Do zrozumienia tego materiału potrzebna jest wiedza o podstawowych aspektach arkuszy kalkulacyjnych i ich zastosowaniach. Dodatkowe informacje dostępne są w poniższych linkach, które pomogą poszerzyć twoją wiedzę na ten temat.
Arkusze kalkulacyjne służą do gromadzenia, przechowywania, wykonywania obliczeń i analizowania informacji. Gdy twoje zbiory informacji zaczynają rosnąć, na pewno docenisz narzędzia automatyzujące pracę w wykorzystywanym programie. Warto wtedy poznać formuły, które stanowią istotny element arkuszy kalkulacyjnych i pozwalają na wykonywanie różnorodnych obliczeń opartych na wartościach w określonych komórkach. Wynik działania formuły, czyli wprowadzonej funkcji, jest szczególnie wartościowy ze względu na to, że formuły pozwalają na automatyczne przeliczanie zgromadzonych danych w sytuacji, gdy któraś z wartości ulegnie zmianie. W formułach można używać następujących operatorów:
Operatory arytmetyczne
Operatory arytmetyczne
R1aO7zPBN6JK0
Operatory porównania
Operatory porównania
R1MzHwv1hxlhD
Operatory łączenia tekstów
Operatory łączenia tekstów
RRYmpcaAre2WJ
Operatory odwołania
Operatory odwołania
R15UBmJO2C7oU
Projektując formuły pamiętaj, aby do ich budowania wykorzystywać adresy komórek, w których znajdują się określone wartości, nie zaś bezpośrednio te liczby. Na przykład, w komórkach A1 i B1 jest wpisana wartość 1, formuła: =A1+B1 sumuje wartości z tych komórek i wyświetla wartość 2. Jeżeli w komórce B1 zmienimy wartość na 2, wynik formuły zostanie zaktualizowany i w komórce wyświetli się wartość 3. Wpisując formułę =1+1, wynik pozostanie niezmienny i niezależny od komórki A1 i B1.
RrXDMM13HjsKK
Zrzut ekranu przedstawia fragment okna programu Microsoft Excel z wartością 1 w komórce A1, 1 w B1 i 2 w A2. Wartość komórki A2 jest efektem działania wpisanej formuły =A1+B1.
Zrzut ekranu przedstawia fragment okna programu Microsoft Excel z wartością 1 w komórce A1, 1 w B1 i 2 w A2. Wartość komórki A2 jest efektem działania wpisanej formuły =A1+B1.
Arkusz kalkulacyjny z przykładowym zastosowaniem formuły sumy.
Źródło: GroMar, licencja: CC BY 3.0.
Do budowania formuł, oprócz operatorów arytmetycznych, możesz wykorzystać dostępne funkcje. Programy do budowania arkuszy kalkulacyjnych mają ich znaczną ilość. Są one podzielone na różne kategorie, np. matematyczne, statystyczne, logiczne, tekstowe. Na początku poznaj najbardziej popularne funkcje. Należą do nich:
SUMA – oblicza sumę wszystkich komórek z podanego zakresu;
ŚREDNIA – oblicza średnią arytmetyczną liczb wszystkich komórek z podanego zakresu, np.: oblicza średnią ocen;
MAX – znajduje największą wartość wszystkich komórek z podanego zakresu;
MIN – znajduje najmniejszą wartość wszystkich komórek z podanego zakresu;
Ciekawą właściwością arkusza kalkulacyjnego jest możliwość kopiowania formuł do kolejnych komórek bez konieczności ich powtórnego wpisywania. Aby skopiować formułę, należy chwycić lewym przyciskiem myszy za węzeł komórki (w której jest wpisana formuła) tj. mały czarny kwadracik, w prawym dolnym rogu komórki i przeciągnąć go do wybranego bloku komórek. Do kopiowania komórek możesz również zastosować funkcję Kopiuj, a następnie funkcję Wklej z menu kontekstowego klikając prawy przycisk myszy. Formuła nie tylko zostanie skopiowana do nowej komórki, ale też dopasuje adresy komórek podanych w funkcji jako argumenty, tak aby liczone wartości zostały pobrane z następnego wiersza lub kolejnej kolumny w zależności od tego, gdzie przeniosłeś formułę.
2
Ćwiczenie 1
Za pomocą arkusza kalkulacyjnego oblicz koszt jednodniowej wycieczki do wybranego miejsca w twoim rejonie. W tym celu zbuduj w arkuszu kalkulacyjnym tabelę, która może być wzorowana na tej przedstawionej poniżej. Uwzględnij takie koszty jak np. ceny biletów i koszty noclegu. Pamiętaj, że całkowity koszt będzie zależny od liczby uczestników.
