Przeczytaj
Istnieją różne klasyfikacje rzek i systemów rzecznych. Ze względu na ciągłość przepływu wyróżniamy rzeki:
stałe (permanentne) – prowadzą wodę przez cały rok. Występują na obszarach, na których opad jest większy od parowania. Zasilane są wodami podziemnymi i wodami pochodzącymi ze spływu powierzchniowegospływu powierzchniowego pochodzącego z deszczów i roztopów. Ze względu na rodzaj i wielkość zasilania cieki te różnią się przebiegiem wezbrań i wydajnością;
sporadycznie wysychające – zasilane przez wody podziemne i spływ powierzchniowy, podobnie jak rzeki stałe. Zanikają sporadycznie w czasie długotrwałej suszy, a wysychanie wody w korycie jest związane z obniżeniem zwierciadła wody podziemnej lub brakiem spływu powierzchniowego;
okresowe (periodyczne) – okresowo, ale regularnie prowadzące wodę w porze wilgotnej, deszczowej. Zasilane są głównie spływem powierzchniowym, częściowo także płytkimi wodami podziemnymi;
epizodyczne – sporadycznie i nieregularnie prowadzące wodę przez krótki czas. Występują w strefie suchej, gdzie opady pojawiają się rzadko. Przykładem są doliny pustynne – wadi, które są przez długi czas suche, aby po jednym deszczu na kilka godzin zamienić się w rwącą rzekę.
Podział rzek ze względu na ciągłość przepływu
Rodzaj | Charakterystyka | Zasilanie | Występowanie | Przykłady | Przepływ |
|---|---|---|---|---|---|
Stałe | Nie wysychają, prowadzą wodę cały rok. | Wody podziemne, spływ powierzchniowy, topniejące lodowce. | Tam, gdzie zasilanie jest większe niż suma parowania. | Amazonka, Nil, Ren, Wisła, Dunajec |  Hydrograf rzeki Łaby Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., oprac. na podstawie https://www.compositerunoff.sr.unh.edu/index.html, licencja: CC BY-SA 3.0. |
Sporadycznie wysychające | Zanikają sporadycznie, w korycie często pozostają ślady wody w postaci kałuż. | Wody podziemne, spływ powierzchniowy. | Na obszarach długotrwałej suszy. | Murray, De Grey (Australia) |  Hydrograf rzeki Murray Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., oprac. na podstawie https://www.compositerunoff.sr.unh.edu/index.html, licencja: CC BY-SA 3.0. |
Okresowe | Prowadzą wody regularnie, ale tylko w określonych porach roku. | Głównie spływ powierzchniowy, częściowo płytkie wody podziemne. | Na obszarach o klimacie suchym z dwiema porami roku oraz w klimacie zimnym i umiarkowanym (wskutek topnienia śniegu lub lodowca). | Humboldt (USA) Warburton (Australia), Kaszgar (Chiny) – wysychają w porze suchej |  Hydrograf rzeki Humboldt Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., oprac. na podstawie https://www.compositerunoff.sr.unh.edu/index.html, licencja: CC BY-SA 3.0. |
Epizodyczne | Prowadzą wody sporadycznie (raz na kilka lub kilkanaście lat), przez krótki czas. | Spływ powierzchniowy (po intensywnych deszczach). | Na obszarach o klimacie suchym, głównie pustynnym. | Wadi Saura (Algieria) |  Hydrograf rzeki Imari Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., oprac. na podstawie https://www.compositerunoff.sr.unh.edu/index.html, licencja: CC BY-SA 3.0. |
Wpływ klimatu na rodzaj rzeki
Bardzo dużą rolę w zasilaniu rzeki odgrywa klimat. W miejscach, gdzie suma opadów atmosferycznych jest wyższa niż parowanie, np. w klimacie umiarkowanym, występują rzeki stałe. Na obszarach, gdzie występuje klimat podrównikowy, z porą deszczową i suchą, występują głównie rzeki okresowe, które zasilane są opadami w porze deszczowej, natomiast rzeki epizodyczne najczęściej spotykane są w klimatach pustynnych, po wystąpieniu rzadkich dla tego klimatu intensywnych opadów deszczu.
woda, która spływa po powierzchni terenu do wód płynących i stojących, nie infiltrując w glebę