Przeczytaj
Jan Leopold Łukasiewicz
Urodzony we Lwowie 21 grudnia 1878 roku filozof i matematyk. Absolwent Uniwersytetu Lwowskiego, na którym uzyskał tytuł doktora nauk filozoficznych w 1902 roku. Cztery lata później uzyskał stopień naukowy doktora habilitowanego. Profesor Uniwersytetu Lwowskiego, następnie Warszawskiego i Dublińskiego. Twórca tak zwanej polskiej szkoły matematycznejpolskiej szkoły matematycznej. Laureat tytułu doktora honoris causa na Uniwersytecie Wilhelma w Münster (Niemcy).
Jan Łukasiewicz był jednym z najsłynniejszych polskich matematyków, a przede wszystkim twórcą polskiej notacji (tzw. zapis przedrostkowy), czyli zapisu wyrażeń logicznych charakteryzujących się tym, iż najpierw podaje się operator, a potem argumenty.
Standardowy zapis operacji arytmetycznych wygląda następująco:
12 / (6 + 1)
Słownie taka operacja brzmi: podziel 12 przez sumę liczb 6 i 1.
W przypadku polskiej notacji stosuje się zapis:
/ 12 + 6 1
co słownie oznacza dokładnie to samo, czyli podziel 12 przez sumę liczb 6 i 1.
Zapis tego typu jest bardziej naturalny i pozbawiony nawiasów. Poszczególne etapy wykonywania operacji są określone przez sposób zapisu. Zapis przedrostkowy stosowany jest w języku programowania LOGO.
Na podstawie osiągnięcia Jana Łukasiewicza, wiele lat później australijski naukowiec Charles Hamblin opracował odwrotną notację polską (ONP, ang. reverse Polish notation, RPN), stosowaną w języku programowania Postscript oraz w kalkulatorach naukowych firmy Hewlett-Packard. Odwrotna notacja polska wykorzystuje sposób zapisu wyrażeń matematycznych w taki sposób, że znak operacji znajduje się po argumentach, a nie pomiędzy nimi. Na jej temat przeczytasz w e‑materiale Odwrotna notacja polskaOdwrotna notacja polska.
Standardowy zapis wyrażeń matematycznych wygląda tak:
(7 + 2) × 11
Zapis z wykorzystaniem notacji odwrotnej wygląda tak:
7 2 + 11 ×
Jacek Rafał Karpiński
Urodzony 9 kwietnia 1927 roku w Turynie konstruktor, elektronik i informatyk. Absolwent Politechniki Łódzkiej i Warszawskiej, który dyplom magistra inżyniera uzyskał w 1951 roku. Laureat nagrody dla młodych talentów techniki, dzięki której miał możliwość przez dwa lata (1961‑1962) studiować w Stanach Zjednoczonych na Uniwersytecie Harvarda i Massachusetts Institute of Technology.
Do największych osiągnięć Jacka Karpińskiego zaliczyć należy:
Skonstruowanie w 1957 roku na bazie pomysłu Józefa Lityńskiego maszyny o nazwie AAH, która była stosowana do prognozowania pogody.
Skonstruowanie w 1959 roku pierwszego na świecie tranzystorowego analizatora równań (zwanego potocznie komputerem analogowym).
Skonstruowanie drugiej na świecie maszyny wykorzystującej sztuczną inteligencję percepton. Jej zadaniem było rozpoznawanie otoczenia z wykorzystaniem kamer wideo.
Skonstruowanie wraz z zespołem z Instytutu Fizyki Doświadczalnej Uniwersytetu Warszawskiego skanera do analizy fotografii zderzeń cząstek elementarnych.
W latach 1970 - 1973 skonstruowanie wraz z zespołem (w skład, którego wchodzili: Ewa Jezierska, Andrzej Ziemkiewicz, Zbysław Szwaj, Teresa Pajkowska oraz Krzysztof Jarosławski) pierwszego polskiego - 16 bitowego komputera, AKAT‑1, opartego na układach scalonych. Komputer ten charakteryzował się bardzo szybką pracą, w teorii potrafił wykonać niemal milion operacji na sekundę, co w latach ’70 poprzedniego wieku było niemal nieosiągalne dla innych tego typu komputerów.
