Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Oceń projekt
R1U5ptQjkOMbc1
Ilustracja o kształcie poziomego prostokąta ukazuje obraz „Kruki nad polem” Vincenta van Gogha. Malowidło przedstawia panoramiczne ujęcie pól, które rozdziela droga. Nad łanem zbóż wznosi się stado kruków.

Protoekspresjonizm i symbolizm w twórczości Vincenta van Gogha

Ważne daty

30.03.1853 – narodziny Vincenta van Gogha w Zundert (Holandia)

1881 – powstanie pierwszych dzieł malarskich van Gogha

1886‑1888 – pobyt van Gogha w Paryżu

1888 – wspólne sesje malarskie van Gogha i Paula Gauguina w Arles

1889‑1890 – pobyt van Gogha w szpitalu psychiatrycznym w Saint‑Remy

29.07.1890 – śmierć van Gogha w Auvers‑sur‑Oise (Francja)

1

Scenariusz lekcji dla nauczyciela.

R7s2e3xTLPtFx1
Scenariusz zajęć do pobrania.
Źródło: online-skills, licencja: CC0.

II. Zapoznawanie z najwybitniejszymi dziełami w zakresie architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:

10. określa funkcję dzieła i wskazuje jej wpływ na kształt dzieła;

12. wskazuje w dziele sztuki symbol i alegorię, potrafi wytłumaczyć ich znaczenie;

13. dokonuje opisu i analizy, w tym porównawczej, dzieł z uwzględnieniem ich cech formalnych:

c) w malarstwie i grafice: kompozycji, koloru, sposobów ukazania iluzji przestrzeni, kształtowania formy przez światło, w dziełach figuratywnych stopnia oddania rzeczywistości lub jej deformacji;

14. wskazuje środki stylistyczne i środki ekspresji, które identyfikują analizowane dzieło z odpowiednim stylem, środowiskiem artystycznym lub autorem;

3. umiejscawia dzieła w czasie (wskazuje stulecie powstania dzieł sztuki dawnej, a w przypadku dzieł sztuki nowoczesnej i współczesnej datuje je z dokładnością do połowy wieku), w nielicznych przypadkach, dotyczących sztuki nowoczesnej i współczesnej, zna daty powstania dzieł lub datuje je z dokładnością jednej dekady;

5. wymienia podstawowe gatunki w dziełach sztuk plastycznych, m.in. portret (w tym autoportret, portret psychologiczny i oficjalny), pejzaż (w tym: weduta, marina, pejzaż ze sztafażem), sceny: rodzajowa, religijna, mitologiczna, historyczna (w tym batalistyczna), martwa natura, akt;

9. identyfikuje najbardziej reprezentatywne i najsłynniejsze dzieła na podstawie charakterystycznych środków warsztatowych i formalnych oraz przyporządkowuje je właściwym autorom;

III. Zapoznawanie z dorobkiem najwybitniejszych twórców dzieł architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:

1. wymienia najistotniejszych twórców dla danego stylu lub kierunku w sztuce;

3. sytuuje twórczość artystów powszechnie uznawanych za najwybitniejszych w czasie, w którym tworzyli (z dokładnością do jednego wieku, a w przypadku twórców sztuki nowoczesnej i współczesnej – z dokładnością do połowy wieku) oraz we właściwym środowisku artystycznym;

5. na podstawie przedłożonych do analizy przykładów dzieł formułuje ogólne cechy twórczości następujących twórców: Fidiasz, Poliklet, Praksyteles, Giotto, Jan van Eyck, Hieronim Bosch, Masaccio, Sandro Botticelli, Leonardo da Vinci, Michał Anioł, Andrea Mantegna, Piero della Francesca, Rafael Santi, Giorgione, Tycjan, Jacopo Tintoretto, Pieter Bruegel Starszy, Albrecht Dürer, Hans Holbein Młodszy, Donatello, Filippo Brunelleschi, Andrea Palladio, El Greco, Caravaggio, Gianlorenzo Bernini, Francesco Borromini, Diego Velázquez, Bartolomé Esteban Murillo, Georges de la Tour, Nicolas Poussin, Claude Lorrain, Peter Rubens, Anton van Dyck, Frans Hals, Rembrandt van Rijn, Jan Vermeer van Delft, Antoine Watteau, Jacques Louis David, Jean Auguste Dominique Ingres, Antonio Canova, Berthel Thorvaldsen, Francisco Goya, Eugène Delacroix, Caspar David Friedrich, William Turner, John Constable, Gustave Courbet, Jean François Millet, Eduard Manet, Claude Monet, Edgar Degas, August Renoir, Georges Seurat, Vincent van Gogh, Paul Gauguin, Paul Cézanne, Henri de Toulouse‑Lautrec, August Rodin, Gustaw Klimt, Alfons Mucha, Antonio Gaudí, Edward Munch, Henri Matisse, Pablo Picasso, Umberto Boccioni, Wasyl Kandinsky, Piet Mondrian, Kazimierz Malewicz, Marcel Duchamp, Giorgio de Chirico, Salvador Dalí, René Magritte, Marc Chagall, Amadeo Modigliani, Jackson Pollock, Andy Warhol, Roy Lichtenstein, Claes Oldenburg, Francis Bacon, Yves Klein, Niki de Saint Phalle, Christo, Duane Hanson, Victor Vasarelly, Alberto Giacometti, Constantin Brançusi, Henry Moore, Le Corbusier, Frank Lloyd Wright, oraz artystów polskich i działających w Polsce (m.in. takich jak: Wit Stwosz, Bartłomiej Berrecci, Tylman z Gameren, Dominik Merlini, Bernardo Belotto, Marceli Bacciarelli, Piotr Aigner, Piotr Michałowski, Artur Grottger, Henryk Rodakowski, Jan Matejko, Józef Chełmoński, Maksymilian i Aleksander Gierymscy, Józef Brandt, Olga Boznańska, Józef Pankiewicz, Władysław Podkowiński, Jan Stanisławski, Leon Wyczółkowski, Henryk Siemiradzki, Xawery Dunikowski, Stanisław Wyspiański, Józef Mehoffer, Jacek Malczewski, Witold Wojtkiewicz, Witkacy, Leon Chwistek i inni przedstawiciele grupy formistów, przedstawiciele grupy Rytm, kapistów i grupy „a.r.”, Tadeusz Makowski, Andrzej Wróblewski, Tadeusz Kantor, Jerzy Nowosielski, Alina Szapocznikow, Władysław Hasior, Roman Opałka, Magdalena Abakanowicz);

