Ważne daty

Barbillus z Aleksandrii

In vīllā1vīllā Barbillī2Barbillī diū habitābam. Ad urbem cum servō quondam contendī, quod Clēmentem vīsitāre volēbam. Is tabernam prope portum Alexandrīae3portum Alexandrīae possidēbat. Servus, quī mē dūcēbat, erat puer Aegyptius. In urbe erat ingēns4ingēns multitūdō, quae viās complēbat5complēbat. Mercātōrēs per eās ambulābant et negōtium6negōtium inter sē agēbant. Fēminae et ancillae tabernās frequentābant. Tabernāriī eīs stolās7stolās ostendēbant. Multī servī per viās urbis currēbant. Difficile erat nōbīs per eās ambulāre, quod maxima erat multitūdō. Tandem ad portum Alexandrīae pervēnimus8pervēnimus. Plūrimī Aegyptī in eō locō aderant, sed nūllōs Graecōs vidēre poterāmus. Puer postquam hoc sēnsit, ānxius: „Melius est nōbīs” inquit „ad vīllam Barbillī revēnīre. Ad tabernam Clēmentis īre nōn possumus. Viae sunt perīculōsae, quod Aegyptī īrātī sunt. Omnēs Graecī ex eā parte urbīs fūgērunt.”

Źródło: Cambridge Latin Course. Book II, Cambridge University Press 2004, s. 76 – 78

Tłumaczenie:Tłumaczenie:Tłumaczenie:

1

Vīlla Barbillī prope portum erat. Facile erat eam invenīre, quod splendida erat.

RivgB9QAlRWNK

Fotografia nieznanego autora przedstawia widok na mozaikę z wizerunkiem ptaka. Ptak został umieszczony na jasnym kwadratowym tle, ma on niebiesko-czerwone umaszczenie i stoi na wysokich pomarańczowych nogach. Ptak brodzi w wodzie i poluje na ryby.

3

Alexandrīa - Alexandrīa magnum portum habet. Prope eum est īnsula. Facile est nāvibus ad eum pervenīre, quod in hāc īnsulā est Pharus Alexandrīnus. Multae nāvēs in portū Alexandrīae sunt.

RQKD387e6uWXD

Ilustracja nieznanego autora przedstawia wizualizację latarni Faros. Jest to wysoki budynek służący do informowania statków o niebezpieczeństwie. Latarnia jest wykonana z brązowego kamienia, a z jej szczytu bucha ogień. Budynek znajduje się nad klifem, obok niej widoczne są domostwa oraz budynki portowe. W oddali widoczna jest Aleksandria.

6

negōtium, negōtiī n. – biznes

RiYuOBVdc9YPt

Ilustracja wektorowa przedstawia cztery figury symbolizujące ludzi pomiędzy którymi widnieje znak dolara – pieniędzy. Grafika symbolizuje biznes.

7

stola, -ae f. – Vir Rōmānus togam, fēmina Rōmāna stolam gerēbat.

RbQUYd1vrhvhp

Czarno-biała ilustracja przedstawia młodą kobietę ubraną w rzymską stołę (długą szatę sięgającą do kostek). Kobieta ma krótkie włosy schowane pod welonem i spogląda się na widza.

R8b7co0xXIIRE

Czarno-biała ilustracja autorstwa Philipa Galle pod tytułem „Siedem cudów świata starożytnego. Latarnia Morska w pobliżu Aleksandrii”. Na pierwszym planie obecnych jest dwóch mężczyzn w koronach na głowie. Obok nich stoją nadzy chłopcy. W centrum ilustracji znajduje się wysokie wzgórze, na której stoi latarnia morska w Faros. Latarnia została zbudowana w oparciu o kolumny. Z górnej kopuły wydobywa się dym, który sygnalizuje niebezpieczeństwo. Poniżej, pod budynkiem widoczne są budowle portowe oraz brama miejska. W oddali widoczny jest most łączący wyspę z lądem oraz miasto Aleksandria oraz wysokie góry.

