Przeczytaj
Powstanie II Republiki we Francji
W trakcie rozruchów znaczna część sił porządkowych, skierowana do ich tłumienia, przeszła na stronę buntowników, co zmusiło monarchę do abdykacjiabdykacji. Zwycięscy liberałowieliberałowie nie zamierzali szukać następcy tronu, lecz utworzywszy rząd tymczasowy, proklamowaliproklamowali II Republikę Francuską. Pierwszym wyzwaniem, przed którym stanęła nowa władza, było rozwiązanie problemu bezrobocia oraz wysokich cen żywności. Było to konieczne, aby zapobiec radykalizacji nastrojów wśród bezrobotnych, stanowiących dotąd główną siłę napędową rewolucji, ale podatnych na hasła demagogówdemagogów, postulujących likwidację własności prywatnej, pod wpływem których mogli zwrócić się przeciw rządowi. Aby tego uniknąć, utworzono więc warsztaty narodowe, w których za skromną płacę dawano zatrudnienie przy pracach porządkowych. Jednak spadek wpływów z podatków uniemożliwiał finansowanie tej inicjatywy przez dłuższy okres. Zapowiedź wysłania bezrobotnych do osuszania bagien na prowincji spowodowała w czerwcu 1848 r. wybuch rewolty robotniczej. Jej krwawe stłumienie wprawdzie odsunęło zagrożenie ze strony radykałów, lecz zarazem pogrzebało popularność liberalnych republikanówrepublikanów.
Powrót cesarstwa
W listopadzie 1848 r. uchwalono konstytucję, która ustanawiała Francję republiką. Wybierany na czteroletnią kadencję prezydent miał odtąd sprawować władzę wykonawczą, m.in. przez nominowanych przez siebie ministrów, władzę ustawodawczą oddano zaś jednoizbowemu parlamentowijednoizbowemu parlamentowi. Jeszcze w tym samym roku prezydentem wybrano bratanka Napoleona I, Ludwika Napoleona Bonaparte, krótka kadencja nie zaspokajała jednak jego ambicji. Odwołując się do napoleońskich sentymentów, wciąż żywych zwłaszcza na prowincji, zdobył on znaczne poparcie, co pozwoliło mu się częściowo uniezależnić od nieprzewidywalnych paryżan. Z jego inicjatywy w 1851 r. opracowano nową konstytucję, przyjętą następnie w ogólnonarodowym referendum. Upodobniła ona ustrój francuski do rozwiązań z czasów konsulatu, wzmacniając władzę wykonawczą kosztem ustawodawczej. Natomiast w 1852 r. kolejne referendum zadecydowało o przywróceniu cesarstwa. Dotychczasowy prezydent Ludwik Napoleon koronował się na cesarza Francuzów i przyjął imię Napoleona III. Musiał on jednak w znacznie większym stopniu niż kiedyś jego stryj zabiegać o zdanie opinii publicznej na swój temat. Temu właśnie służyły sojusz z Kościołem katolickim, dzięki któremu monarcha pozyskał sympatię religijnych chłopów, oraz rozbudowa szkolnictwa i położenie w programach nacisku na historię Francji, ze szczególnym uwzględnieniem okresu napoleońskiego. W konsekwencji stopniowo zlikwidowano barierę kulturową między miastem a wsią, wśród chłopów zaś upowszechniła się świadomość obywatelska.
Słownik
(z łac. abdicatio – zrzeczenie się) dobrowolne zrzeczenie się władzy przez monarchę
(gr. demagogia – kierowanie ludem, od demos – lud + agein – prowadzić) sposób pozyskiwania zwolenników polegający na odwoływaniu się do ich emocji, oczekiwań i na składaniu nierealnych obietnic
(definicja na podstawie słownika PWN)
(z łac. liberalis – wolnościowy, od liber – wolny) ideologia polityczna uznająca wolność za wartość najwyższą, narodziła się na przełomie XVIII i XIX w.
naczelny organ władzy państwowej sprawujący funkcję ustawodawczą
(definicja na podstawie słownika PWN)
(z łac. proclamatio – wezwanie) publiczne oświadczenie w sprawie wielkiej wagi; też: odezwa skierowana do społeczeństwa
(definicja na podstawie słownika PWN)
(z łac. res publica – rzecz publiczna, państwo) pogląd uznający republikę za najlepszą formę rządu
(definicja na podstawie słownika PWN)
Słowa kluczowe
rewolucja lutowa, Francja, II Republika Francuska, Napoleon III, świat w drugiej połowie XIX w., świat na początku XX w.
Bibliografia
M. Żywczyński, Historia Powszechna 1789–1870, Warszawa 2001.
J. Baszkiewicz, Historia Francji, Wrocław 2008.
J. Falkowski, Wspomnienia z roku 1848 i 1849, cz. 1, Warszawa 1908.
Teksty źródłowe do nauki historii w szkole średniej, nr 53, Od Wiosny Ludów do wojny francusko‑pruskiej, oprac. J. Frejlich, Kraków 1924.