ATLAS INTERAKTYWNY

• 1. Wytyczne do projektowania i budowy sieci i przyłączy wodociągowych11. Wytyczne do projektowania i budowy sieci i przyłączy wodociągowych

  • 1.1. Obliczanie zapotrzebowanie na wodę111.1. Obliczanie zapotrzebowanie na wodę

  • 1.2. Usytuowanie i rozmieszczenie przewodów sieci wodociągowej121.2. Usytuowanie i rozmieszczenie przewodów sieci wodociągowej

  • 1.3. Roboty ziemne131.3. Roboty ziemne

  • 1.4. Obliczenia hydrauliczne141.4. Obliczenia hydrauliczne

• 2. Wytyczne dotyczące właściwego montażu sieci i przyłączy wodociągowych wydawane i publikowane przez przedsiębiorstwa i spółki komunalne na przykładzie Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji w m. st. Warszawie S.A.22. Wytyczne dotyczące właściwego montażu sieci i przyłączy wodociągowych wydawane i publikowane przez przedsiębiorstwa i spółki komunalne na przykładzie Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji w m. st. Warszawie S.A.

  • 2.1. Trasy i lokalizacja przewodów wodociągowych212.1. Trasy i lokalizacja przewodów wodociągowych

  • 2.2. Materiały do budowy przewodów wodociągowych222.2. Materiały do budowy przewodów wodociągowych

  • 2.3. Uzbrojenie przewodów magistralnych232.3. Uzbrojenie przewodów magistralnych

  • 2.4. Dokumenty do pobrania242.4. Dokumenty do pobrania

• 3. Elementy uzbrojenia i rodzaje urządzeń sanitarnych33. Elementy uzbrojenia i rodzaje urządzeń sanitarnych

  • 3.1. Zawory regulujące przepływ wody313.1. Zawory regulujące przepływ wody

  • 3.2. Elementy zabezpieczające sieci wodociągowe323.2. Elementy zabezpieczające sieci wodociągowe

  • 3.3. Zawory bezpieczeństwa wg. Koskowskiego333.3. Zawory bezpieczeństwa wg. Koskowskiego

1. Wytyczne do projektowania i budowy sieci i przyłączy wodociągowych

Zadaniem sieci wodociągowej jest dostarczanie wody do poszczególnych odbiorców. Woda najpierw czerpana jest z ujęć, uzdatniana, a następnie kierowana przewodami tranzytowymi do obszaru zapotrzebowania, skąd jest rozprowadzana za pośrednictwem sieci rozdzielczej do poszczególnych odbiorców. Dostawa wody powinna przebiegać bez przerwy, przy jednoczesnym zapewnieniu jej maksymalnej ilości i pod odpowiednim ciśnieniem. Aby zapewnić takie warunki dostarczania wody podczas projektowania przewodów i sieci należy uwzględnić:

• wybór właściwego układu przewodów, dostosowany do topografii obszaru zasilania,

• przepływy obliczeniowe na poszczególnych odcinkach przewodów i sieci,

• średnice przewodów tranzytowych, magistralnych i rozdzielczych,

• straty ciśnienia dla różnych warunków rozbioru wody.

• Powrót do spisu treścisPowrót do spisu treści

1.1. Obliczanie zapotrzebowanie na wodę

Wielkość zużycia wody w mieście zależna jest od wielu czynników – liczby mieszkańców, funkcji miasta, ilości oraz rodzaju zakładów przemysłowych, a także wysokości ciśnienia w sieci wodociągowej. Ponadto wielkość zużycia wody zmienia się w zależności od cyklów dobowych, tygodniowych, rocznych oraz pod wpływem wzrostu liczby mieszkańców.

Ze względu na te zmienne wyróżniamy następujące wielkości zapotrzebowania na wodę

• Średnie dobowe zapotrzebowanie – Qd śr.

QIndeks dolny d śr. Indeks dolny koniec_d śr.– średnie dobowe zapotrzebowanie na wodę, [mIndeks górny 3³ /d],

QIndeks dolny r_r – roczne zapotrzebowanie wody [mIndeks górny 3³]

• Maksymalne dobowe zapotrzebowania na wodę – Qd max

QIndeks dolny d max Indeks dolny koniec_d max– maksymalne dobowe zapotrzebowanie na wodę, [m3 /d]

