Ważne daty
ok. 61 - 113 r. – okres życia Pliniusza Młodszego
97 - 109 r. – lata z jakich przypuszczalnie pochodzi zachowana korespondencja Pliniusza
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
I. W zakresie kompetencji językowych. Uczeń:
1. zna i rozpoznaje następujące formy morfologiczne z zakresu gramatyki języka łacińskiego:
d) formy fleksyjne i zasady użycia zaimków.
rozpoznać formy zaimka wskazującegozaimka wskazującego hic, haec, hoc, (ten, ta, to);
tłumaczyć zdania z wykorzystaniem zaimka wskazującegozaimka wskazującego;
identyfikować cechy antycznej epistolografii (na przykładzie listu Pliniusza Młodszego).
Zaimki wskazujące - hic, haec, hoc (ten, ta, to)
Zaimek hic, haec, hoc jest zaimkiem wskazującymzaimkiem wskazującym który, w odróżnieniu od pozostałych zaimków tego typu, zwykle wskazuje to, co jest blisko nadawcy komunikatu (ten tutaj).
Zob.:
Hic liber meus est, ille in mensā tuus. – Ta książka jest moja, tamta na stole twoja.
Haec urbs est Thēbae. In illīsce habitat aedibus Amphitruo. – To miasto to Teby, a w tamtym domu mieszka Amfitrion. (Plaut)
Zaimki wskazująceZaimki wskazujące hic oraz ille występują niejednokrotnie w parze, wskazując na dwa poprzedzające je elementy. W takim przypadku zaimek ille oznaczać będzie element, który pierwszy wystąpił w tekście (jest już dalej z perspektywy osoby czytającej tekst), zaimek hic wskazuje element wymieniony jako drugi, np.:
Altera villa lacum spectat, altera lacum tangit. Itaque illam tragoediam, hanc apellāre cōmoediam soleō. - Jedna z posiadłości jest zwrócona ku jezioru, druga umieszczona jest przy samym brzegu (dotyka jeziora). Dlatego tamtą (pierwszą) zwykłem nazywać tragedią, a tą (drugą) komedią.
Zaimek hic, haec, hoc odmienia się następująco:
Liczba pojedyncza | Liczba mnoga | |||||
r.męski | r.żeński | r.nijaki | r.męski | r.żeński | r.nijaki | |
Nom. | hic | haec | hoc | hi | hae | haec |
Gen. | huius | hōrum | hārum | hōrum | ||
Dat. | huic | his | ||||
Acc. | hunc | hanc | hoc | hos | has | hos |
Abl. | hoc | hac | hoc | his |
Prezentacja 3D pt. Pliniusz Młodszy
Zadania
Przeczytaj tekst łaciński, następnie wykonaj zadania.
C. Plīnius Rōmānō suō s.d.s.d.
Aedificāre vīllam tē scrībis: hīc est labor tuus, haec est quiēs, hoc est ōtium. Ad mare tū, ego ad Larium lacum aedificō. Huius in lītore duae vīllae meae: hae maximē ut mē dēlectant, ita exercent. Altera positā in saxīs mōre Baiānō, lacum spectat, altera, aeque mōre Baiānō, lacum tangit. Itaque illam tragoediam, hanc appellāre cōmoediam soleō. Illam - quod quasi cothurnīs, hanc - quod quasi socculīs sustinētur. Illa flūctus nōn sentit, haec frangit. Ex illā potes vidēre piscātōrēs, ex hāc ipse hāmum dē cubiculō ac paene etiam dē lectō iactāre. Cēterum lacus piscium, ferārum silvae, quibus lacus cingitur, plēna sunt. Hīs dē causīs hīc in studiīs et vēnātiōnibus tempus dūcere amō. Valē!
TłumaczenieTłumaczenie
ŹródłoŹródło
Tekst inskrypcjiTekst inskrypcji
Spośród poniższych zaimków i rzeczowników ułóż pary odpowiadające polskim tłumaczeniom:
ten wódz, ci senatorowie, te zwierzęta, to słowo
ten wódz | ||
ci senatorowie | ||
te zwierzęta | ||
to słowo |
Do podanych wyrazów w liczbie mnogiej dopasuj odpowiednie zaimki.
piscēs, ferae, saxa
hī | |
hae | |
haec |
Słowniki
Słownik pojęć
Część mowy wskazująca na przedmioty, cechy, osoby z otoczenia nadawcy komunikatu lub wspomniane wcześniej w tekście.
pol. dzień po nonach listopadowych, tj. 6 listopada.; Comi – w Komum
Salutem dicit – pl. przesyła pozdrowienia; typowa formuła pozdrowienia na początku łacińskiego listu, występująca również w formie s.p.d. – salutem plurimam dicit.
Słownik łacińsko‑polski
Galeria dzieł sztuki
Bibliografia
W. Mohort‑Kopaczyński, T. Wikarjakówna, Disce Latine 1, Warszawa‑Poznań 2005.
L. Rychlewska, Dzieje literatury rzymskiej, Wrocław 2008.
Słownik pisarzy antycznych, red. Anna Świderkówna, Warszawa 1982.
J. Wikarjak Gramatyka opisowa języka łacińskiego Warszawa 1978.