RF3DpscHNRDoJ
Zrzut tabeli przedstawiającej kosztorys dwudniowej wycieczki. Pierwszy wiersz arkusza kalkulacyjnego zawiera tekst "Koszt dwudniowej wycieczki do (pozostawione puste miejsce). W trzecim wierszu arkusza kalkulacyjnego znajduje się pięć kolumn - liczba porządkowa, rodzaj kosztu, kwota jednostkowa, liczba sztuk, wartość. Pierwszy koszt to wynajęcie busa w kwocie jednostkowej 1200 zł, sztuk jedna, wartość 1200 zł. Drugi koszt to zakup biletów do muzeum w kwocie jednostkowej 20 zł, 18 sztuk, łączna wartość 360 zł. Trzeci koszt to wyżywienie 100 zł w kwocie jednostkowej, 18 sztuk, 1800 zł łącznej wartości. Piąty koszt to nocleg, 50 zł w kwocie jednostkowej, 18 sztuk, 900 zł łącznie. Pod pierwszymi czterema kolumnami znajdują się trzy scalone wiersze, obok nich pod piątą kolumną widnieje ostateczne podsumowanie danych. Wartość wyniosła razem 4260 zł, liczba uczestników wynosi 18, a koszt przypadający na jednego uczestnika to 236,67 zł.
Arkusz kalkulacyjny do obliczania kosztu wycieczki.
Źródło: Jarosław Koludo, licencja: CC BY 3.0.
Możesz wykorzystać poniższy notatnik do zapisania wyników i przemyśleń.
RVCfeLBQBZ4Y4
Źródło: GroMar, licencja: CC BY 3.0.
Aby wykonać kosztorys wycieczki w arkuszu kalkulacyjnym, wykonaj zapisane poniżej czynności.
Wprowadź niezbędne dane do komórek arkusza. W zadaniu prezentowanym w podręczniku wprowadzono do:
A1 – tekst Koszt dwudniowej wycieczki do …,
bloku komórek A3:E3 kolejno teksty nagłówkowe tabeli: Lp., Rodzaj kosztu, Kwota jednostkowa, Liczba szt., Wartość,
bloku komórek A4:A7 – kolejne numery od 1 do 4,
bloku komórek B4:B7 widoczne na powyższym rysunku rodzaje kosztów,
bloku komórek C4:C7 – rozpoznane ceny jednostkowe wynajęcia busa/autokaru oraz ceny biletów do muzeum, ceny wyżywienia i noclegu przypadające na jednego uczestnika wycieczki,
D4 liczbę 1 określającą liczbę wynajętych busów,
bloku komórek D5:D7 liczbę uczestników wycieczki - 18.
Do komórki E4 wpisz formułę obliczającą iloczyn wartości w komórkach C4 i D4.
Komórkę E4 skopiuj do bloku komórek E5:E7, klikając w węzeł komórki w jej dolnym prawym rogu i przeciągając go do bloku komórek E5:E7.
Scal komórki w następujących blokach: A8 do D8, A9 do D9, A10 do D10. Do scalonych komórek wstaw kolejno teksty: Razem, Liczba uczestników, Koszt przypadający na jednego uczestnika.
W komórkach C4:C7; E4:E8 oraz E10 zastosuj format walutowy liczb z dokładnością do dwóch cyfr po przecinku.
W komórce E8 wprowadź formułę wykorzystującą funkcję SUMA, aby podliczyć całkowity koszt wycieczki: =SUMA(E4:E7).
Do komórki E9 wprowadź liczbę uczestników.
Do komórki E10 wpisz formułę obliczającą koszt wycieczki przypadający na jednego uczestnika: =E8/E9.
Sformatuj tabelę, wprowadzając obramowanie i cieniowanie komórek.
Dostosuj szerokość kolumn do zawartości komórek.
Zawiń tekst w komórce C3.
Sformatuj tekst w komórkach arkusza, wprowadzając pogrubienie czcionki i zmianę koloru.
1
Microsoft Excel (wersja Microsoft Excel 2013 lub nowsza)
Microsoft Excel (wersja Microsoft Excel 2013 lub nowsza)
W ćwiczeniu 1.cw1ćwiczeniu 1. wykorzystywano proste formuły do wykonania obliczeń. W kolejnym ćwiczeniu poznasz nowe funkcje takie jak: minimum, średnia i maksimum. Funkcje te łatwo odnajdziesz w swoim programie. W ich znalezieniu pomoże ci fakt, że funkcje zostały podzielone na kategorie. Funkcje wyszukujące wartości minimalne (MIN), maksymalne (MAX) i obliczające średnią wartość (ŚREDNIA) znajdziesz w kategorii Statystyczne. Formuły możesz również wpisać samodzielnie bezpośrednio do paska formuły według następującego wzoru:
=ŚREDNIA(D10:K10),
=MAX(B4:B10),
=MIN(H5:I6).
