Przypisy

Adam Wolański Edycja tekstów

Przypisy należą do materiałów uzupełniających tekst główny. Ułatwiają zrozumienie poszczególnych fragmentów tekstu głównego, czasami są wręcz niezbędne do jego zrozumienia. Ze względu na treść i charakter wyróżnia się: przypisy słownikowe, które podają znaczenie wyrazów i wyrażeń obcojęzycznych, archaicznych, gwarowych itp.; przypisy rzeczowe, które objaśniają i komentują fragmenty tekstu głównego; przypisy bibliograficzne zawierające opis publikacji, z których pochodzą cytaty lub informacje zawarte w tekście; przypisy informacyjne zawierający wskazówki ułatwiające czytelnikowi korzystanie z książki.

przyp Źródło: Adam Wolański, Edycja tekstów, Warszawa 2008, s. 234.

W dalszej części swojego wywodu A. Wolański wskazuje na to, że przypisy muszą być jasne i zwięzłe. Zaleca również, by zawsze zastanowić się, czy przypis jest na pewno potrzebny.

Ciekawostka

Wśród osób zajmujących się przekładem, zwłaszcza literackim, panuje przekonanie, że przypis jest porażką tłumacza. Jakie jest twoje zdanie?

W tym e‑materiale skupimy się jednak nie na zasadności zamieszczania przypisów, a na tym, jak robić to, wykorzystując edytor tekstu.

Przypis dolny i końcowy

R1LPTAHddIPRD1
1. Znaczniki odwołań do przypisów dolnych i końcowych
2. Linia separatora
3. Tekst przypisu dolnego
4. Tekst przypisu końcowego 
Źródło: Contentplus.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

W zacytowanej pozycji autorstwa A. Wolańskiego znajdziesz szczegółowe zalecenia dotyczące tego, w jakiej sytuacji właściwy będzie dany typ przypisu.

Niezależnie od tego, czy mówimy o przypisach dolnychprzypis dolnydolnych, czy końcowychprzypis końcowykońcowych, każdy składa się z dwóch powiązanych ze sobą części: znacznika odwołania do przypisu (znacznikiem może być cyfra, znak lub kombinacja znaków) oraz odpowiadającego mu tekstu przypisu.

Numeracja przypisów dolnych i końcowych

Edytory tekstu automatycznie numerują przypisy tak dolne, jak i końcowe. Konieczne jest określenie schematu numerowania.

W edytorze tekstu istnieje możliwość ustawienia jednego schematu numerowania w obrębie całego dokumentu lub różnych schematów w poszczególnych sekcjach.

W edytorze LibreOffice Writer przypis wstawisz, korzystając z menu Wstaw. By edytować przypis, kliknij go dwa razy.

W przypadku oprogramowania Microsoft Word wybierz zakładkę Odwołania. By edytować przypis, kliknij go prawym przyciskiem myszy.

Hiperłącza

Na pewno zdarzyło ci się korzystać z Wikipedii. Czy wpadłeś w pułapkę wędrowania po kolejnych stronach, które stopniowo oddalają cię od pierwotnego hasła? Takie wędrówki możliwe są dzięki mechanizmowi hiperłączyhiperłączehiperłączy. Ty też możesz z niego skorzystać, przygotowując tekst do publikacji na stronie internetowej.

Oprogramowanie LibreOffice Writer pozwala na wstawienie hiperłącza po zaznaczeniu właściwego fragmentu tekstu, wyborze opcji Wstaw, a następnie Hiperłącze.

W programie Microsoft Word wystarczy w zakładce Wstawianie wybrać opcję Link.

Hiperłącze może prowadzić nie tylko do witryny sieci WWW, adresu e‑mail, ale też do innego dokumentu lub miejsca w bieżącym dokumencie.

Słownik

przypis oksfordzki
przypis oksfordzki

przypisy zamieszczone w tekście głównym za pomocą odnośników

hiperłącze
hiperłącze

odwołanie do innego dokumentu, miejsca w danym dokumencie, miejsca w sieci

przypis harwardzki
przypis harwardzki

przypisy zamieszczone w tekście głównym bezpośrednio obok informacji, do której się odnoszą

przypis końcowy
przypis końcowy

tworzony i numerowany niezależnie od przypisów dolnych, mający zazwyczaj charakter dygresji, nieco luźniej związanych z dokumentem niż przypisy dolne i umieszczany na końcu rozdziału, sekcji lub całego dokumentu (publikacji)

przypis dolny
przypis dolny

najczęściej spotykana forma przypisu pojawiającego się na tej samej stronie publikacji co treść, do której się odnosi, poniżej pola tekstu ograniczonego separatorem mającym zwykle postać cienkiej, poziomej linii