Czytając tekst na temat Barbillusa z Aleksandrii, na pewno zwróciliście uwagę na pogrubione wyrazy. To formy zaimka wskazującego is, ea, id, czyli ten, on. Zobacz, jak wygląda odmiana tego zaimka przez przypadki:

Starożytna Aleksandria

W miejscu, gdzie dziś znajduje się Aleksandria, ludzie osiedlili się już około 1500 p.n.e. – osada ta nosiła nazwę Rhakotis. Aleksander Wielki postanowił założyć w Egipcie miasto, które byłoby stolicą jego nowo podbitego terytorium. Zarówno położenie nad Morzem Śródziemnym, jak i bliskość Jeziora Mareotis zapewniającego obfitość wody pitnej, zdecydowały o wybraniu tejże osady na miasto Króla Macedonii, nazwane od jego imienia Aleksandrią. Aleksander założył miasto w 332 p.n.e., na początku swojej kampanii przeciw Persom. Z czasem aglomeracja zaczęła się rozrastać pod panowaniem dynastii Ptolemeuszy, której założycielem był jeden z dowódców armii Aleksandra Macedońskiego – Ptolemeusz I Soter. MetropoliaMetropoliaMetropolia Aleksandryjska była stolicą Egiptu aż do 642 n.e., kiedy to została podbita przez Arabów pod wodzą ʿAmr ibn al‑ʿĀṣ’a.

Stolica Egiptu była ośrodkiem nauki i sztuki: mieściły się w niej Museion – antyczne centrum naukowe skupiające wybitnych filologów, filozofów i naukowców oraz Biblioteka Aleksandryjska – największa biblioteka starożytności. Zlokalizowana w pobliżu miasta wyspa Faros, tworzyła naturalny port, wykorzystywany w celach handlowych dla produktów Egiptu, Etiopii i Arabii. Wyspa Faros słynna była w starożytności także z innego powodu – zbudowano na niej, z rozkazu Ptolemeusza Filadelfosa, latarnię morską, która znana była jeszcze w XII n.e. i stanowiła najdłużej zachowany zabytek spośród 7 cudów Świata Starożytnego, nie licząc istniejących do dzisiejszego dnia piramid w Gizie.

Biblioteka Aleksandryjska

Ptolemeusz I Soter, w latach 323‑285, powierzył założenie biblioteki filozofowi Demetriuszowi z Faleronu. Była to słynna biblioteka w Brucheion przy Muzejonie, w której za życia Ptolemeusza Sotera zgromadzono 200 000 woluminów. Jego następca, Ptolemeusz Filadelfos podwoił zbiory drogą zakupów, a cenną część przedstawiał księgozbiór po Arystotelesie. Nie była obojętna biblioteka i następnemu władcy – Ptolemeuszowi Euergestowi. Dobrze zaopatrzona była także druga biblioteka aleksandryjska, zwana Serapeion, przy świątyni Serapisa, której zbiory obliczano na 42 800 zwojów. Liczby te nie są pewnie dokładne, nie ulega jednak wątpliwości, że zbiory były bogate. Biblioteka w Brucheion spaliła się wraz z całą dzielnicą podczas oblężenia Aleksandrii przez Gajusza Juliusza Cezara w 48/47 p.n.e. Według Gelliusza spłonęło wówczas 700 000 zwojów. Straty te wynagrodził potem Kleopatrze Antoniusz, ofiarowując jej 200 000 zwojów wybranych z biblioteki w Pergamon. Druga biblioteka aleksandryjska, Serapeion, przetrwała do połowy IV n.e. W roku 391, patriarcha Teofil, spełniając gorliwie rozkaz cesarza Teodozjusza, zniszczył częściowo Świątynię Serapisa, by ją zastąpić świątynią chrześcijańską, i w tych okolicznościach uległa częściowemu zniszczeniu biblioteka. Ocalałe książki zniszczono na rozkaz Omara po podboju Egiptu przez Arabów.

Źródło: Lidia Winniczuk, Ludzie, zwyczaje i obyczaje starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa 1983, s. 312‑313.

Latarnia morska na wyspie Faros

Żaden z 7 Cudów Świata Starożytnego (nie licząc istniejących do dzisiejszego dnia piramid w Gizie) nie zachował się do naszych czasów, jednak latarnia morska na Faros najdłużej cieszyła oko przybywających do Aleksandrii podróżnych. Niszczejącą już wieżę, władcy arabscy postanowili wykorzystać jako materiał na budowę fortu broniącego wejścia do portu. Na dnie morza w pobliżu wyspy, do dziś znajdują się pozostałości wspaniałej budowli. A oto co pisał o niej Pliniusz Starszy w czasach antycznych:

Magnificātur et alia turris ā rēge facta in īnsulā Pharō portum optinente Alexandrīae, quam cōnstitisse DCCC talentīs trādunt, magnō animō, nē quid omittāmus, Ptolemaeī rēgis, quō in eā permīserit Sostratī Cnidī architectī strūctūra ipsa nōmen īnscrībī. ūsus eius nocturnō nāvium cursū ignēs ostendere ad praenūntianda vada portūsque introitum, quālēs iam complūribus locīs flagrant, sīcut Ōstiae ac Rāvennae. perīculum in continuātiōne ignium, nē sīdus existimērētur, quoniam ē longinquō similis flammārum aspectus est. hīc īdem architectus prīmus omnium pēnsilem ambulātiōnem Cnidī fēcisse trāduntur.

