Prekambr

W dziejach Ziemi najbardziej znaczącym momentem dla rozwoju flory i fauny był okres kambru, gdy nastąpił bujny rozkwit życia. Jednak przed tym okresem już w neoproterozoiku powstały pierwsze organizmy tkankowe, np. gąbki, pierścienice oraz jamochłony, a także pierwsze stawonogi posiadające szkielet, które były poprzedzone powstaniem pierwszych żywych organizmów – eukariotóweukariotaeukariotów w mezoproterozoiku oraz pierwszych bezkomórkowych organizmów – prokariotów w paleoproterozoiku.

Rlhzh8vwrGeic1
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., CC BY-SA 3.0, https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/.

Era paleozoiczna

Kambryjski rozwój flory i fauny

W wyniku transgresji morskiej w kambrze doszło do ustabilizowania się wcześniej zmiennego klimatu na kuli ziemskiej. W tym okresie było bardzo ciepło, co wpłynęło pozytywnie na dalszy rozwój flory i fauny. Podczas kambru nastąpiło pojawienie się trylobitów, ramienionogów oraz dendroidów. Ponadto w tym okresie wykształciły się bakterie, sinice i glony.

W czasie dalszych okresów paleozoicznych doszło do pojawienia się staroraków, szkarłupni, liliowców i strunowców w ordowiku oraz pierwszych ryb i pierwszych roślin lądowych – psylofitów w sylurze.

R1GW7cS4aBXaY
Rozgwiazdy i jeżowce są przedstawicielami szkarłupni.
Źródło: NOAA, dostępny w internecie: commons.wikimedia.org, domena publiczna.

W dewonie rozpoczął się rozwój koralowców czteropromiennych i głowonogów, ponadto pojawiły się ryby chrzęstnoszkieletowe oraz trzonopłetwe – praprzodkowie płazów. W tym okresie również pojawiły się widłaki i paprocie oraz pierwsze rośliny nagonasienne. Występowanie roślinności lądowej było jednak mocno uzależnione od środowiska wodnego.

R1yXoJVkZaxDr
Głowonóg
Źródło: H. Hillewaert, CC BY-SA 4.0, https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/, dostępny w internecie: commons.wikimedia.org, domena publiczna.

W karbonie doszło do wymierania trylobitów i dendroidów. Mimo tego zjawiska postępował rozwój owadów i pajęczaków oraz płazów tarczogłowych i gadów. W tym czasie powszechna była dominacja paproci i widłaków, które osiągały nawet 30 m wysokości.

R1E0mgeZEjcjL
Skamielina trylobita
Źródło: K. Walsch, CC BY 2.0, https://creativecommons.org/licenses/by/2.0/deed, dostępny w internecie: commons.wikimedia.org.

Pod koniec ery paleozoicznej w permie doszło do wymierania koralowców oraz paprotników. W tym czasie rozwijały się gady ssakokształtne oraz kotylozaury.

RssCcl4uzKXoh
Skrzypłocz to stworzenie, które występuje w Oceanie Atlantyckim. Na naszej planecie żyje od 450 mln lat.
Źródło: D. Descouens, CC BY-SA 3.0, https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/deed, dostępny w internecie: commons.wikimedia.org.

Era mezozoiczna

Na początku ery mezozoicznejmezozoikmezozoicznej w triasie pojawiły się koralowce sześciopromienne oraz doszło do rozwoju ramienionogów. W tym czasie powszechny był rozwój liliowców, glonów i roślin nagonasiennych. Podczas tego okresu pojawiły się pierwsze ssaki. Ponadto w tym czasie doszło do przystosowania się zwierząt do życia na lądzie – prassaków i niektórych gadów.

Jura charakteryzowała się rozwojem morskiej fauny. Pojawiły się wtedy otwornice wapienne, koralowce sześciopromienne oraz amonity i belemnity. Występowały również pierwsze uzębione ptaki, to także moment szczytowego rozwoju nagonasiennych sagowców i benetytów.

RkYCjl1Mmy14m
Otwornice
Źródło: dostępny w internecie: commons.wikimedia.org, domena publiczna.
RjIc1Yt6BYPsk
Zauropody
Źródło: Killdevil, CC BY-SA 3.0, https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/, dostępny w internecie: commons.wikimedia.org.

W okresie kredy pojawiły się liczne małże i ślimaki. W tym czasie doszło do opanowania środowiska lądowego przez dinozaury oraz rozwoju ssaków łożyskowych i roślin okrytonasiennych. W lasach dominowały szpilkowe formy roślinności. Pod koniec kredy doszło do rozwinięcia się buków, dębów, platanów, topoli, fig oraz roślin kwiatowych. Pod koniec ery mezozoicznej wymarło ponad 75% gatunków zwierząt oraz wszystkie duże gady (dinozaury).

Era kenozoiczna

Era kenozoiczna często nazywana jest erą ssaków i roślin kwiatowych, ponieważ wtedy miała miejsce ich najintensywniejsza ewolucja. Na początku ery kenozoicznej, w paleogenie istniały ssaki, reprezentowane przez torbacze i niektóre łożyskowe, które przetrwały kredę. W tym czasie nie występowały duże drapieżniki, jak w poprzedzającej erze, a na półkuli północnej pojawiły się ssaki naczelne. Wraz z biegiem czasu doszło do pojawienia się zwierząt pradrapieżnych i prakopytnych. W eocenie pojawiły się ssaki, których rodziny istnieją do dziś, np. nietoperze i walenie. W tym samym okresie pojawiły się zwierzęta reprezentujące rodziny lemurowatych i wyrakowatych oraz nieparzystnokopytnych i parzystokopytnych. Jeśli chodzi o florę, większość obszaru kuli ziemskiej pokryta była przez lasy tropikalne, natomiast obszary marginalne – wysunięte najbardziej na północ i południe – porośnięte były lasami zrzucającymi liście na zimę.

Słownik

eukariota
eukariota

organizmy zbudowane z komórek o wyższym stopniu organizacji; komórki wykazują złożoną strukturę wewnętrzną, której podstawowym wyróżnikiem jest podział przestrzeni wewnątrzkomórkowej na przedziały odseparowane od siebie błonami

Indeks dolny Źródło: Encyklopedia PWN Indeks dolny koniec

mezozoik
mezozoik

era w geologicznej historii Ziemi trwająca od ok. 250 do 65 mln lat temu, rozpoczęła się od wielkiego wymierania pod koniec permu, a skończyła wymieraniem kredowym (wymieranie wielkich gadów pod koniec kredy)

prekambr
prekambr

okres dziejów Ziemi przed kambrem, trwający od czasów powstania Ziemi do początku ery paleozoicznej; obejmuje okres od 4,6 mld lat do 542 mld lat temu

Indeks dolny Źródło: Encyklopedia PWN Indeks dolny koniec

skamieniałość przewodnia
skamieniałość przewodnia

skamieniałości, które występowały na przestrzeni określonego czasu geologicznego, cechujące się szerokim rozprzestrzenieniem geograficznym, dlatego obecność poszczególnych skamieniałości służy datowaniu skał; przykładem tego typu skamieniałości są trylobity, graptolity, konodonty, amonity, otwornice

tablica stratygraficzna
tablica stratygraficzna

graficzna prezentacja przebiegu historii Ziemi na podstawie następstwa procesów geologicznych i układu warstw skalnych