NIndeks dolny d_d – współczynnik nierównomierności dobowej

• Maksymalne godzinowe zapotrzebowanie na wodę – Qh max

Rodzaje wskaźników zapotrzebowania na wodę

• Powrót do spisu treścisPowrót do spisu treści

1.2. Usytuowanie i rozmieszczenie przewodów sieci wodociągowej

Pierwszym etapem podczas projektowania sieci wodociągowej jest sporządzenie pełnego schematu sieci (obszar całej jednostki osadniczej), a następnie głównego szkieletu sieci wodociągowej uwzględniającego wybrane i ustalone trasy przewodów głównych z pominięciem przewodów rozdzielczych. Przebieg układu sieci wodociągowej zależy od następujących uwarunkowań:

• rozplanowania miasta lub osiedla – rozmieszczenia odbiorców,

• ukształtowania terenu,

• występowania rzek, torów kolejowych, dróg, kanałów i innych przeszkód dla układania przewodów,

• lokalizacji oraz ilości i wielkości źródeł zasilania w wodę.

Podstawą sporządzenia układu sieci jest plan sytuacyjno‑wysokościowy zagospodarowania przestrzennego jednostki osadniczej (najczęściej w skali 1:2000 do 1:5000).

RGLRMNCoxmhaM

Ilustracja przedstawia przykład planu wodociągu z przyłączami. W prawym górnym rogu widoczny jest napis: ORIENTACJA, SKALA 1:5000, poniżej którego znajduje się ikona kompasu z literą N wskazującą północ. U góry pośrodku widoczny jest fragment kolorowej mapy topograficznej wpisane w prostokąt w poziomie. Wokół niej po prawej i lewej stronie oraz u dołu widoczne są trzy rysunki z zaznaczonymi niebieskimi liniami, rozwidlającymi się na niektórych odcinkach, oraz czerwonymi kwadracikami. Poniżej widoczna legenda: niebieski odcinek i podpis: projektowana sieć wodociągowa z przyłączami. W prawym dolnym rogu widać tabelę z  danymi technicznymi projektu.

Zasady sporządzania układu sieci wodociągowej

1. Łączyć najkrótszą drogą punkt (lub punkty) zasilania z głównymi dzielnicami jednostki osadniczej o największym zapotrzebowaniu w wodę.

2. Wrysować przewody prowadzące dużą ilość wody poprzez środki ciężkości obszarów o największym zapotrzebowaniu na wodę.

3. Prowadzić przewody magistralne wzdłuż głównych ciągów komunikacyjnych, głównie ze względu na brak szczegółów zagospodarowania terenów między ulicami na planie zagospodarowania przestrzennego miasta. Odstępstwa od tej zasady są dopuszczalne przy odpowiednim uzasadnieniu możliwości skrócenia przewodów i uzgodnieniu nowej trasy z władzami urbanistycznymi danego regionu.

4. W miarę możliwości wykorzystywać ukształtowanie terenu w celu uzyskania korzystnego rozkładu ciśnień w sieci rozdzielczej zlokalizowanej niżej. Przy wykorzystaniu tej zasady może być wskazane zrezygnowanie z prowadzenia przewodów wzdłuż najkrótszej drogi (p.1) i głównych ulic (p. 3).

5. Uwzględniać naturalne i sztuczne przeszkody w prowadzeniu przewodów, wybierając takie rozwiązania, które pozwalają na zapewnienie niezawodności dostawy wody do odbiorców za przeszkodą, np. zastosowanie dwóch równoległych odcinków przewodów przy przejściu przez rzekę, z których każdy stanowi 100% rezerwy przepustowości.

Podział powierzchni

Na podstawie planu sytuacyjno‑wysokościowego oraz planu zagospodarowania przestrzennego miasta, w którym zaznaczone są m.in. strefy zabudowy, gęstość zaludnienia, rozmieszczenie zakładów przemysłowych, należy ustalić rozbiory odcinkowe dla poszczególnych przewodów. Tereny mieszkalne o określonej gęstości zaludnienia dzieli się za pomocą dwusiecznych kąta, który wyznacza się z punktu skrzyżowania odcinków przewodów, na powierzchnie cząstkowe przyległe do odcinka przewodu. Powierzchnie te mogą mieć różne kształty – trójkąta, trapezu, wielokąta – przynależne każdemu odcinkowi sieci. Podział powierzchni miasta na powierzchnie cząstkowe jest główną podstawą wyznaczania rozbiorów odcinkowych i węzłowych w sieci wodociągowej. Innym sposobem na wyznaczanie rozbiorów odcinkowych jest ustalenie liczby mieszkańców obsługiwanych na danym odcinku lub długości tego odcinka.

Ilość wody, która powinna być dostarczona przez dany odcinek należy obliczyć przez pomnożenie obliczonej wcześniej powierzchni przez liczbę mieszkańców obsługiwanych przez dany odcinek przewodu z uwzględnieniem normatywu zużycia wody przez 1 mieszkańca w danej strefie.