Jan Czochralski
Urodzony 23 października 1885 roku w Kcyni chemik i metaloznawca. W wieku 16 lat rozpoczął pracę w aptece w Krotoszynie, gdzie prowadził swoje pierwsze eksperymenty chemiczne. W roku 1904 wyjechał do Berlina kontynuując pracę w kilku aptekach. Jako wolny słuchacz uczęszczał również na zajęcia prowadzone na Politechnice w Charlottenburgu pod Berlinem.
W roku 1906 rozpoczął swoją pierwszą naukową pracę w laboratorium firmy Kunheim & Co, a rok później w Allgemeine Elektricitäts Gesellschaft. W 1910 roku na Politechnice w Charlottenburgu uzyskał dyplom inżyniera.
Po kilkunastu latach kariery za granicą, w roku 1928 wrócił do kraju i rozpoczął pracę na Politechnice Warszawskiej, gdzie uzyskał tytuł profesora.
Jednym z największych dokonań Jana Czochralskiego było wynalezienie metody pomiaru szybkości krystalizacji metali, czyli metody wytwarzania monokryształów (pojedynczych kryształów metalu). To odkrycie początkowo wykorzystywane w metalurgii z biegiem lat zaczęto stosować również w elektronice. Metoda Czochralskiego, bo tak ją nazwano, stosowana jest również w dzisiejszych czasach do wytwarzania monokryształów krzemu, które stanowią podstawę do produkcji tranzystorów oraz układów scalonych.
Stanisław Marcin Ulam
Urodzony 13 kwietnia 1909 roku we Lwowie matematyk.
Swoją edukację rozpoczął w 1919 roku, a w 1927 roku zdał maturę. Studia zaczął w tym samym roku na Politechnice Lwowskiej, początkowo na Wydziale Ogólnym. Po wielu perypetiach związanych ze zmianami kierunku studiów, w roku 1933 obronił pracę doktorską z matematyki. W roku 1935 wyjechał do USA, gdzie poznał między innymi Johna von Neumanna i Alberta Einsteina. Po II wojnie światowej rozpoczął pracę na Uniwersytecie Południowej Kalifornii (USC) w Los Angeles.
Stanisław Ulam pracował nad teorią mnogości i był twórcą metod numerycznych (m.in. Monte Carlo, o której przeczytasz w e‑materiale Wyznaczanie liczby pi metodą Monte CarloWyznaczanie liczby pi metodą Monte Carlo). Zasłynął z tego, iż był pionierem w wykorzystaniu komputera w swoich badaniach.
Stanisław Leśniewski
Urodzony 28 marca 1886 roku filozof i logik.
Studiował w Lipsku, Heidelbergu i Monachium oraz we Lwowie. W czasie I wojny światowej przebywał w Moskwie, z której powrócił w 1919 roku. W tym samym roku rozpoczął pracę na Uniwersytecie Warszawskim.
Jego praca naukowa skupiała się na stworzeniu systemu logiki, stanowiącej bazę dla wszystkich dziedzin nauki, a w szczególności matematyki. Opracowane przez niego systemy opierały się o trzy filary filozofii:
prototetykę (naukę o twierdzeniach podstawowych),
ontologię (rachunku nazw),
mereologię (naukę określającą stosunek części do całości, np. drzewo jest elementem lasu, fotel jest elementem pokoju lub samochodu).
W dorobku Stanisława Leśniewskiego warto również wskazać, iż opracował teorię kategorii semantycznych, która wprowadziła podział języka na język i metajęzyk.
Jan Bielecki
Urodzony 15 czerwca 1942 roku informatyk, nauczyciel akademicki.