7. w przypadku słynnych artystów, takich jak np. Michał Anioł, Tycjan, Rembrandt, Renoir, van Gogh, Picasso – porównuje dzieła powstałe w różnych fazach ich twórczości;

IV. Kształcenie w zakresie rozumienia i stosowania terminów i pojęć związanych z dziełami sztuki, ich strukturą i formą, tematyką oraz techniką wykonania. Uczeń:

2. zna terminologię związaną z opisem formy i treści dzieła malarskiego, rzeźbiarskiego i graficznego, w tym m.in. nazwy formuł ikonograficznych, słownictwo niezbędne do opisu kompozycji, kolorystyki, relacji przestrzennych i faktury dzieła;

6. właściwie stosuje terminy dotyczące opisu treści i formy dzieł sztuk plastycznych.

Nauczysz się

rozróżniać cechy stylistyczne malarstwa Vincenta van Gogha;

opisywać tematykę dzieł;

charakteryzować użyte przez artystę środki warsztatowe;

rozróżniać najważniejsze obrazy van Gogha.

Wczesny okres twórczości Vincenta van Gogha

R17TGYAZn6NT71
Ilustracja interaktywna o kształcie pionowego prostokąta przedstawia „Autoportret” Vincenta van Gogha. Ukazuje ujętego w półprofilu mężczyznę z rudą brodą w rozpiętej marynarce, pod którą ma założoną kamizelkę i koszulę. Tło obrazu jest zielonkawo‑białe, namalowane z wyrazista fakturą. Dodatkowo na ilustracji została zamieszczona informacja: Vincent van Gogh urodził się 30 marca 1853 roku w holenderskiej miejscowości Groot‑Zunden. Lata młodości spędził podejmując różne prace w Anglii i Holandii – pracował między innymi jako handlarz dzieł sztuki, nauczyciel oraz księgarz. W latach siedemdziesiątych zaczął coraz bardziej zagłębiać się w sprawy religijne i postanowił zostać pastorem, jednak nie udało mu się zdać egzaminów na studia teologiczne. Znalazł wówczas posadę na misji w górniczej prowincji Borinage w Belgii, gdzie zetknął się z biedą pracowników kopalni, których chętnie rysował. Za namową swojego brata Theo w 1880 roku Vincent zapisał się do Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych w Brukseli. Studiował tam anatomię oraz poznał zasady perspektywy i klasycznej kompozycji. W 1881 roku wrócił do domu rodzinnego, jednak kłótnie z ojcem i zawód miłosny spowodowały przeprowadzkę do Hagi, gdzie malował pierwsze obrazy w technice temperowej oraz olejnej. W latach 1883‑1885 ponownie mieszkał z rodzicami, w miejscowości Nuenen. To wówczas powstały pierwsze jego poważne malowidła, w tym Jedzący kartofle.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/Db0DBU8tr

