Zaczniemy od zaznaczenia danych, w naszym przypadku są to komórki od A1 do D63.

Następnie przejdziemy do zakładki Wstawianie, którą znaleźć możemy na pasku poleceń i wybierzemy opcję Tabela przestawna. Wyświetli się okno, w którym możemy ustawić zakres i wskazać miejsce tworzonej tabeli. Teraz na wstążce pojawi się zakładka Analiza tabeli przestawnej. Naciśnijmy ją i w polu Narzędzia wybierzmy opcję Wykres przestawny. Możemy wybrać, jakiego typu ma być nasz wykres przestawny. My wybierzmy Kolumnowy grupowany. Pojawi się wtedy pole wykresu przestawnego widoczne poniżej.

RJWWaBHz0zecT

Na zdjęciu widoczne jest pole tworzenia wykresu przestawnego.
Widnieje na nim napis: Aby utworzyć wykres przestawny, wybierz pola z listy pól tabeli przestawnej.
Pod napisem znajduje się obraz wykresu przestawnego oraz obraz listy pól tabeli przestawnej.

Po naciśnięciu na pole wykresu po prawej stronie ekranu powinno pojawić się menu Pola wykresu przestawnego. Jeśli menu nie zostało wyświetlone, to przechodzimy do zakładki Analiza (lub w pewnych wersjach programu Excel – PivotChart Analyze), a następnie w obszarze Pokazywanie/ukrywanie zaznaczamy opcję Lista pól.

W dalszej kolejności chcemy utworzyć wykres obrazujący, kto więcej razy trenował bieg na poszczególnych dystansach. Jako że imiona będą w tym przypadku kategorią, umieścimy je w polu Oś. Do pola Legenda wstawimy natomiast typ biegu. Na wykresie chcemy wyświetlić liczbę wystąpień, więc do obszaru Wartości możemy wstawić dowolne pole, np. Czas, a następnie ustawić typ obliczeń na licznik (liczba wystąpień). Menu Pola wykresu przestawnego prezentuje się następująco:

R9ybT3q6g8x6e

Na zdjęciu widoczne jest okno dialogowe: Pola wykresu przestawnego.
W sekcji wybierania pola znajduje się napis: wybierz pola, które chcesz dodać do raportu:. Poniżej ustawiona jest wyszukiwarka pól.
Pod nią z kolei znajduje się sekcja z listą pól i checkboxy:
Data: niezaznaczone, Typ biegu: Zaznaczone, Imię: zaznaczone, Czas: zaznaczone. Następnie pod napisem: Przeciągnij pola między obszarami poniżej, znajdują się sekcje:
filtry: pusta,
Legenda: wybrano - Typ biegu. Oś: wybrano Imię, Wartości: wybrano - Liczba z Czas.

Wykres prezentuje się następująco:

RYSlhWoUMTChM1

Na zdjęciu widoczny jest wykres przestawny. Wykres jest kolumnowy, zatytułowany Liczba biegów wykonanych przez Anię i Maćka. Na osi X jest Ania i Maciek. Na osi Y liczby od zera do szesnastu. Nad imionami Ania i Maciek są po trzy kolumny. Każda ma inny kolor. Po prawej stronie wykresu jest legenda: Typ biegu, kolor niebieski sto kilometrów, kolor pomarańczowy jeden kilometr, kolor szary trzy kilometry. W lewym górnym rogu na szarym prostokącie jest napis: Liczba z Czas, w dolnym lewym rogu w szarym prostokącie jest napis Imię, obok strzałka skierowana w dół. Zarówno Ania, jak i Maciek najwięcej biegów wykonali na trzy kilometry, najmniej na sto kilometrów. Kolumny nad każdym imieniem od lewej do prawej strony układają się od najniższej do najwyższej.

Tak stworzony wykres możemy dowolnie formatować, a więc np. zmieniać jego typ, ustawić odpowiadające nam kolory serii danych czy zmienić styl wykresu. Informacje o tym, jak formatować wykresy, możesz znaleźć w e‑materiale: Formatowanie wykresów w arkuszu kalkulacyjnymPaHk4RcYxFormatowanie wykresów w arkuszu kalkulacyjnym.

Warto zwrócić uwagę na przyciski, które pojawiły się na wykresie. Pozwalają one na dogodne filtrowanie wyświetlanych danych.

W przypadku gdybyśmy analizowali dane dla całej klasy, ogrom informacji prawdopodobnie utrudniłby efektywne wyciąganie wniosków z zaprezentowanych danych. Wykres przestawny pozwoliłby wówczas na wyświetlenie wyników dla konkretnych uczniów.

Tworzenie wykresu przestawnego

Nie musimy tworzyć tabeli przestawnej przed stworzeniem wykresu przestawnego. Posiadając zestawienie danych, możemy wybrać jedną z jego komórek, a następnie w zakładce Wstawianie, którą znajdziemy we wstążce, wybrać opcję Wykres przestawny.

Wyświetli się wtedy następujące okno:

R12ZbpQStJWJE

Zdjęcie przedstawia okno dialogowe o nazwie: Utwórz wykres przestawny.
W sekcji wybierz dane, które chcesz analizować została zaznaczona opcja: Zaznacz tabelę lub zakres.
Przy polu Tabela/zakres zostały zaznaczone następujące komórki: Arkusz1!$A$1:$D$63.
W sekcji: wybierz położenie wykresu przestawnego zaznaczona została opcja: Nowy arkusz.
Okno posiada dodatkowo dwa przyciski: OK i Anuluj. Wybrano przycisk OK.

Teraz wystarczy wybrać miejsce, w którym ma się znaleźć wykres przestawny i nacisnąć OK.

Po wprowadzeniu danych odpowiednia tabela przestawna zostanie automatycznie utworzona.

W przypadku gdy utworzyliśmy wcześniej tabelę przestawną, możemy łatwo stworzyć do niej wykres przestawny. W tym celu naciśniemy na jedną z komórek tabeli, a następnie w zakładce Analiza tabeli przestawnej, którą znajdziemy we wstążce, wybierzemy opcję Wykres przestawny.

Zostanie wyświetlone okno, w którym będziemy mogli określić jakiego typu ma być wykres przestawny.

Nanoszenie danych na wykres przestawny powinno być dla nas intuicyjne, ponieważ ustawiamy pola w ten sam sposób co w przypadku tabel przestawnych. Po naciśnięciu na pole wykresu przestawnego pojawi się menu ukazane poniżej.

R1KvkA787BoqX

Na zdjęciu widoczne jest okno dialogowe: Pola wykresu przestawnego.
W sekcji wybierania pola znajduje się napis: wybierz pola, które chcesz dodać do raportu. Poniżej ustawiona jest wyszukiwarka pól.
Pod nią z kolei znajduje się sekcja z listą pól i checkboxy:
Data: niezaznaczone, Typ biegu: Zaznaczone, Imię: zaznaczone, Czas: zaznaczone. Następnie pod napisem: Przeciągnij pola między obszarami poniżej, znajdują się sekcje:
filtry: pusta,
Legenda: wybrano - Typ biegu. Oś: wybrano Imię, Wartości: wybrano - Liczba z Czas.

Jak widzimy powyżej, jedyna różnica w menu pól tabeli i wykresu przestawnego polega na tym, że zamiast pól kolumn i wierszy mamy do dyspozycji pola: Oś i LegendalegendaLegenda (seria).

Tworzenie tego samego wykresu bez użycia narzędzia Wykres przestawny

Dlaczego zdecydowaliśmy się na użycie narzędzia Wykres przestawny, zamiast zastosować zwykły kreator wykresów? Sprawdźmy co musielibyśmy zrobić, aby stworzyć ten sam wykres bez użycia wykresu przestawnego.

Musimy stworzyć tabelę, z której powstanie nasz wykres. Do tabeli w pierwszej kolejności musimy wpisać, jakie imiona występują w naszym arkuszu. Imiona możemy wpisać do niej ręcznie, lecz wtedy nie mielibyśmy pewności, czy wpisaliśmy wszystkie osoby. Użyjmy więc formuły do znalezienia imion. Formuła ta, wprowadzona do komórki G1, może wyglądać w ten sposób:

=JEŻELI.BŁĄD(INDEKS($C$2:$C$63;PODAJ.POZYCJĘ(0;LICZ.JEŻELI($F$1:F1;$C$2:$C$63);0));"")

Formuła jest typu tablicowego, więc musimy zatwierdzić jej wprowadzenie kombinacją klawiszy [Ctrl]+[Shift]+[Enter]. Kopiujemy formułę w prawo, dopóki nie zwróci ona pustej komórki.

Zauważ, że takie rozwiązanie nie jest zbyt intuicyjne i wymaga dobrej znajomości formuł w arkuszu kalkulacyjnym. Przede wszystkim zrozumieć trzeba działanie formuł tablicowych (więcej na ten temat znajdziesz w e‑materiale Obliczenia za pomocą formuły tablicowej w arkuszu kalkulacyjnymP1ySB8UkFObliczenia za pomocą formuły tablicowej w arkuszu kalkulacyjnym), musimy posiadać również wiedzę na temat funkcji, zarówno wyszukiwania (więcej w e‑materiale Formuły wyszukiwania i odwołaniaP2Gso1CaaFormuły wyszukiwania i odwołania) jak i logicznych (więcej w e‑materiale Formuły logiczne w arkuszu kalkulacyjnymP8OkvzUGfFormuły logiczne w arkuszu kalkulacyjnym. Do zrozumienia tej formuły wymagana jest również umiejętność adresowania komórek w arkuszu kalkulacyjnym (więcej w e‑materiale Adresowanie komórek w arkuszu kalkulacyjnymPZ1KSZgQiAdresowanie komórek w arkuszu kalkulacyjnym.

Podobną funkcję zastosujemy w komórce F2, która wypisze wszystkie typy biegów:

=JEŻELI.BŁĄD(INDEKS($B$2:$B$63;PODAJ.POZYCJĘ(0;LICZ.JEŻELI($F$1:F1;$B$2:$B$63);0));"")

Ta formuła również jest typu tablicowego, jej wprowadzanie zatwierdzamy tą samą kombinacją klawiszy. Następnie kopiujemy ją w dół, dopóki nie zwróci pustej komórki.

Teraz musimy wypełnić tablicę liczbą wykonanych przez konkretną osobę biegów. Możemy zrobić to ręcznie, lecz w tym wypadku również istnieje ryzyko pominięcia komórki lub pomyłki. W komórce G2 możemy zastosować więc formułę:

=LICZ.WARUNKI($B$2:$B$63;$F2;$C$2:$C$63;G$1)

Po skopiowaniu formuły do pozostałych komórek z zakresu G2:H4 otrzymamy liczbę biegów każdego typu wykonanych przez osobę o danym imieniu. Jednak ta formuła wymaga znajomości wymienionych wcześniej funkcji arkusza kalkulacyjnego.

Po stworzeniu wykresu dla tych danych będzie on wyglądał w ten sposób:

R1TnbNA5EjYYd

Na zdjęciu widoczny jest wykres jest kolumnowy, zatytułowany Liczba biegów wykonanych przez Anię i Maćka. Na osi X jest Ania i Maciek. Na osi Y liczby od zera do szesnastu. Nad imionami Ania i Maciek są po trzy kolumny. Każda ma inny kolor. Na dole wykresu jest legenda: Typ biegu, kolor niebieski trzy kilometry, kolor pomarańczowy jeden kilometr, kolor szary sto kilometrów. Ania i Maciek najwięcej mieli biegów po trzy kilometry, najmniej po sto kilometrów. Kolumny nad każdym imieniem od lewej do prawej strony układają się od najwyższej do najniższej.

Z wykresu możemy odczytać dokładnie te same informacje. Teraz jednak, gdybyśmy chcieli zmienić wyświetlane dane na np. łączny czas każdego typu biegu, musielibyśmy zmienić odpowiednio formuły i sprawdzić czy ich działanie jest poprawne.

Jak widzimy ta metoda jest zbyt czasochłonna, wymaga dużej wiedzy na temat arkusza kalkulacyjnego, łatwo o błędy, nie jest zbyt intuicyjna, a także wymaga wielu poprawek, w przypadku zmiany wyświetlanych na wykresie danych.

Zaczniemy od zaznaczenia danych, w naszym przypadku są to komórki od A1 do D63.

Z menu głównego wybieramy Wstaw, a następnie wybierzemy opcję Tabela przestawna... Wyświetli się okno, w którym możemy ustawić zakres dla tworzonej tabeli. Kliknijmy OK i w oknie Układ tabeli przestawnej przeciągamy pola do odpowiednich obszarów. Skoro chcemy utworzyć wykres przedstawiający, kto więcej razy trenował bieg na poszczególnych dystansach, to imiona będą w tym przypadku kategorią. Umieścimy je w polu Pola wierszy. Do pola Pola kolumn wstawimy natomiast typ biegu. Na wykresie chcemy wyświetlić liczbę wystąpień, więc do obszaru Pola danych możemy wstawić dowolne pole, np. Czas, a następnie ustawić typ obliczeń na licznik (liczba wystąpień).

RqY1SG4aroTbw

Ilustracja przedstawia okno dialogowe dotyczące Układu tabeli przestawnej.Sekcja Filtry jest pusta, w sekcji Pola kolumn jest Typ biegu, w sekcji Pola dostępne jest Data, Typ biegu, Imię, Czas. W sekcji Pola wierszy jest Imię. W sekcji Pola danych jest Liczba - Czas. Pod sekcjami zdanie: Przeciągnij elementy na pożądane pozycje. Zastosowano przycisk OK.

Po zatwierdzeniu tworzenia tabeli przestawnej przyciskiem OK, pojawi się ona w nowym arkuszu.

R1RSVHUYfeDN71

Ilustracja przedstawia tabelę. Ma ona pięć wierszy i pięć kolumn do A do E. Kolumna A zatytułowana jest Liczba - Czas. B - Typ biegu. W komórce A2 wpisano Imię, B2 100 metrów, C2 1 kilometr, D2 3 kilometry, E2 Razem Wynik. W komórce A3 jest Ania, w A4 Maciek, w A5 Razem Wynik. Komórka B3 liczba 5, komórka B4 liczba 6, komórka B5 11. Komórka C3 liczba 14, komórka C4 liczba 7, komórka C5 liczba 21. Komórka D3 liczba 15, komórka D4 liczba 15, komórka D5 liczba 30. Komórka E3 liczba 34, komórka E4 liczba 28, komórka E5 liczba 62.

Teraz na podstawie tej tabeli możemy stworzyć wykres przestawny. Zaznaczamy dowolną komórkę w obszarze tabeli przestawnej i z menu głównego wybieramy Wstaw, a następnie Wykres...

R14nOmRm2CqAy

Ilustracja przedstawia arkusz. Z menu wybrano Wstaw. Z listy wybrano Wykres.

W oknie kreatora wykresu wybieramy typ, w naszym przypadku dobrze sprawdzi się zwykły wykres kolumnowy.

R14E33sXuuPoY

Ilustracja przedstawia okno dialogowe Kreator wykresu. Z opcji Kroki wybrano 1. Typ wykresu. Obok z listy zatytułowanej: Wybierz typ wykresu, wybrano: Kolumnowy. Obok są ikony wykresów. Wybrano: Słupek. Zastosowano przycisk: Zakończ.

Zatwierdzamy tworzenie wykresu przyciskiem Zakończ. W arkuszu pojawił się wykres przestawny. Jeśli dokonamy zmian w układzie pól w tabeli przestawnej, wykres przestawny zostanie automatycznie zaktualizowany.

R1Z0p5y6N3DlX1

Na zdjęciu widoczny jest wykres jest kolumnowy, zatytułowany Liczba biegów wykonanych przez Anię i Maćka. Na osi X są imiona: Ania i Maciek. Na osi Y liczby od zera do szesnastu. Nad imionami Ania i Maciek są po trzy kolumny. Każda ma inny kolor. Po prawej stronie wykresu jest legenda: Typ biegu, kolor ciemnoniebieski sto kilometrów, kolor czerwony jeden kilometr, kolor żółty sto kilometrów. Ania i Maciek najwięcej mieli biegów po trzy kilometry, najmniej po sto kilometrów. Kolumny są ułożone od lewej strony do prawej od najniższej do najwyższej nad każdym imieniem.

Tak stworzony wykres możemy dowolnie formatować, a więc np. zmieniać jego typ czy ustawić odpowiadające nam kolory serii danych. Informacje o tym, jak formatować wykresy, możesz znaleźć w e‑materiale: Formatowanie wykresów w arkuszu kalkulacyjnymPaHk4RcYxFormatowanie wykresów w arkuszu kalkulacyjnym.

Tworzenie wykresu przestawnego

W programie LibreOffice Calc zawsze najpierw musimy stworzyć tabelę przestawną przed stworzeniem wykresu przestawnego.

Tworzenie tego samego wykresu bez użycia narzędzia Wykres przestawny

Dlaczego zdecydowaliśmy się na użycie narzędzia Wykres przestawny, zamiast zastosować zwykły kreator wykresów? Sprawdźmy co musielibyśmy zrobić, aby stworzyć ten sam wykres bez użycia wykresu przestawnego.

Musimy stworzyć tabelę z danymi, na podstawie których powstanie nasz wykres. Do tabeli w pierwszej kolejności musimy wpisać, jakie imiona występują w naszym arkuszu. Imiona możemy wpisać do niej ręcznie, lecz wtedy nie mielibyśmy pewności, czy wpisaliśmy wszystkie osoby. Użyjmy więc formuły do znalezienia imion. Formuła ta, wprowadzona do komórki G1, może wyglądać w ten sposób:

=JEŻELI.BŁĄD(INDEKS($C$2:$C$63;PODAJ.POZYCJĘ(0;LICZ.JEŻELI($F$1:F1;$C$2:$C$63);0));"")

Kopiujemy formułę w prawo, dopóki nie zwróci ona pustej komórki.

Zauważ, że takie rozwiązanie nie jest zbyt intuicyjne i wymaga dobrej znajomości formuł w arkuszu kalkulacyjnym. Przede wszystkim musimy posiadać wiedzę na temat funkcji, zarówno wyszukiwania (więcej w e‑materiale Formuły wyszukiwania i odwołaniaP2Gso1CaaFormuły wyszukiwania i odwołania) jak i logicznych (więcej w e‑materiale Formuły logiczne w arkuszu kalkulacyjnymP8OkvzUGfFormuły logiczne w arkuszu kalkulacyjnym. Do zrozumienia tej formuły wymagana jest również umiejętność adresowania komórek w arkuszu kalkulacyjnym (więcej w e‑materiale Adresowanie komórek w arkuszu kalkulacyjnymPZ1KSZgQiAdresowanie komórek w arkuszu kalkulacyjnym.

Podobną funkcję zastosujemy w komórce F2, która wypisze wszystkie typy biegów:

=JEŻELI.BŁĄD(INDEKS($B$2:$B$63;PODAJ.POZYCJĘ(0;LICZ.JEŻELI($F$1:F1;$B$2:$B$63);0));"")

Następnie kopiujemy ją w dół, dopóki zwróci pustej komórki.

Teraz musimy wypełnić tablicę liczbą wykonanych przez konkretną osobę biegów. Możemy zrobić to ręcznie, lecz w tym wypadku również istnieje ryzyko pominięcia komórki lub pomyłki. W komórce G2 możemy zastosować więc formułę:

=LICZ.WARUNKI($B$2:$B$63;$F2;$C$2:$C$63;G$1)

Po skopiowaniu formuły do pozostałych komórek z zakresu G2:H4 otrzymamy liczbę biegów każdego typu wykonanych przez osobę o danym imieniu. Jednak ta formuła wymaga znajomości wymienionych wcześniej funkcji arkusza kalkulacyjnego.

Po stworzeniu wykresu dla tych danych będzie on wyglądał w ten sposób:

RcgdzsHdQvzmC

Na zdjęciu widoczny jest wykres jest kolumnowy, zatytułowany Liczba biegów wykonanych przez Anię i Maćka. Na osi X są imiona: Ania i Maciek. Na osi Y liczby od zera do szesnastu. Nad imionami Ania i Maciek są po trzy kolumny. Każda ma inny kolor. Po prawej stronie wykresu jest legenda: Typ biegu, kolor ciemnoniebieski trzy kilometry, kolor czerwony jeden kilometr, kolor żółty sto kilometrów. Ania i Maciek najwięcej mieli biegów po trzy kilometry, najmniej po sto kilometrów. Kolumny są ułożone od lewej strony do prawej od najwyższej do najniższej nad każdym imieniem.

Z wykresu możemy odczytać dokładnie te same informacje. Teraz jednak, gdybyśmy chcieli zmienić wyświetlane dane na np. łączny czas każdego typu biegu, musielibyśmy zmienić odpowiednio formuły i sprawdzić czy ich działanie jest poprawne.

Jak widzimy ta metoda jest zbyt czasochłonna, wymaga dużej wiedzy na temat arkusza kalkulacyjnego, łatwo o błędy, nie jest zbyt intuicyjna, a także wymaga wielu poprawek, w przypadku zmiany wyświetlanych na wykresie danych.