Zakres oddziaływnych komórek będzie się różnił w zależności od użytego znaku. Dwukropek (:)dwukropekDwukropek (:) obejmie zakres komórek, np. od A1 do A5 między obiema stronami tego znaku, z kolei średnik (;)srednikśrednik (;) będzie wskazywał na pojedyncze komórki.
1
Ćwiczenie 2
Wykorzystując możliwości arkusza kalkulacyjnego, przedstaw w tabeli wyniki skoku w dal swoich koleżanek i kolegów. W tym celu utwórz w arkuszu kalkulacyjnym tabelę, do której wprowadź ich imiona oraz wyniki, jakie osiągnęli, skacząc w dal. W tabeli umieść wyniki dla minimum dziesięciu osób. Pod tabelą wyodrębnij komórki do obliczenia średniego, minimalnego i maksymalnego wyniku skoku w dal. Możesz wzorować się na tabeli przedstawionej na następującym rysunku.
R1DaBY3tF1o4d
Zrzut tabeli przedstawiającej wyniki skoku w dal. Pierwszy wiersz arkusza kalkulacyjnego zawiera tekst "Wyniki skoku w dal moich koleżanek i kolegów" na kolorowym tle. W trzecim wierszu arkusza kalkulacyjnego rozpoczynają się trzy kolumny - liczba porządkowa, imię, skos w dal w centymetrach. W zestawieniu mieści się dziesięć imion i przypisane do nich wyniki. Anna - 288 centymetrów, Marlena - 315 centymetrów, Katarzyna - 257 centymetrów, Jan - 290 centymetrów, Ireneusz - 320 centymetrów, Beata - 276 centymetrów, Arkadiusz - 320 centymetrów, Czesław - 299 centymetrów, Hanna - 272 centymetrów, Bolesław - 329 centymetrów. Pod imionami znajduje się zestawienie wszystkich wyników, średni skok w dal wynosił 296,6 centymetrów, minimalny 257 centymetrów, maksymalny 329 centymetrów.
Arkusz z wynikami skoków w dal.
Źródło: Jarosław Koludo, licencja: CC BY 3.0.
Aby wykonać zestawienie wyników skoku w dal twoich koleżanek i kolegów, wykonaj zapisane poniżej czynności.
Wprowadź niezbędne dane do komórek arkusza. W zadaniu prezentowanym w podręczniku wprowadzono do:
A1 – tekst Wyniki skoku w dal moich koleżanek i kolegów,
A3:C3 kolejno teksty nagłówkowe tabeli: Lp., Imię, Skok w dal w [cm],
A4:A13 – kolejne numery od 1 do 10,
B4:B13 – imiona twoich koleżanek i kolegów,
C4:C13 – wyniki ich skoku w dal liczone w centymetrach.
Scal komórki w bloku A1:C1.
Scal komórki w następujących blokach: A14 do B14, A15 do B15 i A16 do B16. Do scalonych komórek wstaw kolejno teksty: Średni, Minimalny, Maksymalny.
Do komórki C15 wstaw funkcję obliczającą średni wynik skoku w dal, tj. =ŚREDNIA(C4:C13).
Do komórki C16 wstaw funkcję obliczającą minimalny wynik skoku w dal, tj. =MIN(C4:C13).
Do komórki C17 wstaw funkcję obliczającą maksymalny wynik skoku w dal, tj. MAX(C4:C13).
Sformatuj tabelę, wprowadzając obramowanie i cieniowanie komórek.
Dostosuj szerokość kolumn do zawartości komórek.
Zawiń tekst w komórce C3.
Sformatuj tekst w komórkach arkusza, wprowadzając pogrubienie czcionki i zmianę koloru.
1
Microsoft Excel (wersja Microsoft Excel 2013 lub nowsza)
Microsoft Excel (wersja Microsoft Excel 2013 lub nowsza)
Zrzut ekranu przedstawia fragment okna programu Microsoft Excel z uzupełnionymi komórkami A1 do A5 o odpowiadające im wartości od 1 do 5. W polu do wpisywania formuł podana jest formuła =SUMA(A1:A5) co powoduje podświetlenie komórek A1 do A5.
Komórki oddziaływane przez formułę =SUMA(A1:A5).
Źródło: GroMar, licencja: CC BY 3.0.
srednik
R1ewdXNEohR7V
Zrzut ekranu przedstawia fragment okna programu Microsoft Excel z uzupełnionymi komórkami A1 do A5 o odpowiadające im wartości od 1 do 5. W polu do wpisywania formuł podana jest funkcja =SUMA(A1;A5) co powoduje podświetlenie komórek A1 i A5.