Vincent van Gogh, „Autoportret”, 1889, Musée d'Orsay, Paryż, Francja, wikipedia.org, domena publiczna
RIJGJPkL8LXpA1
Ilustracja interaktywna o kształcie poziomego prostokąta przedstawia obraz Vincenta van Gogha „Jedzący kartofle”. Ukazuje pięć osób siedzących przy stole i jedzących kartofle. Postacie rozmawiają ze sobą. Dodatkowo na ilustracji została zamieszczona informacja: Obraz utrzymany jest w ciemnej tonacji barwnej, z dominantą ochry; jedynym źródłem światła dla sceny jest niewielka lampa zawieszona nad stołem. Postacie są świadomie niezbyt urodziwe, co miało dodać scenie realizmu oraz podkreślić znoje życia ubogich warstw społecznych. Przez płótno przemawia wrażliwość społeczna van Gogha oraz jego szacunek dla prostego człowieka. Warto dodać, że już w tym dziele zaobserwować można tendencję twórcy do nakładania farby grubymi warstwami, możliwą dzięki stosowaniu techniki olejnej. Malowidła z wczesnego okresu twórczości Holendra krytykowane były jako zbyt ciemne w odróżnieniu od modnych wówczas dzieł impresjonistycznych.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/Db0DBU8tr

Vincent van Gogh, „Jedzący kartofle”, 1885, Muzeum van Gogha, Amsterdam, Holandia, wikipedia.org, domena publiczna

Po nieudanym, zaledwie trzymiesięcznym pobycie na Akademii Sztuk Pięknych w Antwerpii, van Gogh przeniósł się do Paryża, gdzie początkowo zamieszkał u swego brata Theo. Powstała wówczas seria martwych natur przedstawiających stare, znoszone buty, które malarz zakupić miał na jednym z pchlich targów. Kompozycja płótna ogranicza się do wypełniającego niemal cały kadr obuwia, ustawionego na abstrakcyjnym tle.

RI3Fyfek6MXFb1
Ilustracja interaktywna o kształcie poziomego prostokąta przedstawia obraz Vincenta van Gogha „Para butów”. Ukazuje starą i zdartą parę butów na żółtym tle. Sznurowadła są luźne, a cholewka lewego buta wywrócona. Dodatkowo na ilustracji została zamieszczona informacja: Obraz przemawia potężnym ładunkiem emocjonalnym podkreślonym przez deformację kształtów oraz dramatyczną grę światła i cienia. Nastrój potęguje utrzymana w brązowo-zielonkawych odcieniach kolorystyka.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/Db0DBU8tr

Vincent van Gogh, „Para butów”, 1886, Muzeum van Gogha, Amsterdam, Holandia, wikimedia.org, domena publiczna

Podczas pobytu w Paryżu malarz poznał wiodących artystów tego czasu, miedzy innymi Henriego de Toulouse‑Lautreca, Paula Cézanne’a i Georgesa Seurata.

Pobyt van Gogha w Arles i ukształtowanie się stylu malarza

R10wNwAv2mAGW1
Ilustracja przedstawia obraz Vincenta van Gogha „Taras kawiarni w nocy”. Ukazuje widok ulicy z zabudową miejską. Po lewej stronie znajduje się oświetlona kawiarnia ze stojącymi przed nią stolikami. Przy niektórych stolikach siedzą ludzie. Inni spacerują brukowana ulicą, Na niebie pomiędzy budynkami połyskują gwiazdy.
Vincent van Gogh, „Taras kawiarni w nocy”, 1888, Kröller-Müller Museum, Otterlo, Holandia, wikimedia.org, domena publiczna
RYhdfCMDbdBOm1
Ilustracja przedstawia obraz Vincenta van Gogha „Pokój van Gogha”. Ukazuje wnętrze, w którym po prawej stronie znajduje się drewniane łózko ze szczytami. w lewym roku stoi stolik nocny, a przy drzwiach po lewej znajduje się krzesło. Na ścianach wiszą nierówno rozwieszone obrazki. Okno jest lekko uchylone. Pokój oddany jest w zachwianej perspektywie.
Vincent van Gogh, „Pokój van Gogha”, 1888, Muzeum van Gogha, Amsterdam, Holandia, wikimedia.org, domena publiczna

W latach 1888‑1889 van Gogh mieszkał w miejscowości Arles mieszczącej się w Prowansji na południu Francji. To wówczas – pod wpływem lokalnych krajobrazów oraz miejscowego światła – wykształcił się ostatecznie charakterystyczny styl malarza. Wykonał tam ponad 200 dzieł, głównie pejzaży przedstawiających pola oraz widoki prowansalskich uliczek. Charakterystyczne było dla nich zastosowanie szczególnego rodzaju perspektywy, zwanego perspektywą barwnąPerspektywa barwnaperspektywą barwną, polegającego na takim układzie kolorów, aby uzyskać wrażenie przestrzenności: barwy zimne zdają się być dalej, niż położone na tej samej płaszczyźnie barwy ciepłe. Znakomitym przykładem zastosowania tej techniki jest Taras kawiarni w nocy z roku 1888. Typowe dla artysty zestawienie żółtego oraz błękitów i ultramaryny widoczne jest także na obrazie Pokój van Gogha, przedstawiającym jego sypialnię w Arles. Jest on o tyle ciekawy, że twórca ukazał na nim wiszące na ścianach inne swoje dzieła. Malowidło wprowadza w widzu pewien niepokój, spowodowany zachwianymi pro‑porcjami oraz nienaturalnymi skrótami perspektywicznymi. Cechy te, w połączeniu z kontrastującym zestawieniem czerwieni i zieleni odnaleźć można także w obrazie Nocna kawiarnia.