• Powrót do spisu treścisPowrót do spisu treści

1.3. Roboty ziemne

Projektowany przebieg rurociągów powinna wytyczyć w terenie uprawniona służba geodezyjna. Wykopy powinny być zabezpieczone barierkami ostrzegawczymi o wysokości 1,1 m. Na barierkach należy umieścić tablice ostrzegawcze o głębokich wykopach. Na barierkach powinno być także umieszczone oświetlenie ostrzegawcze, aby były one widoczne w nocy.

Elementy sieci wodociągowej montuje się w otwartym wykopie wąskoprzestrzennym, ze starannym zabezpieczeniem ścian wykopu szalunkami z metalowych wyprasek lub bali drewnianych. Wykop wykonuje się przy użyciu sprzętu mechanicznego, a w miejscach kolizji z uzbrojeniem podziemnym ręcznie.

Wykopy mechaniczne i ręczne wykonuje się na okład. Nadwyżkę ziemi z wykopów rozplanowuje się. Podsypkę wykopów o grubości 10 i 15 cm należy wykonać piaskiem. Zasypkę powinno wykonać się spulchnioną ziemią z wykopów, a część dowiezionym żwirem i piaskiem, bez kamieni i innych części stałych, które mogłyby uszkodzić rurociągi. Zasypkę wykopów wykonuje się warstwami o grubości 20 cm z jednoczesnym starannym zagęszczaniem. Zagęszczenie zasypki powinno być zgodne ze standardową próbą Proctora Is - 85% w obrębie posesji i Is - 97‑99% w pasie drogowym. Badania wskaźnika wykonuje się w przekroju wykopu do pełnej głębokości w ilości 1 punkt na 50mb sieci oraz 1 punkt w linii każdego z umieszczanych przyłączy.

W trakcie prowadzenia robót należy zwracać szczególną uwagę na zabezpieczenie istniejącego uzbrojenia podziemnego tj. kabli telekomunikacyjnych i energetycznych oraz kanalizacji sanitarnej. Uzbrojenie nienaniesione na mapach sytuacyjno‑wysokościowych, a napotkane w trakcie realizacji należy traktować jako czynne i zabezpieczać je zgodnie wymaganiami ich właścicieli. Zaleca się podczas tyczenia trasy kanalizacji sprawdzić wykrywaczem kable telekomunikacyjne.

• Powrót do spisu treścisPowrót do spisu treści

1.4. Obliczenia hydrauliczne

Obliczenia hydrauliczne określają średnice przewodów oraz strat ciśnienia dla określonych natężeń przepływu wody. Przyjmuje się, że obliczenia te należy wykonać dla maksymalnego godzinowego zapotrzebowania na wodę przez miasto. Pomocne podczas prowadzenia obliczeń są schematy obliczeniowe rozkładu rozbiorów wody w sieci. Na schematach obliczeniowych powinny być naniesione informacje:

• założone kierunki przepływów wody,

• punkty zasilania sieci w wodę oraz ilość dostarczanej wody,

• wartości rozbiorów odcinkowych i rozbiorów węzłowych,

• wartości przepływów początkowych i końcowych na każdym odcinku sieci.

R1YFulCuaUPrt

Grafika przedstawia przykładowy schemat obliczeniowy. Widoczne są czarne linie, podzielone na odcinki za pomocą czarnych okręgów, w które wpisane są litery. Po jednej stronie linii widoczne są wzory, zaś poniżej nich długości. Od lewej: widoczna jest pionowa linia z odcinkiem E na dole, A w górnej części i Zb na górze. Od A biegnie pozioma linia zakończona strzałką w prawo, z odcinkami B w jej połowie i C prawie na końcu. Od E biegnie pozioma linia z odcinkami F w połowie, G prawie na końcu. Linia na końcu skręca pod kątem prostym w górę i kończy się punktem J, od którego w prawo biegnie krótka linia zakończona strzałką w prawo. Od punktu G biegnie w górę krótka linia zakończona strzałką. Opisy obiektów prezentowanych na grafikach są załączone w treści atlasu.

Sposób obliczania sieci wodociągowych zależy od ich układu. Inaczej liczy się sieci rozgałęzione, a inaczej sieci obwodowe. W sieciach rozgałęzionych każdy punkt sieci zasilany jest tylko z jednej strony, przez co ilość wody przepływającej w sieci stale maleje. Dla tego rodzaju sieci wykonuje się obliczenia tzw. „przewodu wydatkującego po drodze”.  Natomiast w sieciach obwodowych węzły sieci mogą być zasilane z dwóch stron, dlatego w tym wypadku stosuje się metodę Crossa (kolejnych przybliżeń), wykorzystując prawa Kirchoffa.

