120 lat temu Henryk Sienkiewicz otrzymał w darze od narodu pałacyk w Oblęgorku

Zasługi Sienkiewicza dla narodowej wspólnoty wyłożyła Maria Konopnicka. „Nikt po Mickiewiczu nie malował tak jak Sienkiewicz zbiorowej duszy swojego plemienia i jej uniesień, jej wiary, jej prostoty, jej męstwa, jej siły, jej nadziei, jej powstrzymanego pędu ku wielkości, ku sławie jej rzewnych głębi i jej wybuchów natchnienia” – napisała w „Kurjerze Warszawskim” 22 grudnia 1900 r. […] Ogłoszono zbiórkę składek. „Odzew na apel komitetu przekraczał oczekiwania organizatorów. Związki i stowarzyszenia przysyłały darowizny, pieniądze dostarczali m.in. książęta i hrabiowie, przemysłowcy, kupcy, ale i biedniejsza część ludności. Swoje oszczędności przekazywali też najmłodsi czytelnicy” – napisały Agnieszka Kukla‑Rycąbel i Anna Nogaj w artykule „Henryk Sienkiewicz – pisarz, społecznik, patriota” (2016). Szybko zebrano 70 tys. rubli. […] W grudniu 1899 r. nie było oczywiste, co też Sienkiewicz otrzyma od wdzięcznego społeczeństwa.

Stronnictwo „realistyczne” postulowało zakup „willi w Zakopanem i wygodnego domu w Warszawie” – gdyż lepszy jest „dar użyteczny niż pamiątka chwili”. Jednak propozycja zakupu kamienicy przy ul. Kanonia w Warszawie okazała się szczególnie kontrowersyjna. „IdealiściidealizmIdealiści” uznali „murowany dowód uznania” za „niegodny” – twierdzili, że posiadanie kamienicy przez człowieka, „któremu skronie należało uwieńczyć laurem”, było „zbyt przyziemnym stanem”, a kamieniczkę nazwali „prasą do wyciskania komornego”. Pisano, że ta forma podarku „spycha z piedestału” Sienkiewicza oraz obraża „najwznioślejsze uczucia”, a nawet „profanuje” darczyńców i obdarowanego. Jubileusz według scenariuszy „idealistów”, powinien składać się z przyjęć i gratulacyjnych spotkań, z wręczania darów, albumów i „specjalnych pamiątek, np. złotego pióra”. Tę dyskusję streściła „Gazeta Polska”, gdy jej czytelnik, ziemianin Edmund Dobrzański z Nadolnej, nadesłał kolejny projekt – „Dom Sienkiewiczowski”: „Nie kupić, lecz postawić dom w całym znaczeniu Sienkiewiczowski” – napisał Dobrzański. W wizji Dobrzańskiego parter domu, zbudowanego dla noblisty, miał stanowić mieszkanie jubilata, a pierwsze piętro „niechaj składa szereg sal, w jakich z biegiem czasu znalazłoby siedzibę muzeum, którym Warszawa aż dotąd poszczycić się nie może”.

Pisarz ujrzał dar 9 czerwca 1901 r. „Oblęgorek oczarował mnie zupełnie. Mało jest w Królestwie wiosek tak pięknie położonych. Drzewa bardzo porosły, park jest ogromny, kwiatów mnóstwo, a jabłonie, grusze i śliwy gną się literalnie pod ciężarem owoców” – wyznał w liście do Wandy Ulanowskiej, przyszywanej wnuczki, dla której podobno napisał W pustyni i w puszczy, biorąc ją za pierwowzór postaci Nel.

R9DTq35PbmqFD

Ilustracja przedstawia pole bitwy. Na pierwszym planie, na niewielkim, porośniętym trawą wzniesieniu stoi mężczyzna w sile wieku. Postać ukazuje prawy półprofil. Ma szczupłą twarz i brodę hiszpankę. Mężczyzna jest ubrany w marynarkę i spodnie. Prawą rękę prostuje i odsuwa na bok. Lewą rękę przysuwa w kierunku twarzy. Patrzy na jeźdźca stojącego poniżej. Jest to dojrzały mężczyzna o okrągłej twarzy. Ukazuje lewy profil. Ma gęste włosy i sumiaste wąsy. Jest ubrany w pasiasty kaftan i wąskie spodnie. Przez prawe ramię ma przewieszony skórzany pas, do którego umocował włócznię. Prawą dłonią unosi kapelusz ozdobiony dwoma strusimi piórami. W lewej dłoni trzyma sakiewkę wypełnioną monetami. Podaje ją stojącemu mężczyźnie. Nad mężczyzną unosi się skrzydlata postać w koronie na głowie. Jest to długowłosa kobieta. Jest ubrana w długą, białą szatę. Jej talia jest opasana skórzanym pasem. W prawej dłoni trzyma tarczę ozdobioną wyobrażeniem białego orła na czerwonym tle. W lewej dłoni trzyma wieniec laurowy. Kieruje go w stronę głowy pisarza. W tle ukazana jest duża grupa jeźdźców uzbrojonych we włócznie. W tle, zza chmur wyłania się bryła klasztoru na Jasnej Górze.

W 1902 r. przyszły noblista mógł już zamieszkać w Oblęgorku. „Na mostach przy Bugaju włościanie witali znakomitego pisarza chlebem i solą, to samo powtórzyło się na granicy parafii Chełmce, w końcu na groblach wsi Oblęgorek, gdzie 50 wiejskich parobczaków na koniach otoczyło pojazd, doprowadziło Sienkiewicza do dworu” – opisała „Gazeta Kielecka” z 28 maja.

Chociaż prasa rozpisywała się o czekającej pisarza wiejskiej idylli, Oblęgorek okazał się prezentem kłopotliwym. „Wprawdzie majątek otaczały malownicze widoki, a powietrze było prawie górskie, to dworek wymagał remontu, dojazd do niego był fatalny, a w zimie wiatr hulał po pokojach. Na dokładkę pokoje te umeblowane były darami z całego kraju, od szeregu osób, które nierzadko pozbywały się najbrzydszych swych i nieużytecznych przedmiotów”. […] Pisarz podziękował za Oblęgorek: „Tę pracę moją kraj wynagradza… Z serca wyrywa mi się tylko okrzyk: Dzięki krajowi, dzięki wam panowie z Komitetu”.

RfdPEveuX53PI

Fotografia przedstawia pałacyk stojący wśród drzew. Na pierwszym planie znajduje się krótko ostrzyżony trawnik. Budowla ma trzy kondygnacje. Wejście znajduje się pośrodku budynku, jest ono zadaszone. Zadaszenie jest oparte na dwóch kolumnach. Wiedzie do niego kilka schodów. Nad wejściem umieszczona jest rzeźba wyobrażająca postać w obszernej szacie. Po prawej stronie zdjęcia znajduje się czworokątny wykusz zwieńczony wieżą. W głębi, po lewej stronie stoi okrągła wieża z wąskimi oknami. Na jej dachu powiewa biało-czerwona flaga. W tle jasne, bezchmurne niebo.

Po II wojnie światowej dar narodu wrócił do narodu. Darowizna dzieci pisarza pozwoliła utworzyć w Oblęgorku Muzeum Henryka Sienkiewicza.

120 Źródło: 120 lat temu Henryk Sienkiewicz otrzymał w darze od narodu pałacyk w Oblęgorku, dostępny w internecie: https://www.pap.pl/aktualnosci/news%2C780574%2C120-lat-temu-henryk-sienkiewicz-otrzymal-w-darze-od-narodu-majatek-w [dostęp 23.12.2020].