Prawodawstwo

W polskim prawodawstwie zagadnienia związane z zagrożeniami terrorystycznymi zajmują bardzo ważne miejsce. Zjawisko to jest definiowane jako jedno z najniebezpieczniejszych zagrożeń społeczności międzynarodowej, w tym także Polski. Mówi o tym chociażby Strategia Bezpieczeństwa Narodowego.

Z kolei Strategia Bezpieczeństwa Narodowego RP z 2020 r. skupia się m.in. na cyberbezpieczeństwie, które stanowi coraz ważniejszy element w walce z zagrożeniami, w tym z terroryzmem przenoszącym się także do internetu (tzw. cyberterroryzmcyberterroryzmcyberterroryzm).

W krajowym ustawodawstwie funkcjonują akty prawne regulujące kwestie zapobiegania finansowaniu terroryzmu. Należy do nich Ustawa o przeciwdziałaniu wprowadzania do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł. Centralnym elementem polskiego systemu przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu jest Generalny Inspektor Informacji Finansowej (GIIF). Zgodnie z ustawą, GIIF – będący sekretarzem albo podsekretarzem stanu w Ministerstwie Finansów – jest powoływany i odwoływany przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw finansów publicznych po zasięgnięciu opinii ministra – członka Rady Ministrów właściwego do spraw koordynowania działalności służb specjalnych (o ile został wyznaczony przez Prezesa Rady Ministrów).

W realizacji swoich zadań ustawowych GIIF jest wspomagany przez Departament Informacji Finansowej Ministerstwa Finansów, który wykonuje zadania polskiej jednostki analityki finansowej1jednostki analityki finansowej (PJAF).

Organ ten prowadzi międzynarodową wymianę informacji, współpracuje ze swoimi zagranicznymi odpowiednikami, bierze udział w międzynarodowych forach poświęconych temu zagadnieniu.

Drugą ustawą ważną z punktu widzenia walki z terroryzmem jest Ustawa z dnia 10 czerwca 2016 r. o działaniach antyterrorystycznych (Dz. U. 2016 poz. 904). Określa ona „zasady prowadzenia działań antyterrorystycznych oraz współpracy między organami właściwymi w zakresie prowadzenia tych działań” (art. 1).

Definicję normatywną dotyczącą przestępstwa o charakterze terrorystycznym wprowadziła do polskiego prawodawstwa nowela Kodeksu karnego z 2004 r. (Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw). Artykuł 115 § 20 Kodeksu karnego stanowi, że przestępstwem o charakterze terrorystycznym jest czyn zabroniony i zagrożony karą co najmniej pięciu lat pozbawienia wolności, popełniony w celu:

• poważnego zastraszenia osób;

• zmuszenia organu władzy publicznej RP, innego państwa albo organu organizacji międzynarodowej do podjęcia lub zaniechania określonych czynności;

• wywołania poważnych zakłóceń w ustroju lub gospodarce RP, innego państwa lub organizacji międzynarodowej – a także groźba popełnienia takiego czynu.

Ponadto Kodeks karny stwierdza, że przestępstwem o charakterze terrorystycznym jest każdy czyn przestępczy, który spełnia łącznie następujące warunki:

• jest zagrożony karą pozbawienia wolności o górnej granicy co najmniej pięciu lat;

• jest popełniony co najmniej w jednym z trzech wymienionych wyżej celów bądź stanowi groźbę popełnienia takiego czynu.

R1AJDsoyOuZ13

Fotografia przedstawiająca puste trybuny stadionu. Miedzy rzędami krzeseł umundurowane postacie policjantów. Odwrócone są plecami do obserwatora, mają kaski na głowach i kamizelki kuloodporne na piersiach. Jeden z policjantów zasłania się tarczą. Przed policjantami dwie tarcze z wizerunkami mężczyzn trzymających w rękach broń. W tle puste, plastikowe krzesła stadionowych trybun.

Krajowy system zwalczania terroryzmu

Struktura krajowego systemu zwalczania terroryzmu obejmuje trzy poziomy dowodzeniapoziom dowodzeniapoziomy dowodzenia.

