Łączność

Łączność to przekazywanie informacji na odległość za pośrednictwem poczty, sieci telekomunikacyjnej, radia i telewizji, obecnie również przez internet. Jest jedną z najnowocześniejszych i najdynamiczniej rozwijających się dziedzin gospodarki, niezbędną w jej obecnym funkcjonowaniu. Przestrzenne zróżnicowanie i dynamikę zmian w łączności na świecie omówiono w e‑materiale „Zróżnicowanie dostępu do telefonii komórkowej oraz internetu”. Ta lekcja koncentruje się na rozwoju polskiej łączności.

W ostatnich latach najszybciej rozwija się telekomunikacjatelekomunikacjatelekomunikacja. Poniżej opisano wybrane formy łączności w Polsce.

Poczta i firmy kurierskie

Placówki pocztowe, skrzynki pocztowe i listonosze

Listy, zaproszenia czy kartki z życzeniami z zasady przesyła się za pomocą tradycyjnej poczty. Obecnie przesyłki listowe są coraz mniej popularne z uwagi na rozwój telefonii (w tym SMS i MMS) i internetu (komunikatorów, portali społecznościowych, poczty elektronicznej). Przez pewien czas w firmach popularne było przesyłanie wiadomości faksem, lecz przegrał on z pocztą internetową (e‑mailem). Korespondencja tradycyjna (listowna) jest nadal dosyć popularna wśród osób starszych. Co ciekawe, w ostatnich latach niektórzy ludzie młodzi – mimo dostępu i umiejętności korzystania z internetu – z sentymentu i dla kultywowania tradycji przesyłają kartki świąteczne czy zaproszenia tradycyjną pocztą. Jeszcze pod koniec XX w. i na początku XXI w. liczba placówek pocztowych wynosiła ponad 8 tysięcy. W ostatnich latach wynosi około 7,6 tysiąca. Od 2010 do 2016 roku powolną tendencję malejącą wykazywała również liczba listonoszy, po 2016 tendencja była wzrostowa. Natomiast najbardziej wyraźną tendencję malejącą odnotowuje się w przypadku czynnych skrzynek pocztowych. Od 2006 r. do 2018 r. ich liczba w Polsce zmniejszyła się z 57,4 tys. do 16,3 tys.

R1Jdi7FGkeNzf

Na wykresie są trzy krzywe. Jedna dotyczy placówek pocztowych, druga skrzynek pocztowych czynnych, trzecia listonoszy w latach 1970‑2018. Krzywa dotycząca placówek pocztowych jest stosunkowo stabilna - w roku 1970 wynosiła 7,57 tysiąca, w roku 2018 - 7,60 tysiąca. Najwięcej było w roku 2007 - 8,49. Wykres dotyczący skrzynek pocztowych czynnych był najwyższy w latach 1970‑1980 i wynosił 65,1 tysiąca. Od lat 80. liczba ta spadała do wartości 16,3 tysiąca w 2018 roku. Liczba jest stosunkowo stabilna - w roku 1970 wynosi 25,3 tysiąca. Najwyższa wartość przypada w roku 2010 - 27 tysięcy. W roku 2018 liczba listonoszy wynosi 24,8 tysiąca.

R1UCAODr0wr5a

Na zdjęciu jest czerwona skrzynka na listy Poczty Polskiej.

Operatorzy pocztowi

Trudności w zakresie dostosowywania gospodarki do nowych warunków społeczno‑ekonomicznych w okresie transformacji ustrojowej występowały nie tylko w sferze rolnictwa czy przemysłu, ale również w sferze łączności. Monopol na rynku pocztowym na dostarczanie pewnych rodzajów przesyłek jeszcze do połowy lat 90. XX w. miała Poczta Polska.Poczta Polska S.A.Poczta Polska. Jeszcze przez dekadę dostarczała niemal wszystkie listy i paczki. Dopiero po 2005 roku nastąpił dynamiczny rozwój prywatnych operatorów pocztowych. W 2013 roku nastąpiła niemal całkowita liberalizacja rynku usług pocztowych, gdyż zlikwidowano monopol Poczty Polskiej na doręczanie przesyłek o masie mniejszej niż 50 g. Jednakże wciąż (do 2025 roku) jest ona tzw. operatorem wyznaczonym do pełnienia powszechnych usług pocztowych, np. dostarczania przekazów pocztowych, emerytur, rent czy przesyłek urzędowych. W 2018 roku liczba zarejestrowanych prywatnych operatorów pocztowych w Polsce wynosiła 145. Byli to głównie operatorzy prowadzący działalność lokalną, specjalizujący się w określonych usługach, np. kurierskich i ekspresowych.

