Aleksander Fredro Trzy po trzy

R1GFdKOzoDybV1

Portret przedstawia starszego mężczyznę ubranego w surdut w ujęciu do paca. Mężczyzna ma siwe włosy zaczesane z przedziałkiem oraz siwe wąsy.

Kiedy po skończonych wojnach wróciłem w domowe zacisze, wielu razami uderzone serce, serce zakrwawione, zbolałe, nie dozwalało pamięci rozpowiadać zdarzeń z onego czasu, w którym morze nadziei, a sławy kropelka czyniły życie istotnym życiem duszy – czyniły nas ogniwem, aczkolwiek drobniejszym, niż myśl sobie wystawić może, ale jednak ogniwem łańcucha, który wzruszał zardzewiałe zapory świata. Nieraz w rodzinnym kole stokrotne zapytania zbywałem krótką odpowiedzią. Chciałem jakby zamknąć już zapisaną pierwszą księgę mojej przeszłości, a zwracać tylko całą moją uwagę na tę drugą, co mi jeszcze błyszczała stronicami. Przeciwnie dzieje się po wielu upłynnionych latach. Białych stronic niedużo, a zapisane ciągną ku sobie.

2 Źródło: Aleksander Fredro, Trzy po trzy, oprac. K. Czajkowska, Warszawa 1968, s. 97.

Marcin Cieński Fredro

Wielu Polaków bardzo długo wierzyło, że pod gwiazdą Napoleona nastąpi odrodzenie Polski. Fredro patrzył trzeźwo na cesarza już wówczas, gdy był jego żołnierzem, szczególnie krytycznie oceniał jego politykę – także na kartach pamiętnika. Daleki więc był od ulegania zbiorowej napoleońskiej mitologii – ułudzie części swoich współczesnych.

3 Źródło: Marcin Cieński, Fredro, Wrocław 2003, s. 130.

Dorota Siwicka Napoleon tyłem odwrócony

[Fredro] rozbija romantyczną konstrukcję heroicznego bohatera i oparty na niej sposób opowiadania historii. A czyni to z pozycji człowieka, który widział, choć sam był niewidoczny, który stał gdzieś blisko Napoleona, choć przez Wielką Historię nie został uwzględniony – on, świadek, demaskator romantycznej wizji dziejów.

4 Źródło: Dorota Siwicka, Napoleon tyłem odwrócony, [w:] Księga w dwusetną rocznicę urodzin Aleksandra Fredry, red. J. Kolbuszewski, Wrocław 1994, s. 222.

Aleksander Fredro Trzy po trzy

Gdzież jesteście zwycięskie roty? Wodzowie? Gdzie jesteś potęgo, dla której strumienie krwi lały się lat tyle? Zwycięzcy i zwyciężeni, upokorzeni i tryumfatory znikli jak słońce, co zaszło przed chwilą, jak zniknie świeca, co stoi przede mną. – Cóżeście po sobie zostawili światu? – Niewiele, niewiele. – A mnie? – Co? – trochę wspomnień, dwa krzyżyki i pedogrępedograpedogrę. Ale acz z pedogrą, galopuję niepomału z Lipska do Moskwy, z Moskwy do Montereau – trzydzieści lat w tył, trzydzieści naprzód – ze śmiechu do płaczu... bo na tym, niestety, Polak musi zawsze swoje wspomnienia zakończyć. Hola! Więc, ty myślo! i ty łzo!.

5 Źródło: Aleksander Fredro, Trzy po trzy, oprac. K. Czajkowska, Warszawa 1968, s. 86.