Przeczytaj

Sole to związki, które w stanie stałym zbudowane są z kationówkationkationów metalu ${Me}^{n +}$ (z wyjątkiem jonu ${NH}_{4}^{+}$ ) i anionówanionanionów reszty kwasowej $R^{x -}$ , np.:

R1D2nEqdq8rYZ1

Na ilustracji znajduje się ogólny wzór soli oraz przykłady związków. Wzór: MexRn. Chlorek wapnia: CaCl2. Azotan(<math aria‑label="pięć">V) magnezu: MgNO32. Siarczek potasu: K2S. Siarczan(<math aria‑label="sześć">VI) glinu Al2SO43. — Ogólny wzór soli oraz przykłady, gdzie:
— $x$ oznacza liczbę kationów metalu
— $n$ oznacza liczbę anionów reszt kwasowych
Źródło: GroMar Sp. z o.o. na podstawie M. Krzeczkowska, J. Loch, A. Mizera, *Repetytorium chemia. Liceum – poziom podstawowy i rozszerzony*, Warszawa – Bielsko-Biała 2010., licencja: CC BY-SA 3.0.

bg‑pink

Przykładowy sposób klasyfikacji soli

RT0IasmxdGlEw1

Na schemacie znajduje się podział soli. Sole dzielimy na wodorosole, hydroksosole oraz sole obojętne. Wodorosole to sole pochodzące od kwasu co najmniej diprotonowego np.: KHS, Na2HPO4, KHCO3, NaHSO4. Hydroksosole to sole pochodzące od wodorotlenku posiadającego co najmniej dwie grupy O H, np.: Al2SO4OH4. Sole obojętne to np.: NaCl, AlPO4, K2SO4, NaNO3, NaClO4 . — Podział soli
Źródło: GroMar Sp. z o.o. na podstawie M. Krzeczkowska, J. Loch, A. Mizera, *Repetytorium chemia. Liceum – poziom podstawowy i rozszerzony*, Warszawa – Bielsko-Biała 2010., licencja: CC BY-SA 3.0.

bg‑pink

Reguły nazewnictwa w oparciu o tzw. system Stocka

RCpuZxSW3wvnM

Sole obojętne Nazwy systematyczne soli obojętnych tworzy się poprzez podanie nazwy anionu i kationu, wchodzącego w skład soli. Najpierw przytacza się nazwę anionu. Jeśli pochodzi on od kwasu tlenowego, to nazwa reszty kwasowej, wchodzącej w skład soli, ma końcówkę „—an”. Jeżeli zaś pochodzi od kwasu beztlenowego, nazwa reszty kwasowej ma końcówkę „—ek”. Drugi człon nazwy soli to nazwa kationu w dopełniaczu wraz z podanym stopniem utlenienia metalu. Nie musimy podawać stopnia utlenienia w przypadku metali grup

I

II

oraz glinu i cynku.

Przykłady soli obojętnych:

${Na}_{2} {SO}_{4}$ siarczan( $VI$ ) sodu;
${Ca}_{3} {({PO}_{4})}_{2}$ fosforan( $V$ ) wapnia;
$Fe {({NO}_{3})}_{2}$ azotan( $V$ ) żelaza( $II$ );
$KBr$ bromek potasu;
${Ag}_{2} S$ siarczek srebra $(I)$ ;
${FeCl}_{3}$ chlorek żelaza( $III$ ).

, Wodorosole Nazwy systematyczne wodorosoli tworzy się podając nazwę anionu reszty kwasowej i nazwę kationu, który wchodzi w skład wodorosoli. Nazywając hydroksosole, podajemy przedrostek liczebnikowy, wskazujący liczbę pozostałych wymienialnych atomów wodoru, oraz przedrostek „wodoro”.

Przykłady wodorosoli:

${NaHSO}_{4}$ wodorosiarczan( $VI$ ) sodu;
$Mg {(H_{2} {PO}_{4})}_{2}$ diwodorofosforan( $V$ ) magnezu;
$Ca {(HS)}_{2}$ wodorosiarczek wapnia;
$Ca {({HCO}_{3})}_{2}$ wodorowęglan wapnia;
$K_{2} {HPO}_{4}$ wodorofosforan( $V$ ) potasu.

, Hydroksosole Nazwy systematyczne hydroksosoli tworzy się podając nazwę kationu i anionu, który wchodzi w skład soli; pomiędzy nazwą kationu i anionu dodaje się słowo „wodorotlenek”, poprzedzone ewentualnie w określonym przypadku przedrostkiem „di-”.

