Walka o prawa Afroamerykanów

Ruch praw obywatelskich był aktywnością obywatelską w latach 50. i 60 XX w., której celem było zniesienie segregacji rasowej w Stanach Zjednoczonych Ameryki poprzez zastosowanie metod pokojowych.

Geneza

Po wojnie secesyjnej do Konstytucji USA naniesiono następujące trzy poprawki:

Poprawki te, dotyczące zniesienia niewolnictwa, gwarancji praw i wolności obywatelskich oraz przyznające mężczyznom – bez względu na kolor skóry – prawa wyborcze, nie były jednak w całości respektowane przez stany południowe. Na poziomie lokalnym ograniczano prawa i wolności byłych niewolników. Popularnie zwane były prawem Jima Crowa, a ich wprowadzanie argumentowano tym, że poprawki XIII i XIV do Konstytucji nie zabraniają segregacji rasowej (doktryna Separate but equal). Sąd Najwyższy uznał tą argumentację za konstytucyjną w roku 1896 i dał możliwość władzom lokalnym wprowadzania segregacji w placówkach publicznych.

W roku 1905 w Niagara Falls w Kanadzie utworzono ruch, którego celem było zniesienie segregacji rasowej i emancypacja Afroamerykanów. W 1909 r. Ruch przekształcił się w Krajowe Stowarzyszenie na Rzecz Popierania Ludności Kolorowej walczące o zrównanie praw ludności białej i czarnej. Na jego czele stanął W.E.B. du Bois. Miało ono dążyć metodami pokojowymi do zlikwidowania różnic pomiędzy prawami zagwarantowanymi w Konstytucji USA a codzienną rzeczywistością. Dzięki temu stowarzyszeniu, w roku 1954, doszło do kolejnego sądowego precedensu, w którym Sąd Najwyższy uznawał doktrynę Separate but equal za niekonstytucyjną w odniesieniu do szkół. Wyrok nie spotkał się z aprobatą stanów południowych.

R1VOqCT4hLRpn1

Zdjęcie przedstawia dojrzałą kobietę, Afroamerykankę. Kobieta ma owalną twarz, nosi okulary. Uśmiecha się na głowę ma założony toczek, ubrana jest w sukienkę i płaszcz.

1 grudnia 1955 r. w Montgomery Afroamerykanka Rosa Parks wracając z pracy, odmówiła ustąpienia miejsca siedzącego w autobusie białym pasażerom, przez co została zatrzymana przez policję i aresztowana za naruszenie miejscowych przepisów dotyczących korzystania z transportu publicznego. Cztery dni później, podczas rozprawy sądowej została uznana winną i wymierzono jej karę grzywny w wysokości 10$. Parks odwołała się od wyroku do sądu obwodowego. Sprawa ostatecznie trafiła do Sądu Najwyższego, który uznał 13 listopada 1956 r. przepisy segregacyjne za niekonstytucyjne.

Po aresztowaniu Rosy Parks rozdano w Montgomery w szkołach dla czarnoskórych Amerykanów ulotki namawiające do bojkotu komunikacji miejskiej w dniu jej rozprawy sądowej. Akcja ta spotkała się z tak dużym odzewem, że utworzono Montgomery Improvement Association, na czele którego stanął Martin Luther King, a sam bojkot trwał aż do wyroku Sądu Najwyższego (łącznie 381 dni).

Wynikiem tych wydarzeń było powstanie ruchu praw obywatelskich, który metodami pokojowymi walczył o prawa ludności kolorowej w USA.

Martin Luther King

Urodził się w Alabamie 15 stycznia 1929 r., a zmarł 4 kwietnia 1968 r. w Memphis zastrzelony przez Jamesa Earla Raya.

R1B4fBsqXLmz31

Zdjęcie przedstawia Martina Luthera Kinga, który stoi na podwyższeniu. Trwa wiec, na którym zgromadzeni są tłumnie ludzie. Mężczyzna macha do nich prawą dłonią.

W czasie nauki w Morehouse College zetknął się z poglądami Mahatmy GandhiegoMahatma GandhiMahatmy Gandhiego i założeniami strategii non violencenon violencenon violence. Wywarło to później duży wpływ na jego działalność. Zauważył także w tym czasie różnice społeczne dotykające w sposób niekorzystny Afroamerykanów i będące skutkiem segregacji rasowej.

Semnarium teologiczne ukończył w roku 1951, a 4 lata później obronił doktorat w Boston University’s School of Theology.

Już w czasie studiów doktoranckich działał w Krajowym Stowarzyszeniu na rzecz Popierania Ludności Kolorowej. Po powstaniu Montgomery Improvement Association został jego liderem. Od początku nawoływał do działań środkami pokojowymi, nawet gdy w jego domu wybuchła bomba.

Włączył się też jako lider w działalność Konferencji Przywódców Chrześcijańskich Południa powstałej w 1957 r.  Skupiała się ona na edukacji obywatelskiej  oraz zwiększaniu liczby zarejestrowanych czarnych wyborców w południowych stanach USA. W 1963 r. zorganizowała też słynny marsz na Waszyngton, w czasie którego Martin Luther King wygłosił swoje najsłynniejsze przemówienie.

W czasie swojej aktywności wielokrotnie nawiązywał w wystąpieniach do działalności Mahatmy Ghandiego. Jego zasady stosował też w praktyce. Sam brał udział w akcjach sit‑inssit‑insit‑ins w Atlancie i Albany, przez co został aresztowany. Po akcji w Atlancie został skazany na karę czterech miesięcy więzienia, którą odbył. Był też liderem i koordynatorem pokojowych marszów w 1962 r. w Birmingham i Selmie. Spotykał się także z przywódcami państw, m.in. prezydentem USA Johnem F. Kennedy’m,  premierem Indii Jawaharlalem Nehru czy premierem Ghany Kwame Nkrumaha.

Martin Luther King za swoją działalność otrzymał w 1964 r. Pokojową Nagrodę Nobla.

Słownik