RgbXHdxRiKFQY11
Ilustracja interaktywna o kształcie poziomego prostokąta przedstawia obraz Vincenta van Gogha „Nocna kawiarnia”. Ukazuje wnętrze kawiarni ze stojącym pośrodku stołem bilardowym., przy którym stoi mężczyzna. Po bokach ustawione są stoliki. Siedzą przy nich pojedyncze osoby. W tle widoczny jest bar. i wejście na zaplecze kawiarni. Wnętrze oświetlone jest przez wiszące lampy. Ściany kawiarni są w kolorze ceglastej, ciemnej czerwieni. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1.Obraz powstał w technice olejnej, najczęściej stosowanej przez van Gogha. 2. W białym stroju przedstawiony został kelner nawiązujący kontakt z widzem. 3. Zastosowanie kontrastujących, mocnych barw wywołuje wrażenie żalu, rozpaczy. Na temat Nocnej kawiarni van Gogh pisał do brata: W swoim obrazie chciałem wyrazić pogląd, że kawiarnia jest miejscem, gdzie można się zrujnować, stracić zmysły lub popełnić zbrodnię. 4. Holender zastosował kompozycję otwartą, charakterystyczną dla jego twórczości.
Vincent van Gogh, „Nocna kawiarnia”, 1888, Yale University Gallery, New Haven, Stany Zjednoczone Ameryki, wikipedia.org, domena publiczna

Spotkanie z Paulem Gauguinem i problemy zdrowotne van Gogha

R18uYunUFraUH1
Ilustracja o kształcie pionowego prostokąta przedstawia obraz Vincent van Gogha „Słoneczniki”. Ukazuje piętnaście słoneczników w wazonie. Niektóre kwiaty są rozwinięte, inne nie posiadają jeszcze wykształconych płatków. Ich łodygi są powyginane. Tłem jest jasnożółta ściana, a blat, na którym stoi martwa natura jest ciemnożółty. Podobne kolory ma wazon.
Vincent van Gogh, „Słoneczniki”, 1888, National Gallery, Londyn, Wielka Brytania, wikimedia.org, domena publiczna

Podczas pobytu w Arles powstała także cała seria Słoneczników, płócien przedstawiających kilkanaście kwiatów w różnym stadium rozwoju, umieszczonych w glinianym wazonie. Dzieła te uderzają zastosowaniem niemal wyłącznie żółtego i kolorów pochodnych. Charakterystyczne jest dla nich także wyeksponowanie linii na styku plam barwnych. Przez swą dekoracyjność przez samego twórcę porównywane były do kościelnych witraży.

Van Gogh wielokrotnie malował autoportrety, ale ten właśnie stał się dokumentem dramatycznego wydarzenia, do którego doszło zimą 1888 r. w Arles. Van Gogh przyjechał do Prowansji w lutym tegoż roku. Utrzymywany przez brata Theo, z którym pozostawał w stałym kontakcie korespondencyjnym, mógł się oddać całkowicie swej pasji malarskiej. Jego marzeniem było sprowadzenie do Arles przyjaciela, Paula Gauguina. Po wielomiesięcznych staraniach Gauguin wreszcie przyjechał, ale następne miesiące wspólnej pracy nie spełniły oczekiwań żadnego z artystów. Dochodziło do konfliktów, stopniowo rosło napięcie, które w końcu doprowadziło nerwowo chorego van Gogha na granicę szaleństwa. W grudniowy wieczór doszło w miejscowej kawiarni do skandalu. Van Gogh cisnął w twarz Gauguinowi szklankę z absyntem. Po tym incydencie Gauguin postanowił opuścić Arles i spędzić ostatnią noc w hotelu. Podczas spaceru po parku spostrzegł, że idzie za nim van Gogh uzbrojony w brzytwę, nie doszło jednak do spotkania malarzy. Vincent uciekł i, jak się później okazało, po powrocie do domu obciął sobie pół lewego ucha, zapewne pod wpływem dręczących go halucynacji. W przypływie wisielczego humoru wysłał owo obcięte ucho zawinięte w chustkę swojej zaprzyjaźnionej prostytutce z miejscowego domu publicznego. Policja znalazła go następnego dnia nieprzytomnego, w kałuży krwi. Okaleczony artysta trafił do szpitala, nie przestał jednak malować. Powstały wówczas dwa autoportrety ukazujące go w zimowej czapie, spod której widać bandaże. Widzimy pełną napięcia twarz człowieka doprowadzonego na granicę szaleństwa, dla którego jedynym sensem życia jest malowanie. Pełne ekspresji obrazy wychodzące spod jego pędzla stawały się afirmacją piękna otaczającego go świata, piękna które potrafił dostrzec w najprostszych motywach. Były jednocześnie świadectwem jego stanów psychicznych, zapisem postępującej choroby, która w końcu doprowadziła go do samobójczej śmierci.