Obliczenia poszczególnych rozbiorów wg wzoru:

gdzie

X – rozbiór odcinkowy na danym odcinku lub rozbiór węzłowy przy minimalnym

godzinowym zapotrzebowaniu na wodę przez miasto, [dm3/s],

QIndeks dolny h min Indeks dolny koniec_h min– minimalne godzinowe zapotrzebowanie na wodę przez miasto, [m3/h] lub % QIndeks dolny d_d max,

QIndeks dolny h max Indeks dolny koniec_h max– maksymalne godzinowe zapotrzebowanie na wodę przez miasto, [m3/h] lub % QIndeks dolny d_d max,

A – rozbiór odcinkowy lub rozbiór węzłowy przy maksymalnym godzinowym

zapotrzebowaniu na wodę przez miasto, [dmIndeks górny 3³/s],

b – współczynnik proporcjonalności, stały dla przyjętego rozkładu rozbiorów wody.

Obliczenia należy wykonać dla wszystkich odcinków sieci według wzoru:

gdzie

Q – przepływ obliczeniowy na danym odcinku przewodu, [dm3/s],

QIndeks dolny k_k – natężenie przepływu na końcu odcinka przewodu, [dm3/s],

a – współczynnik zawarty w granicach 0,5¸ 0,575 (przyjmuje się średnio 0,55),

QIndeks dolny o_o – rozbiór wody na długości odcinka (rozbiór odcinkowy), [dm3/s].

Podczas obliczeń należy założyć prędkość przepływu według zamieszczonej niżej tabeli.

RuJTnGp26mjxz

Grafika przedstawia tabelę z zalecanymi prędkościami przepływu wody w przewodach wodociągowych. Nad tabelą widoczny napis: Tabela 3. Zalecane prędkości przepływu wody w przewodach wodociągowych wg PN_76/M_34034. Poniżej tabela podzielona na dwie kolumny i osiem wierszy. W pierwszym wierszu od góry tytuły kolumn: Rodzaje przewodu (po lewej) i Zalecana prędkość, v [m/s]. W kolejnych wierszach widoczne są rodzaje przewodów i przypisane im parametry. Od góry: Przewody tranzytowe – do 3,0; Przewody magistralne (sieć wodociągowa) – 1,0 do 3,0; Przewody rozdzielcze (sieć wodociągowa) – 0,5 do 1,0; Przewody tłoczne pomp wirowych – 1,0 do 4,0; Przewody ssawne pomp wirowych – 0,8 do 2,0; Przewody lewarowe – 0,5 do 0,7; Przewody zasilające awaryjne – do 5,0.

Dla uproszczenia można przyjąć, że optymalna wartość prędkości przepływu powinna się mieścić w granicach 0,8 – 1,2 m/s.

Wyniki obliczeń hydraulicznych przedstawia się w tabeli; dla każdego odcinka należy podać: oznaczenie, rozbiór odcinkowy, przepływ początkowy, przepływ końcowy, przepływ obliczeniowy, wyznaczoną średnicę i straty jednostkowe ciśnienia, prędkość przepływu wody, wysokość strat ciśnienia.

R1bLFsmuf7SG2

Grafika przedstawia przykładowo wypełnioną tabelę z obliczeniami. Tabela podzielona jest na dziewięć kolumny, z czego czwarta kolumna jest podzielona wewnątrz na 4 kolumny, oraz dziewięć wierszy. W pierwszym wierszu od góry widoczne są tytuły kolumn (od lewej): Węzeł, Średnica D [mm], Długość L [mm], Przepływ [ls‑1], Prędkość v [ms‑1], Spadek I [0/00], Straty na długości h1 [m]; Straty na długości h2 [m], Rzędna linii ciśnień [m n.p.m.]. Poniżej wpisane są przykładowe wartości dla węzłów.

W przypadku zamkniętych sieci pierścieniowych obliczenia wykonywane są najczęściej metodą Crossa i Łobaczewa. Podstawą tej metody jest spełnienie dwóch warunków:

• suma dopływów w węźle powinna być równa sumie odpływów z węzła – ∑QIndeks dolny i_i = 0,

• algebraiczna suma strat ciśnienia w każdym obwodzie zamkniętym powinna być równa 0, tj. ∑hIndeks dolny i_i = 0.

Metoda Crossa i Łobaczewa polega na kolejnych przybliżeniach i na wstępnym założeniu przepływów w sieci oraz określeniu odpowiadających im średnic odcinków przewodów dla odpowiednich prędkości wody. Przepływy powinny być skorygowane w taki sposób, aby algebraiczna suma strat ciśnienia w praktyce nie była większa od błędu dopuszczalnego, czyli powinna wynosić 0.

