza przysługuje również grupie co najmniej 100 000 obywateli mających prawo wybierania do Sejmu. Tryb postępowania w tej sprawie określa ustawa.
Wnioskodawcy przedkładając Sejmowi projekt ustawy, przedstawiają skutki finansowe jej wykonania.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r..
Projekty poselskie może zgłaszać komisja sejmowa lub grupa 15 posłów. Ponieważ stosunkowo często z prawa do inicjatywy ustawodawczej korzystają grupy posłów opozycyjnych, skuteczność tych inicjatyw jest niewielka.
Jeśli chcesz wiedzieć więcej
Zgodnie z art. 34 ustęp 2 Regulaminu Sejmu do projektu ustawy, przesłanego na ręce marszałka Sejmu, należy dołączyć uzasadnienie. Powinno ono wyjaśniać potrzebę i cel wydania ustawy, przedstawiać rzeczywisty stan w kwestii, która ma być nią unormowana, wskazywać różnice między obecnym a projektowanym stanem prawnym, wskazywać skutki społeczne, gospodarcze, finansowe i prawne projektu, wskazywać źródła finansowania. Jeśli projekt pociąga za sobą obciążenia finansowe budżetu państwa, należy przedstawiać założenia podstawowych aktów wykonawczych do tego projektu ustawy oraz oświadczenie o zgodności projektu z prawem Unii Europejskiej.
Inicjatywa ustawodawcza
Rozstrzygnij, czy podane informacje, odnoszące się do przedstawionych wykresów, są prawdziwe czy fałszywe.
| PRAWDA | FAŁSZ | |
| Odsetek inicjatyw ustawodawczych zgłaszanych przez głowę państwa systematycznie wzrastał. | □ | □ |
| Największy odsetek inicjatyw poselskich odnotowano w Sejmie III kadencji. | □ | □ |
| Ponad połowę wszystkich projektów ustaw wniosły do Sejmu VI kadencji organy władzy wykonawczej. | □ | □ |
Jeśli chcesz wiedzieć więcej
Najwięcej projektów przesyła do Sejmu Rada Ministrów. W państwie demokratycznym możliwość wnoszenia przez rząd projektów aktów prawnych, popieranych później przez większość parlamentarną, stanowi jeden z najważniejszych instrumentów sprawowania władzy. Zanim jednak Rada Ministrów prześle taki projekt do Sejmu, w jej ramach trwają, często długotrwałe, nad nim prace. Proces ten kończy zaakceptowanie projektu ustawy na posiedzeniu rządu. Dopiero wtedy projekt jest kierowany do parlamentu.
Procedura zgłaszania obywatelskiego projektu ustawy przez co najmniej 100 tys. obywateli obejmuje pięć zasadniczych faz:
powołanie komitetu zgłaszającego inicjatywę,
jego rejestrację i uzyskanie osobowości prawnej,
prowadzenie kampanii promocyjnej i zbieranie podpisów,
przesłanie projektu ustawy oraz wykazu podpisów do marszałka Sejmu,
prezentację projektu podczas pierwszego czytania w Sejmie.
Dość skomplikowany proces zgłaszania projektu sprawia, że spełnienie tych warunków wymaga sporego potencjału organizacyjnego, którym raczej nie dysponują grupy obywateli. Dlatego za projektami obywatelskimi stoją organizacje reprezentujące grupy zawodowe (leśnicy, górnicy, służby mundurowe, farmaceuci, nauczyciele, pielęgniarki), organizacje społeczne, samorządy lokalne czy wreszcie środowiska związane z Kościołem katolickim.
Rozpatrzenie ustaw przez Sejm
Sejm rozpatruje projekty ustaw w trzech czytaniach.
Pierwsze czytanie odbywa się z reguły w komisji sejmowej. Jednak w wypadku projektów dotyczących bardzo ważnych spraw pierwsze czytanie musi się odbyć na plenarnym posiedzeniu Sejmu.
Pierwsze czytanie obejmuje m.in. uzasadnienie projektu przez wnioskodawcę oraz pytania posłów i odpowiedzi wnioskodawcy. Po zakończeniu pierwszego czytania projekt trafia do dalszych prac w odpowiedniej komisji bądź kilku komisjach, jeżeli jego tematyka obejmuje ich zakres działania.
Jeśli jednak w trakcie debaty pojawi się wniosek o odrzucenie projektu w pierwszym czytaniu i zostanie on zaakceptowany w głosowaniu, proces ustawodawczy kończy się i projekt upada.
Zebranie ogółu posłów obradujących pod przewodnictwem marszałka Sejmu.