Przykłady hydroksosoli:

$AlBr {(OH)}_{2}$ bromek diwodorotlenek glinu;
${Mg}_{2} {SO}_{4} {(OH)}_{2}$ siarczan( $VI$ ) wodorotlenek magnezu;
${FeNO}_{3} {(OH)}_{2}$ azotan( $V$ ) diwodorotlenek żelaza( $III$ ).

Sole obojętne
Nazwy systematyczne soli obojętnych tworzy się poprzez podanie nazwy anionu i kationu, wchodzącego w skład soli. Najpierw przytacza się nazwę anionu. Jeśli pochodzi on od kwasu tlenowego, to nazwa reszty kwasowej, wchodzącej w skład soli, ma końcówkę „-an”. Jeżeli zaś pochodzi od kwasu beztlenowego, nazwa reszty kwasowej ma końcówkę „-ek”. Drugi człon nazwy soli to nazwa kationu w dopełniaczu wraz z podanym stopniem utlenienia metalu. Nie musimy podawać stopnia utlenienia w przypadku metali grup I i II oraz glinu i cynku.

Przykłady soli obojętnych:

${Na}_{2} {SO}_{4}$ siarczan(VI) sodu;
${Ca}_{3} {({PO}_{4})}_{2}$ fosforan(V) wapnia;
$Fe {({NO}_{3})}_{2}$ azotan(V) żelaza(II);
$KBr$ bromek potasu;
${Ag}_{2} S$ siarczek srebra(I);
${FeCl}_{3}$ chlorek żelaza(III).

Wodorosole
Nazwy systematyczne wodorosoli tworzy się podając nazwę anionu reszty kwasowej i nazwę kationu, który wchodzi w skład wodorosoli. Nazywając hydroksosole, podajemy przedrostek liczebnikowy, wskazujący liczbę pozostałych wymienialnych atomów wodoru, oraz przedrostek „wodoro”.

Przykłady wodorosoli:

${NaHSO}_{4}$ wodorosiarczan(VI) sodu;
$Mg {(H_{2} {PO}_{4})}_{2}$ diwodorofosforan(V) magnezu;
$Ca {(HS)}_{2}$ wodorosiarczek wapnia;
$Ca {({HCO}_{3})}_{2}$ wodorowęglan wapnia;
$K_{2} {HPO}_{4}$ wodorofosforan(V) potasu.

Hydroksosole
Nazwy systematyczne hydroksosoli tworzy się podając nazwę kationu i anionu, który wchodzi w skład soli; pomiędzy nazwą kationu i anionu dodaje się słowo „wodorotlenek”, poprzedzone ewentualnie w określonym przypadku przedrostkiem „di-”.

Przykłady hydroksosoli:

$AlBr {(OH)}_{2}$ bromek diwodorotlenek glinu;
${Mg}_{2} {SO}_{4} {(OH)}_{2}$ siarczan(VI) wodorotlenek magnezu;
${FeNO}_{3} {(OH)}_{2}$ azotan(V) diwodorotlenek żelaza(III).

bg‑pink

Wybrane sole obojętne i metody ich otrzymywania

Nazwa związku	Wzór związku	Przykładowy sposób otrzymywania
azotan( $V$ ) sodu	${NaNO}_{3}$	${Na}_{2} O + 2 {HNO}_{3} \to 2 {NaNO}_{3} + H_{2} O$
fosforan( $V$ ) sodu	${Na}_{3} {PO}_{4}$	$3 NaOH + H_{3} {PO}_{4} \to {Na}_{3} {PO}_{4} + 3 H_{2} O$
chloran( $VII$ ) potasu	${KClO}_{4}$	$K_{2} O + {Cl}_{2} O_{7} \to 2 {KClO}_{4}$
węglan wapnia	${CaCO}_{3}$	$Ca {(OH)}_{2} + {CO}_{2} \to {CaCO}_{3} + H_{2} O$

bg‑pink

Wybrane wodorosole i hydroksosole oraz metody ich otrzymywania

Nazwa związku	Wzór związku	Przykładowy sposób otrzymywania
chlorek wodorotlenek wapnia	$CaCl (OH)$	$Ca {(OH)}_{2} + HCl \to CaCl (OH) + H_{2} O$
diwodorofosforan( $V$ ) sodu	${NaH}_{2} {PO}_{4}$	$NaOH + H_{3} {PO}_{4} \to {NaH}_{2} {PO}_{4} + H_{2} O$
wodorowęglan wapnia	$Ca {({HCO}_{3})}_{2}$	${CaCO}_{3} + {CO}_{2} + H_{2} O \to Ca {({HCO}_{3})}_{2}$
wodorofosforan( $V$ ) magnezu	${MgHPO}_{4}$	$Mg {(OH)}_{2} + H_{3} {PO}_{4} \to {MgHPO}_{4} + 2 H_{2} O$
wodorosiarczek potasu	$KHS$	$KOH + H_{2} S \to KHS + H_{2} O$