Korygowanie przepływów obliczeniowych w kolejnych przybliżeniach wykonuje się przez dodawanie do przepływu poprzedniego poprawki obliczonej ze wzoru:

gdzie

ΔdeltaQ – wielkość poprawki na przepływ obliczeniowy, [dmIndeks górny 3³/s],

∑hIndeks dolny i_i – suma wysokości strat ciśnienia na wszystkich odcinkach pierścienia, [m],

Qi – przepływ obliczeniowy w i–tym odcinku pierścienia, [dmIndeks górny 3³/s].

Dobór średnicy rurociągu na poszczególnych odcinkach sieci

Dobór średnicy wykonujemy dla przepływu obliczeniowego QIndeks dolny obl_obl. Dla każdego odcinka sieci należy dobrać średnicę przewodu tak, aby średnia prędkość przepływu wody w rurociągu zawierała się w przedziale 0,8÷1,2 m/s. Ponadto średnica przewodu powinna maleć w miarę oddalania się od zbiornika. Do określenia parametrów przepływu wody wykorzystujemy nomogram Manninga (n=0,0125), który pozwala nam dla przepływu obliczeniowego QIndeks dolny obl_obl dobrać średnicę przewodu, określić średnią prędkość przepływu wody oraz odczytać spadek linii ciśnień (straty na długości).

Nomogramy

RoqkuD6n7Dleq

Grafika przedstawia przykładowy nomogram 1/4. Widoczne są nakładające się siebie wykresy, które służą wyznaczeniu sieci wodociągowych. Opisy obiektów prezentowanych na grafikach są załączone w treści atlasu.

R1SMBKFj66eLj

Grafika przedstawia przykładowy nomogram 2/4. Widoczne są nakładające się siebie wykresy, które służą wyznaczeniu sieci wodociągowych. Opisy obiektów prezentowanych na grafikach są załączone w treści atlasu.

RsrfGHvIZDmMq

Grafika przedstawia przykładowy nomogram 3/4. Widoczne są nakładające się siebie wykresy, które służą wyznaczeniu sieci wodociągowych. Opisy obiektów prezentowanych na grafikach są załączone w treści atlasu.

RoYPMKYAM7K3D

Grafika przedstawia przykładowy nomogram 4/4. Widoczne są nakładające się siebie wykresy, które służą wyznaczeniu sieci wodociągowych. Opisy obiektów prezentowanych na grafikach są załączone w treści atlasu.

• Powrót do spisu treścisPowrót do spisu treści

2. Wytyczne dotyczące właściwego montażu sieci i przyłączy wodociągowych wydawane i publikowane przez przedsiębiorstwa i spółki komunalne na przykładzie Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji w m. st. Warszawie S.A.

2.1. Trasy i lokalizacja przewodów wodociągowych

1. Przewody wodociągowe należy lokalizować w liniach rozgraniczających ulic, dróg dojazdowych, ciągów pieszo‑jezdnych oraz w wydzielonych pasach dla uzbrojenia, w terenie ogólnodostępnym, z zapewnieniem dojazdu dla służb eksploatacyjnych.

2. Przewody wodociągowe należy układać w pasie chodnika lub zieleni. W przypadku braku miejsca dopuszcza się lokalizację przewodów wodociągowych w ulicy.

3. Przewody rozdzielcze należy lokalizować po stronie zabudowy. W ulicach zabudowanych dwustronnie należy dążyć do usytuowania przewodów wodociągowych po stronie z większą liczbą przyłączy wodociągowych.

4. W przypadku ulic o szerokości ponad 30 m i dwustronnej zabudowie, przewody rozdzielcze należy projektować po obu stronach ulicy.

5. Trasy przewodów wodociągowych należy projektować bez zbędnych załamań, zachowując przebieg w linii prostej i równoległy do innych elementów uzbrojenia terenu.

6. Należy unikać nieuzasadnionego przechodzenia przewodów wodociągowych z jednej strony ulicy na drugą.

7. Przejścia przewodów wodociągowych przez ulice, tory tramwajowe i kolejowe należy projektować pod kątem prostym lub zbliżonym do prostego. Zaleca się projektowanie skrzyżowań przewodów wodociągowych z innymi elementami uzbrojenia terenu również pod kątem zbliżonym do prostego.

8. Włączenia odgałęzień przewodów wodociągowych należy projektować pod kątem prostym.

9. Dla odcinków ulic posiadających trasy w kształcie łuków, trasy przewodów wodociągowych należy prowadzić wzdłuż cięciw łuku, zachowując jednakowe długości cięciw.