Centrum Antyterrorystyczne Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego (CAT)

To jednostka o profilu koordynacyjno‑analitycznym w sferze przeciwdziałania terroryzmowi i zwalczania go. CAT powstało w 2008 r. po pozytywnym zaopiniowaniu przez Międzyresortowy Zespół do spraw Zagrożeń Terrorystycznych. Skład osobowy CAT tworzą funkcjonariusze Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, oddelegowani funkcjonariusze i żołnierze: Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Policji, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Służby Celnej. Funkcjonariusze i żołnierze realizują wyznaczone zadania zgodnie z profilami i kompetencjami formacji, których są przedstawicielami. Ponadto z CAT współpracują takie jednostki i organy, jak: Straż Pożarna, Generalny Inspektor Informacji Finansowej, Rządowe Centrum Bezpieczeństwa, Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Sztab Generalny Wojska Polskiego, Żandarmeria Wojskowa, Państwowa Agencja AtomistykiPaństwowa Agencja AtomistykiPaństwowa Agencja Atomistyki. Zakres kompetencyjny CAT obejmuje cztery rodzaje sytuacji:

Istotnym elementem usprawniającym funkcjonowanie CAT było opracowanie katalogu zdarzeń (104 typy podzielone na 15 kategorii), które powinny być zgłaszane do Centrum. Zadaniem CAT jest koordynacja wymiany informacji między poszczególnymi uczestnikami systemu antyterrorystycznego oraz wypracowanie i wdrożenie jednolitych, wspólnych procedur mających zastosowanie w przypadku sytuacji kryzysowej wymienionej w katalogu zagrożeń.

Ponadto bardzo istotnym elementem działalności CAT jest dwukierunkowy obieg informacji o zagrożeniach terrorystycznych: informacje z CAT są przekazywane do poszczególnych służb i instytucji wchodzących w jego skład lub z nim powiązanych, z kolei każda z wyżej wymienionych służb przekazuje istotne informacje do CAT, skąd trafiają one następnie do pozostałych ogniwogniwoogniw.

Współpraca międzynarodowa CAT w zakresie zwalczania terroryzmu obejmuje między innymi porozumienia dwustronne. Przykładem są relacje z podobnymi do CAT organami w USA, Danii, na Ukrainie, w Wielkiej Brytanii, Niemczech, Austrii, Czechach i wielu innych krajach.

Podsumowując działania CAT, można wskazać wymierne korzyści wynikające ze współpracy poszczególnych jednostek funkcjonujących wewnątrz tego organizmu, takie jak:

• przyspieszenie wymiany informacji o zagrożeniach terrorystycznych;

• wypracowanie sprawnie funkcjonującego systemu weryfikującego gromadzone dane;

• komponowanie całościowych raportów dotyczących danego zdarzenia oraz środków i metod użytych w celu zapobiegania takim zjawiskom.

R1GyfHDNaTZbE

Fotografia przedstawiająca trzech umundurowanych, zamaskowanych mężczyzn w kaskach na głowach, na oczach mają gogle. Mężczyźni na biodrach mają uprzęże do skoków spadochronowych. Skoczkowie są umocowani do linki zabezpieczającej. W tle pola uprawne przedstawione z lotu ptaka.

Inne organy zajmujące się rozpoznawaniem i zwalczaniem terroryzmu

Główny obowiązek rozpoznawania i zwalczania terroryzmu w Polsce spoczywa z jednej strony na służbach specjalnych, z drugiej zaś na formacjach wchodzących w skład Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji. Działania tych pierwszych są zazwyczaj obwarowane tajemnicą, a posiadana przez nie wiedza nie jest ogólnie dostępna (podobnie jak informacje o niektórych efektach ich pracy). Z kolei resort Spraw Wewnętrznych i Administracji ze swoimi wyspecjalizowanymi strukturami jako pierwszy reaguje na tragiczne efekty ataku przeprowadzonego przez terrorystów. Osoby (na przykład powiązane z radykalnymi formacjami) przekraczające naszą granicę najpierw napotykają funkcjonariuszy Straży Granicznej. Do zgłoszenia o podłożeniu ładunku wybuchowego wzywani są policyjni pirotechnicy. Straż Pożarna jako pierwsza (wraz z pogotowiem) przyjeżdża na miejsce zdarzenia.

Przy okazji omawiania roli struktur MSWiA w systemie walki z terroryzmem należy wspomnieć o Międzyresortowym Zespole do spraw Zagrożeń Terrorystycznych podległym Ministrowi Spraw Wewnętrznych i Administracji. Zadaniem tego organu jest koordynowanie działania resortów i instytucji bezpieczeństwa wewnętrznego. Ponadto zapewnia on współpracę administracji rządowej w zakresie rozpoznawania i zwalczania terroryzmu oraz przeciwdziałania mu.

Trzeba także wymienić Rządowe Centrum Bezpieczeństwa (RCB) powstałe na mocy Ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym. Ta państwowa jednostka budżetowa podlega Prezesowi Rady Ministrów, jej celem jest zoptymalizowanie i ujednolicenie postrzegania zagrożeń przez poszczególne resorty, a tym samym podwyższenie stopnia zdolności radzenia sobie z trudnymi sytuacjami przez właściwe służby i organy administracji publicznej. RCB odpowiada za realizację zadań z zakresu zapobiegania skutkom zdarzeń o charakterze terrorystycznym, przeciwdziałanie następstwom takich zdarzeń oraz usuwanie ewentualnych zniszczeń.

Słownik