Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
R1BfViIGVIehH1

Pronomina demonstrativa hic, haec, hoc

Ważne daty

ok. 61 - 113 r. – okres życia Pliniusza Młodszego

97 - 109 r. – lata z jakich przypuszczalnie pochodzi zachowana korespondencja Pliniusza

1

Scenariusz lekcji dla nauczyciela

R1JD7yk4rksXK1
Scenariusz zajęć do pobrania.
Źródło: online skills, licencja: CC0.

I. W zakresie kompetencji językowych. Uczeń:
1. zna i rozpoznaje następujące formy morfologiczne z zakresu gramatyki języka łacińskiego:
d) formy fleksyjne i zasady użycia zaimków.

Nauczysz się

rozpoznać formy zaimka wskazującegoZaimek wskazującyzaimka wskazującego hic, haec, hoc, (ten, ta, to);

tłumaczyć zdania z wykorzystaniem zaimka wskazującegoZaimek wskazującyzaimka wskazującego;

identyfikować cechy antycznej epistolografii (na przykładzie listu Pliniusza Młodszego).

Zaimki wskazujące - hic, haec, hoc (ten, ta, to)

Zaimek hic, haec, hoc jest zaimkiem wskazującymZaimek wskazującyzaimkiem wskazującym który, w odróżnieniu od pozostałych zaimków tego typu, zwykle wskazuje to, co jest blisko nadawcy komunikatu (ten tutaj).

Zob.:

  • Hic liber meus est, ille in mensā tuus. – Ta książka jest moja, tamta na stole twoja.

  • Haec urbs est Thēbae. In illīsce habitat aedibus Amphitruo. – To miasto to Teby, a w tamtym domu mieszka Amfitrion. (Plaut)

Zaimki wskazująceZaimek wskazującyZaimki wskazujące hic oraz ille występują niejednokrotnie w parze, wskazując na dwa poprzedzające je elementy. W takim przypadku zaimek ille oznaczać będzie element, który pierwszy wystąpił w tekście (jest już dalej z perspektywy osoby czytającej tekst), zaimek hic wskazuje element wymieniony jako drugi, np.:

  • Altera villa lacum spectat, altera lacum tangit. Itaque illam tragoediam, hanc apellāre cōmoediam soleō. - Jedna z posiadłości jest zwrócona ku jezioru, druga umieszczona jest przy samym brzegu (dotyka jeziora). Dlatego tamtą (pierwszą) zwykłem nazywać tragedią, a tą (drugą) komedią.

Zaimek hic, haec, hoc odmienia się następująco:

Liczba pojedyncza

Liczba mnoga

r.męski

r.żeński

r.nijaki

r.męski

r.żeński

r.nijaki

Nom.

hic

haec

hoc

hi

hae

haec

Gen.

huius

hōrum

hārum

hōrum

Dat.

huic

his

Acc.

hunc

hanc

hoc

hos

has

hos

Abl.

hoc

hac

hoc

his

Prezentacja 3D pt. Pliniusz Młodszy

RuBWJH6ieVJjn1
Prezentacja interaktywna przedstawia rzeźbę - popiersie Pliniusza Młodszego, ur. ok. 62 r., zm. 113, siostrzeniec Pliniusza Starszego, rzymski mówca i pisarz; 111/112 namiestnik Bitynii; autor Panegiryku — mowy ku czci cesarza Trajana, oraz 247 listów (9 ksiąg) o charakterze rozpraw literackich; księga X (121 listów), zawierająca korespondencję Pliniusza jako namiestnika Bitynii z Trajanem, ukazuje życie prowincji rzymskiej i starania cesarza o jej rozwój.
Prezentacja 3D przedstawiająca Pliniusza Młodszego
Rcs37UMFliRX61
Thomas Burke, „Pliniusz podczas wybuchu Wezuwiusza”, kolekcja prywatna, wikimedia.org, domena publiczna

Zadania

Polecenie 1

Przeczytaj tekst łaciński, następnie wykonaj zadania.

C. Plīnius Rōmānō suō   s.d.s.d.s.d.

Aedificāre vīllam tē scrībis: hīc est labor tuus, haec est quiēs, hoc est ōtium. Ad mare tū, ego ad Larium lacum aedificō. Huius in lītore duae vīllae meae: hae maximē ut mē dēlectant, ita exercent. Altera positā in saxīs mōre Baiānō, lacum spectat, altera, aeque mōre Baiānō, lacum tangit. Itaque illam tragoediam, hanc appellāre cōmoediam soleō. Illam - quod quasi cothurnīs, hanc - quod quasi socculīs sustinētur. Illa flūctus nōn sentit, haec frangit. Ex illā potes vidēre piscātōrēs, ex hāc ipse hāmum dē cubiculō ac paene etiam dē lectō iactāre. Cēterum lacus piscium, ferārum silvae, quibus lacus cingitur, plēna sunt. Hīs dē causīs hīc in studiīs et vēnātiōnibus tempus dūcere amō. Valē!