10. Przy projektowaniu przewodów wodociągowych należy:

    • a) dążyć do projektowania załamań przewodów wodociągowych pod kątem odpowiadającym produkowanym łukom;

    • b) zachować minimalne odległości zewnętrznej powierzchni przewodów wodociągowych od elementów nadziemnego i podziemnego uzbrojenia terenu w ulicach istniejących, określonych w tabeli 1 w załączniku nr 1 do Wytycznych oraz w ulicach projektowanych, określonych w tabeli 2 w załączniku nr 1 do wytycznych;

    • c) zachować minimalne odległości zewnętrznej powierzchni przewodów wodociągowych od przejść podziemnych i schodów przejść podziemnych, wynoszące: 5 m dla przewodu magistralnego; 3 m dla przewodu rozdzielczego;

    • d) uwzględniać wymiary obiektów instalowanych na przewodach wodociągowych (studzienki wodociągowe i komory), które mają wpływ na odległości między urządzeniami podziemnymi i nadziemnymi;

    • e) nie projektować uzbrojenia przewodów wodociągowych pod miejscami postojowymi.

11. Drogę eksploatacyjną dla przewodów wodociągowych należy projektować w przypadku braku istniejących dróg, ulic o utwardzonej nawierzchni, umożliwiających dojazd sprzętem mechanicznym. Szerokość drogi eksploatacyjnej powinna wynosić minimum 4 m.

• Powrót do spisu treścisPowrót do spisu treści

2.2. Materiały do budowy przewodów wodociągowych

1. Do budowy przewodów magistralnych i rozdzielczych należy stosować rury z żeliwa sferoidalnego wodociągowego z wykładziną cementową, na ciśnienie nominalne 1 MPa, zgodnie z załącznikiem do wytycznych.

2. Rury kielichowe muszą być łączone na kielichach w sposób elastyczny, w komplecie z uszczelką, zgodnie z normą – PN‑EN 545:2010 Rury, kształtki i wyposażenie z żeliwa sferoidalnego oraz ich złącza do rurociągów wodnych – Wymagania i metody badań.

3. Należy zachować minimalną odległość 60 cm w świetle pomiędzy połączeniami kielichowymi.

4. W przypadku połączeń kielichowych należy stosować kształtki dwukielichowe, takie jak łuki oraz trójniki bez bosych końców.

5. Nie dopuszcza się stosowania trójników skośnych.

6. Należy stosować zwężki symetryczne.

7. W uzasadnionych przypadkach, np.: w rurach osłonowych, na załamaniach pionowych i poziomych, w newralgicznych punktach sieci wodociągowej, należy projektować rury o połączeniach elastycznych kielichowych blokowanych lub kołnierzowych.

8. Kształtki kołnierzowe wodociągowe muszą być wykonane z żeliwa sferoidalnego na ciśnienie nominalne 1 MPa, zgodnie z normą.

9. Przy włączeniach na istniejącym przewodzie wodociągowym z żeliwa sferoidalnego dopuszcza się montowanie trójników kołnierzowych (przy pomocy dwóch kształtek typu E) lub trójników kielichowo‑kołnierzowych z dwiema prostkami oraz dwiema nasuwkami (łączącymi projektowane elementy z istniejącym przewodem wodociągowym).

10. Szczegółowe wymagania dotyczące wyrobów budowlanych stosowanych do budowy przewodów wodociągowych zostały określone w załączniku do wytycznych.

R6Nzd2UUNHVaG

Widoczna jest tabela wymagań odnośnie materiałów do budowy sieci i przyłączy wodociągowych. W górnej części widoczny jest tytuł tabeli: Rury. Tabela podzielona jest na dwie kolumny. W prawej kolumnie wpisana jest nazwa sieci, a w lewej elementy, które ją charakteryzują. Od góry: SIEĆ MAGISTRALNA: DN>500mm – żeliwo sferoidalne, stal (z powłoką wew. cementową i instalacją ochrony elektrochemicznej przy dużym zagęszczeniu infrastruktury elektroenergetycznej), PE; SIEĆ ROZDZIELCZA: 500mm 2 > DN> 300mm – żeliwo sferoidalne, PE, Stal (z powłoką wew. cementową i instalacją ochrony elektrochemicznej przy dużym zagęszczeniu infrastruktury elektroenergetycznej); SIEĆ ROZDZIELCZA: DN<300mm – żeliwo sferoidalne, PE, stal (z powłoką wew. cementową i instalacją ochrony elektrochemicznej przy dużym zagęszczeniu infrastruktury elektroenergetycznej), PVC; PRZYŁĄCZA: DN> 50mm – żeliwo sferoidalne, PE; PRZYŁĄCZA: DN≤ 50mm – PE, stal ocynkowana ogniowa (1" - 2”). Poniżej widoczny tytuł kolejnej części tabeli: Armatura, a poniżej: SIBĆ MAGISTRALNA: DN> 500mm – przepustnice wraz z by‑passem w komorach, zasuwy z miękkim uszczelnieniem klina wraz z by‑passem w komorze; SIEĆ ROZDZIELCZA: DN≤500mm – zasuwy z miękkim uszczelnieniem klina, zasuwy z miękkim uszczelnieniem klina i by‑passem w komorach, przepustnice z by‑passem w komorach, hydrant nadziemny, hydrant podziemny. Opisy obiektów prezentowanych na grafikach są załączone w treści atlasu.