Źródło: Małgorzata Omilanowska, Złota Encyklopedia, PWN 2002

R1RJtJp45bbHc1
Ilustracja o kształcie pionowego prostokąta przedstawia obraz Vincenta van Gogha „Autoportret z zabandażowanym uchem”. Ukazuje popiersie artysty z półprofilu, skierowanego w lewą stronę. Ubrany jest w zielony żakiet, a na głowie ma niebieską czapkę z futrzanym daszkiem podwiniętym do góry. Lewe ucho malarza jest przewiązane bandażem. W tle znajduje się fragment wnętrza, w którym wisi obraz i znajdują się sztalugi. Po prawej stronie znajduje się fragment szaroniebieskich drzwi.
Vincent van Gogh, „Autoportret z zabandażowanym uchem”, 1889, Courtauld Institute of Art, Londyn, Wielka Brytania, wikipedia.org, domena publiczna
RmLeMM77m7dFf1
Ilustracja interaktywna o kształcie pionowego prostokąta przedstawia obraz Vincenta van Gogha „Droga z cyprysem i gwiazdą”. Ukazuje nocny pejzaż z centralnie rosnącym cyprysem. Po lewej stronie rosną złoża, a po prawej znajduje się szeroka droga, którą podążają dwaj mężczyźni. Dalej droga jedzie dyliżans. W tle widać na horyzoncie zabudowania i rosnące cyprysy. Nad pejzażem wisi ciemne niebo z cienkim rogalem księżyca oraz gwiazdą. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. Obraz powstał w maju 1890 roku, podczas pobytu van Gogha w szpitalu psychiatrycznym. 2. Dzięki koncentrycznym okręgom otaczającym gwiazdę zdaje się ona wibrować. 3. W obrazie zastosowano perspektywę barwną: ciepłe kolory wyeksponowane z przodu zestawione z ultramaryną nieba dają wrażenie głębi. 4. Grubo kładzione warstwy farby, impasty, powodują, że wyraźnie widać kierunek kładzenia pędzla. 5. W tle obrazu ukryta jest gospoda namalowana z zachwianiem perspektywy, co dodaje jej bajkowego charakteru. 6. Para mężczyzn na pierwszym planie ginie w rozbujanym krajobrazie. Zdają się oni nie dostrzegać wydarzeń rozgrywających się wokół nich. 7. Wertykalną dominantą płótna jest monumentalny cyprys – symbol śmierci.
Vincent van Gogh, „Droga z cyprysem i gwiazdą”, 1890, Kröller-Müller Museum, Otterlo, Holandia, wikipedia.org, domena publiczna

Ostatnie miesiące życia pod opieką doktora Gacheta

Po wyjściu ze szpitala w maju 1890 roku van Gogh osiadł w miejscowości Auvers‑sur‑Oise, gdzie mieszkał także doktor Paul Gachet, który objął malarza opieką psychiatryczną. Wykonany przez Vincenta wizerunek doktora stanowi jego największe osiągnięcie w sztuce portretowej. Wszystkie zastosowane środki wyrazu dążą ku podkreśleniu melancholii i smutku bijących z płótna. W kolorystyce dominują różne odcienie niebieskiego kładzione wyraźną plamą. Bladozielona twarz portretowanego jest zatroskana, a jego jasnobłękitne oczy spoglądają w nieokreśloną dal. W tym samym czasie Holender namalował Kościół w Auvers, mistrzowskie przedstawienie gotyckiej architektury miejscowej świątyni. Przez zastosowanie skrótów perspektywicznych oraz światłocieniowych plam barwnych, budowla sprawia wrażenie niestabilnej, wręcz grożącej zawaleniem. Ciemne niebo dodaje kompozycji mrocznego nastroju skontrowanego przez pogrążone w słońcu rozstajne ścieżki na pierwszym planie.

RucImtiVmO8rr1
Ilustracja o kształcie pionowego prostokąta przedstawia obraz Vincent van Gogha „Portret doktora Gacheta”. Ukazuje mężczyznę w żółtej czapce, rudymi włosami, ubranego w ciemną marynarkę. Mężczyzna siedzi przy stole, lewą dłoń ma położoną na jego blat i podpiera się na łokciu, wspartym o krawędź stołu. Jest zamyślony. na stole leżą dwie książki oraz stoi wazon z kwiatami naparstnicy. W tle widoczne są szaro-niebieskie pasy.
Vincent van Gogh, „Portret doktora Gacheta”, 1890, nieustalona kolekcja prywatna, wikimedia.org, domena publiczna
R1Mi8Co5gWSHt1
lustracja o kształcie pionowego prostokąta przedstawia obraz Vincenta van Gogha „Kościół w Auvers”. Ukazuje kościół w stylu gotyckim na tle pejzażu, ujęty od wschodniej strony. przed budowlą znajduje się droga rozchodząca się na dwie strony i otaczająca świątynię. Lewym rozdrożem idzie kobieta. Na horyzoncie widoczne są zabudowania i drzewa. Tłem jest ciemnoniebieskie niebo. Budowla sprawia wrażenie unoszącej się w powietrzu.
Vincent van Gogh, „Kościół w Auvers”, 1890, Musée d'Orsay, Paryż, Francja, wikipedia.org, domena publiczna