R1GbHHmhW1nlq

W tabeli zawarto raport o stanie rynku pocztowego 2019 r. Jedna z tabel dotyczy wolumenu, druga przychodów. W tabeli wolumenu jest 10 nazw operatorów. Obrót krajowy mają: DPD Polska, InPost Paczkomaty, Poczta Polska, GLS Poland, InPost, UPS Polska, FedEx Express Polska, DHL Parcel PL, Geis ParcelPL, TNT Express Worldwide Poland. Obrót zagraniczny spośród wymienionych ma Poczta Polska, GLS Poland, UPS Polska, Geis Parcel PL, TNT Express Worldwide. Tabela przychodów: obrót krajowy - DPD Polska, InPost Paczkomaty, GLS Poland, UPS Polska, Poczta Polska, InPost, TNT Exspress Worldwide Poland, FedEx Exspress, DHL Parcel PL. Obrót zagraniczny: GLS Poland, UPS Polska, TNT Express Worldwide, DHL Express.

Ra4B3QCSzGFH21

Na mapie Polski zaznaczono placówki pocztowe według województw 2018 r. 100%=22 401. Województwo pomorskie 7%, zachodnio‑pomorskie 5%, warmińsko‑mazurskie 3,5%, kujawsko‑pomorskie 5,3%, podlaskie 2,9%, lubuskie 5,1%, wielkopolskie 9,4%, mazowieckie 14,8%, wielkopolskie 9,4%, łódzkie 6,4%, lubelskie 5,1%, świętokrzyskie 2,7%, dolnośląskie 8,3%, opolskie 2,2%, śląskie 12,3%, małopolskie 7,7%, podkarpackie 4,3%.

R8NUaO2yIjH011

Na mapie Polski zaznaczono placówki poczty polskiej według województw 2018 r. 100%=7602. Województwo pomorskie 6%, zachodnio‑pomorskie 5,6%, warmińsko‑mazurskie 4,5%, kujawsko‑pomorskie 5,3%, podlaskie 4,4%, lubuskie 3,2%, wielkopolskie 5,3%, mazowieckie 12,4%, wielkopolskie 9%, łódzkie 6,4%, lubelskie 6,2%, świętokrzyskie 3,4%, dolnośląskie 7,8%, opolskie 2,9%, śląskie 10,4%, małopolskie 7,3%, podkarpackie 5,2%.

Przesyłki listowe i paczki

Jak już wspomniano, z roku na rok maleje w Polsce liczba przesyłek listowych, za to dzięki wzrostowi popularności e‑zakupów (łatwość zakupów, możliwość porównania ofert i zwrotu towarów) wzrasta systematycznie liczba przesyłanych paczek. Według danych GUS w 2018 r. nadano 1 371,9 mld przesyłek listowych oraz 23,1 mln paczek. Rosnąca liczba przesyłanych paczek, a także wzrost konkurencji powodują, że kierujemy się coraz częściej szybkością dostarczania przesyłek i ceną tych usług, dlatego w ostatnich latach wrasta udział prywatnych operatorów pocztowych kosztem Poczty Polskiej, zwłaszcza jeśli chodzi o paczki pocztowe.

RPnXQejXJadt9

Na wykresie kolumnowym zaznaczono przesyłki listowe, paczki w tym obsługiwane przez Pocztę Polską. Rok 2000 przesyłki listowe 2,3 miliarda sztuk, paczki 25,3 miliona sztuk - wszytko obsługiwane przez Pocztę Polską. Rok 2005 przesyłki listowe 1,8 miliarda sztuk, paczki 30,7 miliona sztuk - całość obsługiwana przez Pocztę Polską. Rok 2009 przesyłki listowe 1,7 miliarda sztuk, w tym 1,6 obsługiwane przez Pocztę Polską; paczki 53,6 miliona sztuk, w tym 23 miliona obsługiwane przez Pocztę Polską. Rok 2012 przesyłki listowe 1,7 miliarda sztuk, w tym 1,5 miliarda obsługiwane przez Pocztę Polską; paczki 64,7 miliona sztuk, w tym 18,8 miliona obsługiwane przez Pocztę Polską.

RiMeEuKcGM2Yb

Wykres dotyczy liczby przesyłek listowych i liczby nadanych paczek w milionach w miliardach w latach 1970‑2018. Liczba przesyłek listowych przesyłanych w obrocie krajowym w roku 1970 wynosiła 1,53 miliarda, najmniej w roku 1990 - 0,83 miliarda, najwięcej w roku 2000 - 2,34 miliarda. W roku 2018 wynosi 1,29 miliarda. Liczba paczek nadanych w obrocie krajowym w roku 1970 wynosiła 25,6 miliona, najmniej w roku 1990 - 8,5 miliona, najwięcej w roku 2005 30,7 miliona. W roku 2018 liczba ta wynosiła 21 milionów.

Nowoczesne usługi pocztowe

Najważniejszymi nowoczesnymi usługami pocztowymi są usługi hybrydowe, które łączą usługi tradycyjne z e‑usługami.

W filmie edukacyjnym na następnej stronie zawarte są informacje dotyczące wybranych form telekomunikacji.

Słownik