bg‑pink

Ogólne metody otrzymywania soli obojętnych

Typ reakcji	Przykłady równań reakcji
kwas + zasada	$Cu {(OH)}_{2} + 2 HCl \to {CuCl}_{2} + 2 H_{2} O$ $2 NaOH + H_{2} {SO}_{4} \to {Na}_{2} {SO}_{4} + 2 H_{2} O$
metal + kwas	$Zn + 2 HCl \to {ZnCl}_{2} + H_{2}$
tlenek zasadowy lub amfoteryczny + kwas	$MgO + H_{2} {SO}_{4} \to {MgSO}_{4} + H_{2} O$
tlenek kwasowy + zasada	$P_{4} O_{10} + 12 NaOH \to 4 {Na}_{3} {PO}_{4} + 6 H_{2} O$
tlenek zasadowy + tlenek kwasowy	$CaO + {SO}_{3} \to {CaSO}_{4}$
rozpuszczalna w wodzie sól + mocny kwas	${AgNO}_{3} + HCl \to AgCl ↓ + {HNO}_{3}$ ${Na}_{2} {SiO}_{4} + 2 HCl \to 2 NaCl + H_{2} {SiO}_{4} ↓$
rozpuszczalna w wodzie soli + mocna zasada	${NH}_{4} Cl + NaOH \to NaCl + {NH}_{3} ↑ + H_{2} O$
metal + niemetal	$2 Na + {Cl}_{2} \to 2 NaCl$ $Fe + S \overset{ogrzewanie}{\to} FeS$
sól słabego kwasu + mocny kwas	$K_{2} S + 2 HCl \to 2 KCl + H_{2} S$
rozpuszczalna w wodzie sól + rozpuszczalna w wodzie sól	${AgNO}_{3} + NaCl \to AgCl ↓ + {NaNO}_{3}$

bg‑pink

Ogólne metody otrzymywania innych soli

Typ reakcji	Przykłady równań reakcji
kwas + zasada	$NaOH + H_{2} {SO}_{4} \to {NaHSO}_{4} + H_{2} O$ $Cu {(OH)}_{2} + HCl \to CuCl (OH) + H_{2} O$
metalu + kwas (dla metalu o dodatniej wartości potencjału)	$Cu + H_{2} {SO}_{4 (stęż .)} \to {CuSO}_{4} + {SO}_{2} + 2 H_{2} O$
rozpuszczalna w wodzie sól + rozpuszczalna w wodzie sól (jedna z nowopowstałych soli jest osadem lub związkiem koordynacyjnymzwiązki koordynacyjnezwiązkiem koordynacyjnym)	${FeCl}_{3} + 6 KSCN \to K_{3} {[Fe (SCN)]}_{6} + 3 KCl$

Słownik

kation

(gr. katin „idący w dół”) jon o dodatnim ładunku elektrycznym

anion

(gr. ánodos „w górę”) jon o ujemnym ładunku elektrycznym

sole obojętne

sole, w których nie występują ani jony wodoru, ani wodorotlenkowe – np. chlorek potasu, $KCl$ , węglan sodu, ${Na}_{2} {CO}_{3}$

wodorosole

rodzaj soli; pochodne kwasów wieloprotonowych, w których strukturze są obecne atomy wodoru, np. wodorowęglan amonu ${NH}_{4} {HCO}_{3}$ , wodorosiarczan sodu ${NaHSO}_{4}$

hydroksosole

sole, w których strukturze znajduje się jon wodorotlenkowy, np. bromek wodorotlenek magnezu $MgBr (OH)$ ), węglan diwodorotlenek miedzi( $II$ ) ${Cu}_{2} {CO}_{3} {(OH)}_{2}$

związki koordynacyjne

związki kompleksowe; związki jonowe, w których atom (lub jon), zwanym atomem (jonem) centralnym, jest połączony za pomocą wiązania koordynacyjnego z ligandami — jonami lub cząsteczkami obojętnymi

Bibliografia

M. Krzeczkowska, J. Loch, A. Mizera, Repetytorium chemia. Liceum – poziom podstawowy i rozszerzony, Warszawa – Bielsko–Biała $2010$ .

Wprowadzenie

Gra edukacyjna

Przykładowy sposób klasyfikacji soli

Reguły nazewnictwa w oparciu o tzw. system Stocka

Wybrane sole obojętne i metody ich otrzymywania

Wybrane wodorosole i hydroksosole oraz metody ich otrzymywania

Ogólne metody otrzymywania soli obojętnych

Ogólne metody otrzymywania innych soli

Słownik

Bibliografia