Ostatnim dziełem van Gogha, wykonanym w lipcu 1890 roku, na krótko przed samobójczą śmiercią spowodo‑waną depresją, były Kruki nad polem. Jest to malowidło o depresyjnym nastroju, oddającym ówczesny stan psychiczny twórcy: smutek i samotność. Według niektórych interpretacji kruki symbolizować mają śmierć i odrodzenie, natomiast rozstajne drogi wiodące przez łany zboża – wykonane w kontrastujących barwach zielonej i czerwonej, oznaczających dla malarza trudy ludzkiej doli – oznaczają brak celów w życiu i rozterkę. Holender zastosował w płótnie charakterystyczne dla siebie zabiegi formalne: mocno nasycone kolory wprowadzające perspektywę barwną oraz nerwowo kładzione, grube impastyImpastimpasty olejnej farby układające się w zawirowane kształty.

REZ9a4hzoY65P1
Ilustracja o kształcie poziomego prostokąta przedstawia obraz Vincent van Gogha „Kruki nad polem”. Ukazuje panoramiczne ujęcie pól, które rozdziela droga. Duga droga znajduje się po lewej. Zboża rosnące na polu są pochylone w lewą stronę. Nad łanem zbóż wznosi się stado kruków. Nad pejzażem górną część obrazu wypełnia ciemne niebiesko-granatowe niebo.
Vincent van Gogh, „Kruki nad polem”, 1890, Muzeum van Gogha, Amsterdam, Holandia, wikimedia.org, domena publiczna

Zadania

R1LkQsO4MBN7w1
Ćwiczenie 1
Z jakim obszarem geograficznym związany było van Gogh w latach 1888-1890?

Wskaż obszar geograficzny, który wiąże się z najważniejszym okresem twórczości Vincenta van Gogha w latach 1888-1890.

  • Prowansja
  • Paryż
  • Holandia
Źródło: Bartłomiej Łyczak, licencja: CC0.
Red7v5fYHkDNx1
Ćwiczenie 2
Wskaż gatunki malarskie, charakterystyczne dla twórczości Vincenta van Gogha.Możliwe odpowiedzi: 1.animalistyka; 2.batalistyka; 3.malarstwo religijne; 4.martwa natura 5. pejzaż' 6.portret

Wskaż gatunki malarskie, charakterystyczne dla twórczości Vincenta van Gogha.

  • animalistyka
  • batalistyka
  • malarstwo religijne
  • martwa natura
  • pejzaż
  • portret
Źródło: Bartłomiej Łyczak.
R1b5xmhfcSYJD
Ćwiczenie 3
Podaj cztery tytuły dzieł Vincenta van Gogha, które zrobiły na Tobie największe wrażenie.

Podaj tytuły dzieł.

.................
.................
.................
.................
R1KgAGrGMzMoI
Ćwiczenie 4
Odpowiedz na pytanie. Jak nazywa się technika malarska polegająca na nakładaniu farby grubymi, wypukłymi warstwami zastosowaną przez van Gogha, np. na obrazie Kruki nad polem?

Wskaż technikę malarską polegającą na nakładaniu farby grubymi, wypukłymi warstwami zastosowaną przez van Gogha na obrazie Kruki nad polem.

  • Pointylizm
  • Laserunek
  • Impast
RvTjnA4Ij4nPC
Ćwiczenie 5
Obraz Pokój van Gogha znajduje się w Muzeum van Gogha – jednostce posiadającej największy zbiór prac artysty. W jakim mieście się znajduje?

Obraz Pokój van Gogha znajduje się w Muzeum van Gogha – jednostce posiadającej największy zbiór prac artysty. Wskaż miasto, w którym się znajduje.

  • Amsterdam
  • Arles
  • Paryż
R1QMbajfVghmd
Ćwiczenie 6
W jakiej miejscowości znajduje się namalowany przez artystę kościół?

Wybierz określenia trafnie opisujące kompozycję obrazu Droga z cyprysem i gwiazdą.

  • zamknięta
  • otwarta
  • statyczna
  • dynamiczna
  • wertykalna
  • horyzontalna
RUTboY3PpjKGG
Ćwiczenie 7
Określ typ perspektywy zastosowany przez van Gogha w obrazie Kruki nad polem.

Wskaż typ perspektywy zastosowany przez van Gogha w obrazie Kruki nad polem.

  • żabia
  • barwna
  • odwrócona
Polecenie 1
Opisz wybrany przez ciebie obraz van Gogha.
Opisz wybrany przez ciebie obraz van Gogha.
Polecenie 2

Dokonaj analizy poniższego dzieła.