• Powrót do spisu treścisPowrót do spisu treści

2.3. Uzbrojenie przewodów magistralnych

1. Do podstawowego uzbrojenia przewodów magistralnych należą:

   • a) zasuwy;

   • b) przepustnice;

   • c) zawory odpowietrzająco‑napowietrzające;

   • d) odwodnienia;

   • e) reduktory ciśnienia.

2. Na przewodach magistralnych DN 300, w przypadku pełnienia przez nie również funkcji

   • przewodów rozdzielczych, należy dodatkowo projektować hydranty przeciwpożarowe.

3. W ulicach nieurządzonych (bez pasa ruchu, bez uzbrojenia, chodnika) uzbrojenie przewodów

   • magistralnych musi być obrukowane lub obetonowane na powierzchni o promieniu co najmniej 0,60 m, licząc od zewnętrznej krawędzi skrzynki. Obrukowanie lub obetonowanie musi wytrzymać bez zniszczeń, obciążenia nawierzchni, przewidziane przez zarządcę ulicy.

• Powrót do spisu treścisPowrót do spisu treści

2.4. Dokumenty do pobrania

Wytyczne do opracowywania dokumentacji technicznych oraz budowy przewodów i przyłączy wodociągowych i kanalizacyjnych oraz przepompowni kanalizacyjnych

Załącznik nr 1. Tabele odległości pomiędzy przewodami wodociągowymi i kanalizacyjnymi a urządzeniami lub elementami zagospodarowania przestrzennego w istniejących i projektowanych ulicach

Załącznik nr 2. Standardy materiałowe do budowy przewodów wodociągowych

Załącznik nr 3. Punkty pomiarowe na sieci wodociągowej i kanalizacyjnej

Załącznik nr 4. Schematy ułożenia przyłączy wodociągowych oraz zabudowy zestawów wodomierzowych

Załącznik nr 5. Plan sytuacyjny terenu działki. Mapy pamięci. Schematy technologiczne komory zasuw dla przepompowni kanalizacyjnych

Załącznik nr 6. Ogólne wytyczne techniczne do projektowania systemów, obiektów i instalacji w zakresie rozwiązań dla branży AKPiA

Załącznik nr 7. Parametry inwestycyjne i techniczne obiektów sieci wodociągowej i kanalizacyjnej w strukturze danych GIS dla dokumentacji powykonawczej

Załącznik nr 8. Standardy materiałowe do budowy kanałów grawitacyjnych

Wytyczne eksploatacyjne do projektowania przyłączy wodociągowych i kanalizacyjnych

• Powrót do spisu treścisPowrót do spisu treści

3. Elementy uzbrojenia i rodzaje urządzeń sanitarnych

3.1. Zawory regulujące przepływ wody

Zasuwy – są jednym z elementów sieci wodociągowej, regulujących przepływ wody. Służą one do zamykania przepływu wody przez rurociąg. Jednak ich konstrukcja nie pozwala na nagłe zamknięcie przepływu wody, które mogłoby wywołać uderzenie hydrauliczne w wodociągu.
Mogą być wykonane z żeliwa szarego, sferoidalnego lub węglowego, ze stali czarnej lub kwasoodpornej.

Zakres ciśnień: 0,6 MPa; 1,0 MPa; 1,6 MPa; 2,5 MPa; 4,0 MPa; 6,3 MPa; 10,0 MPa; 16,0 MPa; 25,0 MPa; 40,0 MPa; 63,0 MPa.

RUh6GsBiqba3o

Grafika przedstawia zasuwę kołnierzową, w ujęciu z ukosa. Widoczne jest centralny cylindryczny elementy w pionie, po którego prawej i lewej stronie widoczne są dwa koła. Opisy obiektów prezentowanych na grafikach są załączone w treści atlasu.

