Przeczytaj
Postrzeganie społecznePostrzeganie społeczne to sposób, w jaki człowiek tworzy w sobie obraz siebie samego oraz innych ludzi, a następnie wyciąga wnioski z tego wewnętrznego obrazu. Na to postrzeganie duży wpływ mają zarówno czynniki zewnętrzne (np. kultura), jak i wewnętrzne (np. sposób myślenia). Połączenie jednych i drugich daje końcowy obraz siebie lub innej osoby w człowieku. Ważnym pojęciem związanym z postrzeganiem siebie i innych jest tożsamość.
Zastanów się, co i w jaki sposób różni ludzie chcą manifestować swoim wyglądem.
Tożsamość
TożsamośćTożsamość rozumiana jest jako wizja własnej osoby, cech, które odróżniają człowieka od innych i czynią niepowtarzalnym. Według psychologii człowiek kształtuje tożsamość przez całe życie. Ponadto tożsamość powinna być rozumiana w dwóch kontekstach: relacji człowieka do siebie samego i relacji z innymi ludźmi.
Z tego powodu mówi się o:
tożsamości osobistej – dostrzeżeniu tego, co odróżnia daną osobę od innych i odpowiednim wnioskowaniu na swój temat;
tożsamości społecznej – poczuciu, że człowiek jest członkiem jakiejś społeczności i ma z nią pewne wspólne właściwości.
W postrzeganiu ogromną rolę odgrywa też kulturakultura, w której człowiek żyje. Kultura jest to całość obejmująca zachowania ludzi. Są one wspólne dla zbiorowości społecznej, stanowią wzory wykształcone i przyswojone w toku interakcji. Każda kultura ma swoje reguły, których jej członek przestrzega.
Przykłady
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY‑SA 3.0.
Kultury większości krajów europejskich pozwalają kobietom śmiać się szeroko, podczas gdy Japonki są nauczone podczas śmiechu zasłaniać dłońmi twarz.
Zdjęcie przedstawia trzy Japonki w tradycyjnych strojach – kimonach. Kobiety mają upięte włosy, a w nie wpięte ozdoby z kwiatów i wstążek. Twarze kobiet są pomalowane na biało, brwi wyczernione, usta pomalowane czerwoną szminką. Kimona są przewiązane w pasie szerokimi pasami.
W USA ceniony jest bezpośredni kontakt wzrokowy, podczas gdy w Tajlandii uczy się dzieci, aby nie patrzyły w oczy dorosłym. Arabowie mają natomiast w zwyczaju utrzymywać tak intensywny kontakt wzrokowy, że ich spojrzenie odbierane jest przez członków innych kultur za natrętne.
Zdjęcie przedstawia twarz młodej kobiety. Ma ona regularne rysy, ciemne brwi i oczy, pełne usta. Kobieta podpiera głowę lewą ręką. Patrzy przed siebie.
Gest „kciuk w górę” w Polsce jest odbierany pozytywnie i oznacza, że wszystko dobrze, a na Sardynii i w Iranie odczytywany jest jako gest wulgarny.
Zdjęcie przedstawia prawą rękę mężczyzny. Dłoń zaciśnięta jest w pięść, a kciuk wystawiony do góry.
Inaczej też w kulturach może być postrzegana płeć. Kobieta w krajach muzułmańskich często przez całe życie jest traktowana jak dziecko i bez zgody ojca, męża czy brata nie może nic, natomiast Europejki czy Amerykanki są przyzwyczajone do samodecydowania o sobie.
Zdjęcie przedstawia młodą kobietę siedzącą przy stole. Kobieta ma długie włosy, przy ustach trzyma długopis. Przed kobietą, na stole leży otwarty notes, stoi talerzyk z ciastkiem, kubek kawy.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY‑SA 3.0.
To są tylko przykłady różnic kulturowych. Mogą one jednak wpływać na postrzeganie innych ludzi, np. jeżeli Polak uda się na Sardynię i – nawet przypadkowo – pokaże uniesiony kciuk, to u Sardyńczyków pojawi się obraz Polaka‑gbura albo osoby, która ich obraża. Jeśli tego typu sytuacje będą się powtarzać, to może powstać stereotyp rzutujący na postrzeganie np. danego narodu. Jednak nawet znając siebie i mając wiedzę na temat zachowań ludzi w różnych kulturach oraz komunikacji interpersonalnej, człowiek nie uniknie problemów związanych z teorią atrybucji.
Teoria atrybucji
Teoria atrybucjiTeoria atrybucji opisuje mechanizmy, którymi posługuje się człowiek, wyciągając wnioski na temat przyczyn zachowania – zarówno własnych, jak i innych osób. Ludzie zachowują się jak badacze, chcąc zrozumieć zachowanie swoje lub innych przez dopasowanie informacji, tak aby wiarygodnie wyjaśnić przyczyny. Co ciekawe, w czasie tego procesu przyjmują jedną z dwóch atrybucji.
- Nazwa kategorii: [bold]rodzaje atrybucji[/]{value=40}
- Nazwa kategorii: [bold]atrybucja wewnętrzna[/][br]doszukiwanie się przyczyn [br]we wnętrzu danej osoby{value=40}
- Nazwa kategorii: [bold]atrybucja zewnętrzna[/][br]wiara, że przyczyna zachowania[br]wynika z sytuacji{value=40} Koniec elementów należących do kategorii [bold]rodzaje atrybucji[/]{value=40}
- Elementy należące do kategorii [bold]rodzaje atrybucji[/]
Przykład
Chłopak podbiegł do drugiego i zaczął na niego krzyczeć. Jeśli weźmie się pod uwagę atrybucję wewnętrzną, to można sądzić, że chłopak nie panuje nad sobą. Można wyrobić sobie o nim złą opinię. Jeśli będzie się szukać kontekstu zewnętrznego, to można np. zauważyć w pobliżu pożar, a ten krzyk mógł być prośbą o skontaktowanie się ze strażą pożarną. Wówczas opinia o chłopcu będzie pozytywna. Częściej jednak ludzie biorą pod uwagę atrybucję wewnętrzną, na ogół nawet nie próbując obserwować danej sytuacji.
Ludzkie zachowania są zawsze wieloznaczne, a to, w jaki sposób dana osoba je interpretuje, zależy od wielu czynników.
Słownik
całość obejmująca zachowania ludzi wspólne dla zbiorowości społecznej, wykształcone i przyswojone w toku interakcji
sposób, w jaki człowiek tworzy w sobie obraz siebie samego oraz innych ludzi, a następnie wyciąga wnioski z tego wewnętrznego obrazu
opisuje mechanizmy, którymi posługuje się człowiek, wyciągając wnioski na temat przyczyn zachowania – zarówno własnych, jak i innych osób
wizja własnej osoby, cech, które odróżniają człowieka od innych, czynią go niepowtarzalnym