Do jego największych osiągnieć zaliczyć należy zaprojektowanie kompilatora języka FORTRAN ANSI na urządzenie KRTM/UMC‑20. Był autorem wielu podręczników do nauki języków programowania.
Polskie komputery
Polska po II wojnie światowej była krajem, który odcięty był od zachodniej myśli technologicznej. Pomimo tego w naszym kraju było wielu wyśmienitych inżynierów – informatyków, którzy pracowali nad stworzeniem polskich maszyn, które można uznać za protoplastów dzisiejszych komputerów.
EMAL – komputer pierwszej generacji doświadczalny autorstwa Romualda Marczyńskiego. Niestety rozpoczętego projektu nie udało się dokończyć, a sam komputer nigdy nie został w pełni uruchomiony.
EMAL - 2 – komputer, który powstał na bazie doświadczeń przy konstruowaniu EMAL’a pierwszego, eliminujący jego wady. Był to komputer, który potrafił wykonać 150 operacji arytmetycznych na sekundę. Przy jego tworzeniu, poza Romualdem Marczyńskim, udział brali m.in. Andrzej Harland, Kazimierz Bałakier i Lesław Niemczycki.
ZAM‑3 – komputer doświadczalny do równoległego przetwarzania danych, który stworzono w Instytucie Maszyn Matematycznych w Warszawie.
R1FZWwavbwyOz1 
Jednostka centralna komputera Odra 1305Źródło: domena publiczna.Odra – komputer skonstruowany i produkowany w Zakładach Elektronicznych Elwro we Wrocławiu. Pierwsza jego wersja Odra 1001 powstała w 1961 roku, jednak nie weszła do produkcji masowej z powodu problemów z niezawodnością. W kolejnych latach powstała Odra 1002, która również nie spełniała założeń niezawodności. Dopiero Odra 1003 była komputerem produkowanym masowo. Komputery Odra pracowały w różnych przedsiębiorstwach jeszcze na początku XXI wieku.
Witold Podgórski, pracujący we Wrocławskich Zakładach Elektronicznych Elwro, stworzył na prototypie Odry 1003 pierwszą polską grę logiczną Marienbad.
Zasady Marienbadu polegały na tym, że komputer symulował cztery rzędy zapałek (kolejno jedną, trzy, pięć i siedem). Gracz na zmianę z komputerem „wyciągał” z jednego rzędu dowolną liczbę „zapałek”. Przegrywała ta strona, która została z ostatnią „zapałką”.
Neptune‑184 – produkowany w Pracowni Elektroniki Medycznej w Warszawie. Oparty o procesor taktowany zegarem 2 MHz i 16 kB pamięci RAM.
Elwro – seria komputerów osobistych stworzonych i produkowanych przez Zakłady Elektroniczne Elwro we Wrocławiu.
Agat – komputer skonstruowany w 1984 roku w Zakładzie Elektroniki Profesjonalnej w Warszawie. Jego procesor mógł pracować z szybkością do 8 MHz dysponując pamięcią operacyjną RAM do 64 kB.
Słynni matematycy – kryptolodzy
W dwudziestoleciu międzywojennym niemieccy naukowcy i inżynierowie pracowali nad skonstruowaniem maszyny szyfrującej, służącej do kodowania wiadomości przekazywanych pomiędzy oddziałami wojskowymi. Po kilku latach badań i testów udało im się stworzyć przenośną maszynę szyfrującą o nazwie Enigma, opartą na mechanizmie obracających się wirników. Przez wiele lat komunikatów szyfrowanych przez Enigmę nikt nie był w stanie skutecznie odszyfrować. Udało się to dopiero w roku 1933 trzem polskim matematykom i kryptografom: Henrykowi Zygalskiemu, Marianowi Rejewskiemu oraz Jerzemu Różyckiemu. Naukowcy ci byli pracownikami Uniwersytetu Poznańskiego oraz wojskowego Biura Szyfrów.
Słownik
określenie środowiska polskich matematyków, działających w dwudziestoleciu międzywojennym