R1Mi8Co5gWSHt1
lustracja o kształcie pionowego prostokąta przedstawia obraz Vincenta van Gogha „Kościół w Auvers”. Ukazuje kościół w stylu gotyckim na tle pejzażu, ujęty od wschodniej strony. przed budowlą znajduje się droga rozchodząca się na dwie strony i otaczająca świątynię. Lewym rozdrożem idzie kobieta. Na horyzoncie widoczne są zabudowania i drzewa. Tłem jest ciemnoniebieskie niebo. Budowla sprawia wrażenie unoszącej się w powietrzu.
Vincent van Gogh, „Kościół w Auvers”, 1890, Musée d'Orsay, Paryż, Francja, wikipedia.org, domena publiczna
R61kq6TjOmv9N
Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.
Inna wersja zadania

Scharakteryzuj tematy, jakie podejmował van Gogh w swoich obrazach i scharakteryzuj sposób obrazowania przez artystę.

Słownik pojęć

Impast
Impast

śmiałe nałożenie gęstej farby olejnej lub akrylowej grubą warstwą na powierzchnię obrazu. Wzbogaca fakturę malowidła, pozwala uzyskać charakterystyczne efekty światła.

Perspektywa barwna
Perspektywa barwna

sposób uzyskania przestrzenności w obrazie poprzez wykorzystanie odpowiednich stosunków barwnych. Niektóre barwy, np. błękit i czerń, kładzione na tej samej płaszczyźnie co czerwień lub biel, zdają się cofać, podczas gdy tamte występują w przód.

Źródło:

K. Zwolińska, Z. Malicki, Mały słownik terminów plastycznych, Warszawa 1990.

m89535e559f7bb9a5_0000000000227

Galeria dzieł sztuki

R1RzaXzfUnobN1
Ilustracja interaktywna o kształcie pionowego prostokąta przedstawia „Autoportret” Vincenta van Gogha. Ukazuje ujętego w półprofilu mężczyznę z rudą brodą w rozpiętej marynarce, pod którą ma założoną kamizelkę i koszulę. Tło obrazu jest zielonkawo-białe, namalowane z wyrazista fakturą.
Vincent van Gogh, „Autoportret”, 1889, Musée d'Orsay, Paryż, Francja, wikipedia.org, domena publiczna
R16MzvY9X7p491
Ilustracja interaktywna o kształcie poziomego prostokąta przedstawia obraz Vincenta van Gogha „Jedzący kartofle”. Ukazuje pięć osób siedzących przy stole i jedzących kartofle. Postacie rozmawiają ze sobą.
Vincent van Gogh, „Jedzący kartofle”, 1885, Muzeum van Gogha, Amsterdam, Holandia, wikipedia.org, domena publiczna
RRuroSMmnOPoe1
Ilustracja o kształcie poziomego prostokąta przedstawia obraz Vincenta van Gogha „Para butów”. Ukazuje starą i zdartą parę butów na żółtym tle. Sznurowadła są luźne, a cholewka lewego buta wywrócona.
Vincent van Gogh, „Para butów”, 1886, Muzeum van Gogha, Amsterdam, Holandia, wikimedia.org, domena publiczna
R10wNwAv2mAGW1
Ilustracja przedstawia obraz Vincenta van Gogha „Taras kawiarni w nocy”. Ukazuje widok ulicy z zabudową miejską. Po lewej stronie znajduje się oświetlona kawiarnia ze stojącymi przed nią stolikami. Przy niektórych stolikach siedzą ludzie. Inni spacerują brukowana ulicą, Na niebie pomiędzy budynkami połyskują gwiazdy.
Vincent van Gogh, „Taras kawiarni w nocy”, 1888, Kröller-Müller Museum, Otterlo, Holandia, wikimedia.org, domena publiczna
RYhdfCMDbdBOm1
Ilustracja przedstawia obraz Vincenta van Gogha „Pokój van Gogha”. Ukazuje wnętrze, w którym po prawej stronie znajduje się drewniane łózko ze szczytami. w lewym roku stoi stolik nocny, a przy drzwiach po lewej znajduje się krzesło. Na ścianach wiszą nierówno rozwieszone obrazki. Okno jest lekko uchylone. Pokój oddany jest w zachwianej perspektywie.
Vincent van Gogh, „Pokój van Gogha”, 1888, Muzeum van Gogha, Amsterdam, Holandia, wikimedia.org, domena publiczna
REXlnUJVMohPx1
Ilustracja o kształcie poziomego prostokąta przedstawia obraz Vincenta van Gogha „Nocna kawiarnia”. Ukazuje wnętrze kawiarni ze stojącym pośrodku stołem bilardowym., przy którym stoi mężczyzna. Po bokach ustawione są stoliki. Siedzą przy nich pojedyncze osoby. W tle widoczny jest bar. i wejście na zaplecze kawiarni. Wnętrze oświetlone jest przez wiszące lampy. Ściany kawiarni są w kolorze ceglastej, ciemnej czerwieni.
Vincent van Gogh, „Nocna kawiarnia”, 1888, Yale University Gallery, New Haven, Stany Zjednoczone Ameryki, wikipedia.org, domena publiczna
R18uYunUFraUH1
Ilustracja o kształcie pionowego prostokąta przedstawia obraz Vincent van Gogha „Słoneczniki”. Ukazuje piętnaście słoneczników w wazonie. Niektóre kwiaty są rozwinięte, inne nie posiadają jeszcze wykształconych płatków. Ich łodygi są powyginane. Tłem jest jasnożółta ściana, a blat, na którym stoi martwa natura jest ciemnożółty. Podobne kolory ma wazon.
Vincent van Gogh, „Słoneczniki”, 1888, National Gallery, Londyn, Wielka Brytania, wikimedia.org, domena publiczna
R1RJtJp45bbHc1
Ilustracja o kształcie pionowego prostokąta przedstawia obraz Vincenta van Gogha „Autoportret z zabandażowanym uchem”. Ukazuje popiersie artysty z półprofilu, skierowanego w lewą stronę. Ubrany jest w zielony żakiet, a na głowie ma niebieską czapkę z futrzanym daszkiem podwiniętym do góry. Lewe ucho malarza jest przewiązane bandażem. W tle znajduje się fragment wnętrza, w którym wisi obraz i znajdują się sztalugi. Po prawej stronie znajduje się fragment szaroniebieskich drzwi.
Vincent van Gogh, „Autoportret z zabandażowanym uchem”, 1889, Courtauld Institute of Art, Londyn, Wielka Brytania, wikipedia.org, domena publiczna
R1EoPamJjLSQO1
Ilustracja o kształcie pionowego prostokąta przedstawia obraz Vincenta van Gogha „Droga z cyprysem i gwiazdą”. Ukazuje nocny pejzaż z centralnie rosnącym cyprysem. Po lewej stronie rosną złoża, a po prawej znajduje się szeroka droga, którą podążają dwaj mężczyźni. Dalej droga jedzie dyliżans. W tle widać na horyzoncie zabudowania i rosnące cyprysy. Nad pejzażem wisi ciemne niebo z cienkim rogalem księżyca oraz gwiazdą.
Vincent van Gogh, „Droga z cyprysem i gwiazdą”, 1890, Kröller-Müller Museum, Otterlo, Holandia, wikipedia.org, domena publiczna
RucImtiVmO8rr1
Ilustracja o kształcie pionowego prostokąta przedstawia obraz Vincent van Gogha „Portret doktora Gacheta”. Ukazuje mężczyznę w żółtej czapce, rudymi włosami, ubranego w ciemną marynarkę. Mężczyzna siedzi przy stole, lewą dłoń ma położoną na jego blat i podpiera się na łokciu, wspartym o krawędź stołu. Jest zamyślony. na stole leżą dwie książki oraz stoi wazon z kwiatami naparstnicy. W tle widoczne są szaro-niebieskie pasy.
Vincent van Gogh, „Portret doktora Gacheta”, 1890, nieustalona kolekcja prywatna, wikimedia.org, domena publiczna
R1Mi8Co5gWSHt1
lustracja o kształcie pionowego prostokąta przedstawia obraz Vincenta van Gogha „Kościół w Auvers”. Ukazuje kościół w stylu gotyckim na tle pejzażu, ujęty od wschodniej strony. przed budowlą znajduje się droga rozchodząca się na dwie strony i otaczająca świątynię. Lewym rozdrożem idzie kobieta. Na horyzoncie widoczne są zabudowania i drzewa. Tłem jest ciemnoniebieskie niebo. Budowla sprawia wrażenie unoszącej się w powietrzu.
Vincent van Gogh, „Kościół w Auvers”, 1890, Musée d'Orsay, Paryż, Francja, wikipedia.org, domena publiczna
REZ9a4hzoY65P1
Ilustracja o kształcie poziomego prostokąta przedstawia obraz Vincent van Gogha „Kruki nad polem”. Ukazuje panoramiczne ujęcie pól, które rozdziela droga. Duga droga znajduje się po lewej. Zboża rosnące na polu są pochylone w lewą stronę. Nad łanem zbóż wznosi się stado kruków. Nad pejzażem górną część obrazu wypełnia ciemne niebiesko-granatowe niebo.
Vincent van Gogh, „Kruki nad polem”, 1890, Muzeum van Gogha, Amsterdam, Holandia, wikimedia.org, domena publiczna

Bibliografia

P. Callow, Vincent van Gogh: A Life. Grand Rapids, Cambridge 1990

A. Torterolo, Van Gogh: A Profound and Tormented Genius – His Life in Paintings, London 1996

F. Vedovello, Van Gogh: życie i twórczość, Warszawa 1999

I. Walther, Vincent van Gogh: 1853‑1890. Wizja i rzeczywistość, Warszawa 2005