wyjaśnij
twoim zadaniem jest zrekonstruowanie związku przyczynowo‑skutkowego, opisanie od początku do końca, o co chodzi i dlaczego;

scharakteryzuj
należy przeanalizować genezę, przebieg oraz konsekwencje danego procesu czy zjawiska, wymieniając uczestników wydarzeń (postacie, organizacje) lub inne istotne elementy;

porównaj
twoim zadaniem jest zestawienie wydarzeń, zachodzących procesów, danych itp. pod kątem występujących między nimi podobieństw oraz różnic;

rozstrzygnij
w tym wypadku oczekiwana odpowiedź jest jedna: „tak” lub „nie” - oczywiście wraz z uzasadnieniem, ale bez formułowania własnych ocen;

rozważ
należy tu sformułować zarówno argumenty, jak i kontrargumenty, czyli „za” i „przeciw”, wartościując słuszność danego rozumowania;

oceń
to polecenie pozwala ci przedstawić własną, subiektywną opinię na temat opisywanych zjawisk i procesów;
każda przedstawiona ocena – o ile będzie dobrze uzasadniona – zostanie uznana, dlatego też kluczową rolę odgrywa umiejętność budowania argumentacji;

udowodnij
w poleceniu tym zawarta jest teza, a twoim zadaniem jest stworzenia krótkiej narracji z podaniem argumentów na rzecz jej prawdziwości;

uzasadnij
zadanie podobne jak powyżej, ale w tym przypadku powinno się określić sposób rozumowania, który umożliwia postawienie danej tezy;

wykaż
należy tu wykazać prawdziwość lub nieprawdziwość związków przyczynowo‑skutkowych, odnoszących się do tezy; podaj, wymień, wskaż – takie polecenia występują w zadaniach półotwartych, w których jest miejsce na twoją odpowiedź; podajesz wtedy pojęcie, nazwę własną (pełną, bez skrótów), imię i nazwisko osoby itp.

niezależność sądownictwa

• władza sądownicza jest władzą odrębną od władzy ustawodawczej i wykonawczej;

wyłącznie sądowy wymiar sprawiedliwości


• władza sądownicza jest wykonywana wyłącznie przez sądy;
• wymiaru sprawiedliwości nie wolno powierzać organom należącym do władzy wykonawczej lub ustawodawczej;

niezawisłość sądowa i sędziowska


• sędziowie powoływani są na czas nieoznaczony przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa;
• sędziowie w sprawowaniu swego urzędu są niezawiśli i podlegają tylko konstytucji i ustawom;
• sędziowie są nieusuwalni, mogą być tylko w drodze ustawodawczej przenoszeni w stan spoczynku z powodu choroby lub utraty sił;
• sędzia może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej lub pozbawiony wolności tylko za zgodą sądu (określonego w ustawie), nie może być zatrzymany ani aresztowany, z wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku (jest to tzw. immunitet sędziowski);
• za naruszenie obowiązków sędziowskich sędzia ponosi odpowiedzialność wyłącznie przed sądami dyscyplinarnymi;
• sędzia nie może zajmować innych urzędów i funkcji państwowych;
• sędzia nie może należeć do partii politycznych, związków zawodowych oraz prowadzić działalności publicznej niedającej się pogodzić z zasadą bezstronności sądów i niezawisłości sędziów;

wolny dostęp do sądów


• ustawa nie może nikomu zamykać sądowej drogi dochodzenia naruszenia wolności lub praw;

udział obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości


• obecnie w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości (w sądach powszechnych i wojskowych) w pierwszej instancji obok sędziów zawodowych uczestniczą również ławnicy; ławników do sądów rejonowych i okręgowych wybierają rady gminy;

instancyjność


• postępowanie przed sądami jest co najmniej dwuinstancyjne;

jawność rozprawy


• każdy ma prawo do jawnego rozpatrzenia sprawy przez sąd bez nieuzasadnionej zwłoki;
• zagwarantowana jest możliwość dostępu publiczności i mediów do sali sądowej (tylko w ściśle określonych okolicznościach istnieje możliwość wyłączenia rozprawy od jawności); wyrok zawsze musi być ogłoszony publicznie;

praworządny proces


• polega na przestrzeganiu wcześniej opisanych reguł;
• ponadto konstytucja zobowiązuje do przestrzegania: zasady domniemania niewinności, ochrony wolności i nietykalności osobistej, zakazu tortur oraz nieludzkiego lub poniżającego traktowania i karania; dalsze gwarancje wynikają z międzynarodowych traktatów o prawach człowieka.