Prace w komisjach kończą się przyjęciem sprawozdania, które zostanie przedstawione na posiedzeniu plenarnym Sejmu. Drugie czytanie odbywa się na posiedzeniu plenarnym Sejmu. Wyznaczony przez komisje poseł przedstawia sprawozdanie dotyczące projektu, następnie przeprowadza się debatę (dyskusję), podczas której można wnosić poprawki do projektu ustawy. Po zakończeniu drugiego czytania projekt ustawy można bezpośrednio skierować do trzeciego czytania lub ponownie przesłać do komisji.
Trzecie czytanie obejmuje przedstawienie opinii komisji o zgłoszonych poprawkach oraz głosowanie. Najpierw rozstrzyga się wniosek o odrzucenie ustawy w całości (jeśli został zgłoszony), następnie głosuje się nad zgłoszonymi poprawkami. Ostatnie głosowanie dotyczy przyjęcia projektu w całości. Rozstrzygnięcia w tych sprawach zapadają zwykłą większością głosów.
Uzgadnianie tekstu ustaw między Sejmem a Senatem
Senat powinien rozpatrzyć ustawę w ciągu 30 dni. Druga izba polskiego parlamentu może ją przyjąć bez poprawek, wprowadzić poprawki lub odrzucić ustawę w całości.
Jeśli senatorowie nie wnieśli poprawek, marszałek Senatu zawiadamia o tym marszałka Sejmu, który może w tej sytuacji przekazać ustawę prezydentowi. Jeśli jednak zostały wprowadzone poprawki lub Senat zdecydował o odrzuceniu ustawy w całości, ustawa wraca do Sejmu. Gdy druga izba odrzuciła ustawę w całości, jej sprzeciw może zostać przełamany przez Sejm, jeśli uchwali ją ponownie bezwzględną większością głosów. Jeśli takiej większości nie uda się uzyskać, weto Senatu jest skuteczne i ustawa upada. Poprawki Senatu także są rozpatrywane przez Sejm, który może każdą z nich odrzucić bezwzględną większością głosów. Jeśli jednak poprawka nie zostanie odrzucona, uważa się ją za przyjętą.
Rozpatrzenie ustawy przez prezydenta RP
W ciągu 21 dni prezydent RP musi podjąć decyzję o losie ustawy uchwalonej przez parlament. Prezydent może:
podpisać ustawę – zostaje ona następnie ogłoszona w Dzienniku Ustaw, co jest warunkiem jej wejścia w życie.
zastosować tzw. weto prezydenckie, czyli przekazać ustawę Sejmowi w celu ponownego rozpatrzenia. Weto prezydenta RP może być przełamane, jeśli Sejm ponownie uchwali ustawę, gdy poprze ją co najmniej 3/5 głosujących posłów (tzw. kwalifikowana większość). W takiej sytuacji prezydent musi podpisać ustawę. Jeśli jednak w głosowaniu nad odrzuceniem weta wymagana większość nie zostanie osiągnięta, proces ustawodawczy się kończy i ustawa upada.
przekazać przed podpisaniem ustawę do Trybunału Konstytucyjnego w celu zbadania jej zgodności z Konstytucją RP. Trybunał Konstytucyjny może uznać ustawę za zgodną z Konstytucją, wtedy prezydent RP ma obowiązek niezwłocznego jej podpisania. Jeśli Trybunał uzna ustawę za niezgodną z Konstytucją, ustawa upada.
Obejrzyj w telewizji relację z obrad Sejmu. Sporządź krótką notatkę prasową z obrad, przeznaczoną do gazetki szkolnej, w której określisz
co było przedmiotem obrad;
jaki był porządek obrad;
kto przewodniczył obradom;
jakie decyzje podjęli obradujący posłowie.
Podsumowanie
Proces ustawodawczy składa się z kilku etapów. Aby mógł się rozpocząć, konieczne jest wniesienie projektu ustawy do Sejmu. W procesie tym uczestniczy kilka konstytucyjnych organów władzy: Sejm i Senat (organy ustawodawcze), Prezydent RP i Rada Ministrów (organy wykonawcze) oraz Trybunał Konstytucyjny (organ sądowniczy). Kluczową rolę w procesie ustawodawczym odgrywają decyzje podejmowane w Sejmie. Ustawa opublikowana w Dzienniku Ustaw staje się źródłem obowiązującego prawa w Polsce.
Określ, jaką większością głosów Sejm podejmuje określone decyzje dotyczące tworzenia prawa.
bezwzględna większość głosów, kwalifikowana większość 3/5 głosów, zwykła większość głosów
| uchwalenie ustawy przez Sejm | |
| odrzucenie przez Sejm poprawki Senatu do ustawy | |
| odrzucenie przez Sejm weta Prezydenta RP do ustawy |