Źródło: Pliniusz Starszy, Historia Naturalna (XXXVI, 18, 83), Wrocław 1961.

TłumaczenieTłumaczenie2Tłumaczenie

Słowniki

Galeria dzieł sztuki

RJxceStR1RFwc1

Ilustracja nieznanego autora przedstawia mapę Aleksandrii z I wieku przed naszą erą. Na mapie kolorem pomarańczowym zostało oznaczone terytorium miasta z widocznymi ulicami. Miasto posiadało dwie główne bramy oznaczone znakami = tj. Brama słońca i Brama Księżyca. Prostokątami oznaczono Gimnazjony i Serapejony. Oprócz tego na mapę naniesiona została wyspa Faros wraz z latarnią. Miasto dysponowało trzema portami: Wielki Port, Mały Port, Port Eunostos. Cyframi oznaczono najważniejsze budynki: 1. Pałace królewskie 2. Królewska przystań 3. Timoneum 4. Świątynia Posejdona 5. Teatr 5. Emporlon ze składami towarów 7. Mauzoleum Aleksandra 8. Stocznia 9. Museion i biblioteka

RbaFUxQal56MZ

Czarno-biała ilustracja przedstawia widok na starożytną Aleksandrię. Na pierwszym planie widoczny jest plac na którym znajdują się ludzie. Na drugim planie widoczny jest okręt płynący po kanale. W oddali widoczna jest starożytna świątynia.

RZ9912AVwJKQK1

Ilustracja utrzymana w kolorach brązu i bieli autorstwa Otto von Corvena pod tytułem „Wielka Biblioteka w Aleksandrii” i przedstawia ludzi przeglądających zwoje i księgi w bibliotece starożytnego miasta. Wśród odwiedzających widoczni są mężczyźni i kobiety. Pomieszczenie zostało oparte na kamiennych zdobionych kolumnach.

RO98ffi7E1i2J1

Obraz nieznanego autora przedstawia płonący budynek biblioteki Aleksandryjskiej. Z budynku buchają wysokie słupy ognia, które rozświetlają pogrążone w nocy miasto. Przed biblioteką widoczny jest kanał wodny, na którym znajdują się okręty.

R1RDbA7GEGeiC

Czarno-biała ilustracja autorstwa Hermanna Thierscha przedstawia latarnię Faros w Aleksandrii. Latarnia stoi na płaskim podłożu i otoczona jest kamiennym murem z widocznymi wieżyczkami strażniczymi. Budowla jest wysoka i góruje nad pobliskimi domostwami. Ze szczytu latarni wydobywa się dym, który informuje pobliskie statki i okręty o niebezpieczeństwach.

RXgsQnePlMhQx1

Obraz Salvadora Daliego pod tytułem „Latarnia Morska w Aleksandrii” przedstawia monumentalny budynek stojący na wyspie. Jest to tytułowa Latarnia Morska w Faros, która jest bardzo wysoka. Latarnia stoi na nasypie na otwartym morzu. Z latarni biegnie kładka łącząca latarnię ze suchym lądem. Na obrazie na pierwszym planie widoczny jest okręt, który próbuje ominąć budynek.

Bibliografia

J. Wikarjak, Gramatyka opisowa języka łacińskiego, Warszawa 1978.

Encyclopaedia Britannica – wydanie internetowe.

Pliniusz Starszy, Historia Naturalna (XXXVI, 18, 83), Wrocław 1961.

L.Winniczuk, Lingua Latina; Łacina bez pomocy Orbiliusza, Warszawa 1975.

K. Pliniusza Starszego Historyi naturalnej ksiąg XXXVII = C. Plinii Secundi Historiae naturalis libri XXXVII. T. 10 ks. 34‑37, tłum. Józef Łukaszewicz, Poznań 1845.