Tłumaczeniem080fc353beb6a007_0000000000004Tłumaczenie

Źródłom080fc353beb6a007_0000000000006Źródło

R1Fz1kdkXvcft
Ilustracja przedstawia współczesne zabudowania nad Lago di Como, gdzie mieściły się wille Pliniusza „Tragedia” i „Komedia”. Na zdjęciu znajduje się widok na jezioro. W tle widoczne jest miasto, lasy oraz góry. Dodatkowo pojawiają się ilustracje pod tytułem: 1. Brzeg jeziora w miejscowości Varenna. 2. Widok na Alpy i Lago di Como z Bellagio. 3. Miejscowość Varenna. 4. Miejscowość Bellagio. 5. Bellagio i jezioro Como.
Współczesne zabudowania nad Largo di Como, gdzie mieściły się wille Pliniusza „Tragedia” i „Komedia”, wikimedia.org, domena publiczna
RZ5hwdAL3Uejg1
Łacińska inskrypcja z Como upamiętniająca życie i działalność Pliniusza, wikimedia.org, domena publiczna

Tekst inskrypcjim080fc353beb6a007_0000000000005Tekst inskrypcji

R19R6MR3vSy5W1
Ćwiczenie 1
Z jakim miastem był związany Pliniusz młodszy?
RjbCTLZyKxXQy
Ćwiczenie 2
Uzupełnij fragment przeczytanego tekstu o brakujące zaimki wskazujące spośród podanych poniżej: Altera villa lacum spectat, altera lacum tangit. Itaque 1. illam, 2. hanc, 3. Illa, 4. illā, 5. hanc, 6. hāc, 7. haec, 8. Illam tragoediam,
1. illam, 2. hanc, 3. Illa, 4. illā, 5. hanc, 6. hāc, 7. haec, 8. Illam appellāre cōmoediam soleō.
1. illam, 2. hanc, 3. Illa, 4. illā, 5. hanc, 6. hāc, 7. haec, 8. Illam - quod quasi cothurnīs,
1. illam, 2. hanc, 3. Illa, 4. illā, 5. hanc, 6. hāc, 7. haec, 8. Illam - quod quasi socculīs sustinētur.
1. illam, 2. hanc, 3. Illa, 4. illā, 5. hanc, 6. hāc, 7. haec, 8. Illam flūctus nōn sentit,
1. illam, 2. hanc, 3. Illa, 4. illā, 5. hanc, 6. hāc, 7. haec, 8. Illam frangit.
Ex 1. illam, 2. hanc, 3. Illa, 4. illā, 5. hanc, 6. hāc, 7. haec, 8. Illam potes vidēre piscātōrēs, ex
1. illam, 2. hanc, 3. Illa, 4. illā, 5. hanc, 6. hāc, 7. haec, 8. Illam ipse hāmum dē cubiculō ac paene etiam dē lectō iactāre.
RUplNPTHtlKWD
Ćwiczenie 3
Sprawdź, czy rozumiesz dobrze przeczytany tekst. Zaznacz zdania prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. Rōmānus vīllam ad mare aedificat. 2. Lacus plēnus piscium est, sed silvae plēnae ferārum nōn sunt. 3. Vīlla, quae tragoedia appellātur, quasi cothurnīs sustinētur. 4. Utrāque vīllā Plīniī lacum tangit. 5. Vīlla Plīniī, quae lacum tangit, cōmoedia appellātur.
RcNNofKuf0m5t
Ćwiczenie 4
Wybierz jedno nowe słowo poznane podczas dzisiejszej lekcji i ułóż z nim zdanie.
R1HodyZI2SXyd
Ćwiczenie 5
Na podstawie podanych form mianownika uzupełnij zdania odpowiednimi formami rzeczowników. Ex illā potes vidēre piscātōrēs, ex hāc ipse 1. causīs, 2. silvīs, 3. hāmum dē cubiculō iactāre. [hamus, -i (m.)]
Ille lacus 1. causīs, 2. silvīs, 3. hāmum cingitur. [silva, -ae (f.)]
Hīs dē 1. causīs, 2. silvīs, 3. hāmum hīc in studiīs et vēnātiōnibus tempus dūcere amō. [causa, -ae (f.)]
R1JAhyvbCQcQr
Ćwiczenie 6
Do podanych wyrazów w liczbie pojedynczej dopisz zaimki hic, haec, hoc Tu uzupełnij hamus Tu uzupełnij comoedia Tu uzupełnij saxum Tu uzupełnij socculus Tu uzupełnij quies
RGstFq4pt2Va3
Ćwiczenie 7
Do podanych wyrazów w liczbie mnogiej dopasuj odpowiednie zaimki. hī Możliwe odpowiedzi: 1. piscēs, 2. saxa, 3. ferae hae Możliwe odpowiedzi: 1. piscēs, 2. saxa, 3. ferae haec Możliwe odpowiedzi: 1. piscēs, 2. saxa, 3. ferae
m080fc353beb6a007_0000000000004
m080fc353beb6a007_0000000000005
m080fc353beb6a007_0000000000006

Słowniki

Słownik pojęć

Zaimek wskazujący
Zaimek wskazujący

Część mowy wskazująca na przedmioty, cechy, osoby z otoczenia nadawcy komunikatu lub wspomniane wcześniej w tekście.

postr. Non. Nov. Comi
postr. Non. Nov. Comi

pol. dzień po nonach listopadowych, tj. 6 listopada.; Comi – w Komum

s.d.
s.d.

Salutem dicit – pl. przesyła pozdrowienia; typowa formuła pozdrowienia na początku łacińskiego listu, występująca również w formie s.p.d. – salutem plurimam dicit.

Słownik łacińsko‑polski

R1URs0hJ7aMO51
Słownik łacińsko-polski.
Źródło: online skills, licencja: CC0.

Galeria dzieł sztuki

Bibliografia

W. Mohort‑Kopaczyński, T. Wikarjakówna, Disce Latine 1, Warszawa‑Poznań 2005.

L. Rychlewska, Dzieje literatury rzymskiej, Wrocław 2008.

Słownik pisarzy antycznych, red. Anna Świderkówna, Warszawa 1982.

J. Wikarjak Gramatyka opisowa języka łacińskiego Warszawa 1978.