RI1Fa2yTR4LkV

Grafika przedstawia zawór zwrotny. Widoczny jest cylindryczny zawór w ujęciu z ukosa, z okrągłym otworem wylotowym na przodzie i najprawdopodobniej takim samym otworem na tyle. W górnej części widoczny jest poziomy okrąg zakończony śrubą. Opisy obiektów prezentowanych na grafikach są załączone w treści atlasu.

R1M7tr4NWpymr

Grafika przedstawia klapę zwrotną. Widoczny jest okrągły przedmiot z okrągłym otworem na przodzie, wokół którego widoczne są małe kwadraciki. Powyżej i poniżej otworu wypustki. Na każdej dwa owalne otwory. Opisy obiektów prezentowanych na grafikach są załączone w treści atlasu.

• Powrót do spisu treścisPowrót do spisu treści

3.2. Elementy zabezpieczające sieci wodociągowe

Zawór sprężynowy i dźwigniowy

Zawory bezpieczeństwa sprężynowe otwiera się przy wzroście ciśnienia, które przezwycięża opór sprężyny i powoduje podniesienie się grzybka oraz wypływ wody przez zawór, co działa tłumiąco na wielkość uderzenia wodnego.

W fazie obniżonego ciśnienia zawór pod naciskiem sprężyny się zamyka, a następnie po powrocie fali uderzeniowej powinien się otwierać, aż do zamknięcia uderzeniowych.

Zawory bezpieczeństwa dźwigniowe podobne są w konstrukcji, działaniu i zastosowaniu do sprężynowych, jedynie grzybek dociskany jest (zamykany) za pomocą nie sprężyny, lecz dźwigni z obciążnikiem. Posiada nieco większą bezwładność niż sprężynowy, na skutek czego wolniej się otwiera.

RZ1Aqu60JhY3O

Grafika przedstawia zawór sprężynowy. Widoczny jest walcowaty przedmiot, z otworem w przedniej części, otoczonym koncentrycznymi kołami. Po prawej stronie, u dołu i u góry, para u‑kształtnych wypustek. W otworze widoczne są kolejne koliste elementy. Opisy obiektów prezentowanych na grafikach są załączone w treści atlasu.

RljVo50hzCzLG

Grafika przedstawia zawór dźwigniowy. Widoczny jest zbliżony do prostopadłościanu przedmiot w pionie, w którego dolnej części z przodu widoczny jest sześcioramienny element z wpisanymi w środku koncentrycznie ułożonymi okręgami. Po prawej stronie, w połowie wysokości, widoczny jest taśmowaty uchwyt skierowany do góry. Opisy obiektów prezentowanych na grafikach są załączone w treści atlasu.

• Powrót do spisu treścisPowrót do spisu treści

3.3 Zawory bezpieczeństwa wg. Koskowskiego

Działanie tych zaworów polega na tym, że jeżeli ciśnienie spadnie poniżej ustalonej wielkości „ciśnienia krytycznego” następuje opadnięcie tłoka i otwarcie wylotu przez opuszczenie grzybka. Natomiast pod wpływem wzrastającego ciśnienia tłok zaczyna się podnosić stopniowo zamykając grzybek zaworu. tłok zaczyna się podnosić, stopniowo zamykając grzybek zaworu.

R15TKTMXnPbqm

Grafika przedstawia zawór bezpieczeństwa kołnierzowy kątowy z uszczelnieniem twardym. Widoczny jest przedmiot w pionie, którego środkowa część pokazana jest w przekroju. W dolnej części, po lewej stronie, widoczny jest element w kształcie półokręgu, przymocowany śrubami do korpusu zaworu. W środku widoczne są różne śruby i połączenia. Opisy obiektów prezentowanych na grafikach są załączone w treści atlasu.

R1ekF6p2jneat

Grafika przedstawia zawór redukcyjny. Widoczny jest cylindryczny przedmiot w poziomie. Zakończony po obu stronach tarczami z otworami pośrodku. Na górze widoczne jest okrągłe zamknięcie w formie grzybka z mechanizmem otwieranie i zamykania. Opisy obiektów prezentowanych na grafikach są załączone w treści atlasu.

R1OPBLbSlWS5D

Grafika przedstawia zawór odpowietrzający. Widoczny jest przedmiot umieszczony na tarczy w poziomie, z której wychodzi kulisty element element na stopce. Na nim znajduje się poziomo usytuowana tarcza z walcowatą rurką z otworem. W tylnej części widoczny jest kielichowaty element przytwierdzony l‑kształtną rurką do kulistego elementu. Opisy obiektów prezentowanych na grafikach są załączone w treści atlasu.

• Powrót do spisu treścisPowrót do spisu treści

Powiązane ćwiczenia: