Naród

Pojęcie narodunaródnarodu jest zjawiskiem ze sfery świadomości, ponieważ istnienie narodu jest możliwe tylko wtedy, gdy dana zbiorowość ludzi uważa się za odrębny naród. Dlatego bardzo ważną rolę odgrywa poczucie przynależności do określonej społeczności, które nazywamy świadomością narodowąświadomość narodowaświadomością narodową. Jest ona kształtowana przez rodzinę, otoczenie społeczne oraz instytucje państwowe i społeczne. Świadome swojego pochodzenia jednostki tworzą naród, czyli wielką grupę społeczną, której członkowie mają poczucie wspólnej historii, kultury, tradycji, pochodzenia etnicznego, języka oraz terytorium, które zamieszkują i które nazywają swoją ojczyzną.

Polskie symbole narodowe

Rfmng08hzqy7a

Grafika przedstawia polską flagę. Jest ona dwukolorowa biało-czerwona.

RWJYuqtO5sbS9

Grafika przedstawia polskie godło. To biały orzeł w koronie na czerwonym tle. Ptak ma głowę odkręconą w swoją prawą stronę.

R1dVsi4Nw6TKM

Zdjęcie przedstawia rękopis Pieśni Legionów Polskich.

Naród jest pierwotną grupą społeczną, w której się rodzimy. O przynależności do narodu nie decyduje nasza wola, lecz to, kim są nasi rodzice i jaka jest ich przynależność narodowa.

Zdarzają się przypadki, że dana osoba dobrowolnie zmienia swoje obywatelstwo, przyjmując obywatelstwo innego państwa, ale nie ma to wpływu na zmianę narodowości, ponieważ jest ona subiektywną i emocjonalną więzią, obywatelstwo zaś jest sankcjonowane prawem. Przykładem mogą być Kresy Wschodnie II RP. Dzieci pochodzące z rodzin łączonych czuły się członkami różnych narodów. Tak było np. w przypadku rodziny Szeptyckich, z której arcybiskup metropolita lwowski i halicki Andrzej Szeptycki był uważany za przywódcę duchowego rodzącego się narodu ukraińskiego, zaś jego brat generał Stanisław Szeptycki był polskim wojskowym, ministrem spraw wojskowych w II RP. Takich przykładów można wskazać więcej, co świadczy o tym, że nie zawsze obywatelstwo nabyte przez urodzenie jest tym, które jest nam bliskie.

Koncepcja etniczno‑kulturowa

Wyróżniamy dwa sposoby określania początków narodu. Pierwszy nazywamy koncepcją wspólnoty kulturowej lub etnicznej. Polega ona na uznaniu, że podstawą narodu jest świadomość narodowa jego przedstawicieli, którzy uznają się za członków określonej społeczności o podłożu etnicznym lub kulturowym. W koncepcji kulturowej do podstawowych czynników wpływających na tworzenie się narodu zaliczamy:

• kulturę społeczności;

• wspólne obyczaje, wartości i normy;

• wspólny język;

• tradycję;

• wspólne pochodzenie etniczne;

• wspólną historię i dzieje.

Koncepcja ta przez dwa stulecia od końca XVIII w. była uważana za jedyną, aż do pojawienia się koncepcji politycznej. Koncepcja etniczno‑kulturowa jest charakterystyczna dla państw Europy Środkowo‑Wschodniej, np. Polski, Czech, Rosji, kontynentu azjatyckiego. Można ją przedstawić za pomocą wykresu, w którym w wyniku rozwoju społecznego najpierw tworzy się naród organizujący się następnie w postaci państwa.

R6eFtDf75SQAo

Grafika przedstawia odwróconą do góry nogami piramidę wskazującą na poziom zorganizowania. Na samym dole piramidy znajduje się jednostka, powyżej grupa społeczna, potem społeczeństwo, jeszcze wyżej naród i na samej górze państwo. Od dołu schematu do góry, wzdłuż całości, biegnie strzałka do góry.

Koncepcja polityczna

W drugim sposobie, zwanym politologicznym, genezy narodu doszukujemy się w jego organizacji i strukturach, które powstają na przestrzeni lat. Koncepcja polityczna zakłada, że naród powstał z pierwotnej wspólnoty plemiennej, która z czasem wykształciła instytucje państwowe obejmujące inne wspólnoty wchłaniane przez tworzący się naród.

Według koncepcji politycznej za naród uważa się wszystkich obywateli danego państwa. Przekonanie takie wykształciło się w związku z tym, że pod koniec XX w. funkcjonowanie państw jest jasno określone. Mają one swoje terytoria, symbole i obywateli. Naród to obywatele, co można potwierdzić lekturą preambuły do Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r., w której mamy do czynienia ze zwrotem: my, Naród Polski – wszyscy obywatele Rzeczypospolitej.

Tu jednak należy pamiętać, że nie zawsze obywatele danego państwa są częścią narodu, który je stworzył. W Rzeczypospolitej Polskiej występują mniejszości narodowe, takie jak:

• Białorusini,

• Czesi,

• Litwini,

• Niemcy,

• Ormianie,

• Rosjanie,

• Słowacy,

• Ukraińcy,

• Żydzi,

i etniczne:

• Karaimi,

• Łemkowie,

• Romowie,

• Tatarzy,

których przedstawiciele są obywatelami państwa i mieszkają na terenie RP, ale mają inne pochodzenie niż polskie.

Koncepcja polityczna upowszechnia się w stosunku do państw Europy Zachodniej – Francji, Niemiec, Hiszpanii, Stanów Zjednoczonych czy Australii.

Koncepcja naturalistyczna narodu

Autorem innego ujęcia koncepcji narodu był polski socjolog Jan Turowski, który głosił koncepcję naturalistyczną. Zakłada ona, że naród to grupa genetyczna, uwarunkowana biogennie, która żyje w określonym środowisku geograficznym i przekazuje kolejnym pokoleniom swoje właściwości psychofizyczne. W koncepcji tej istotną rolę w powstawaniu narodu mają właściwości środowiska geograficznego, w którym się on tworzy, oraz dziedziczone cechy psychiczne jego członków.

Tożsamość narodowa

Tożsamością narodowątożsamość narodowaTożsamością narodową nazywamy świadomość inności i odrębności wobec innych nacji i narodów oraz poczucie przynależności do swojego narodu. Na kształtowanie się tożsamości narodowej mają wpływ czynniki narodowotwórcze, które w przypadku każdego nacji różnią się od siebie.

Czynniki narodotwórcze i ich wpływ na kształtowanie się tożsamości narodowej

Na kształtowanie się narodów wpływają czynniki narodowotwórcze prowadzące do powstania narodu. Czynniki narodowotwórcze to wspólne: terytorium, pochodzenie etniczne, organizacja polityczna w postaci państwa, historia i tradycja, religia i wyznanie,  gospodarka, integracja społeczna, kultura, świadomość narodowa członków narodu.

Podsumowanie

Pojęcie narodu nie jest jednoznaczne. Należy pamiętać, że naród rozumiany w sposób etniczny, to nie to samo, co naród w sensie politycznym. Do narodu etnicznego zaliczamy zamieszkujących za granicami kraju Polaków. Ale jeśli nie mają oni polskiego obywatelstwa, to nie są częścią narodu w rozumieniu politycznym. Dlatego obowiązkiem państwa polskiego jest zapewnić im pomoc w zachowaniu związków z narodem i jego dziedzictwem kulturowym poprzez umacnianie tożsamości narodowej Polaków.

Słownik