Pomoc humanitarna

Wspieranie osób znajdujących się w potrzebie jest jednym z podstawowych zadań stojących przed społecznością międzynarodową. Udzielanie pomocy potrzebującym jest naturalnym zachowaniem, jakie przystoi człowiekowi. Dlatego ofiary kataklizmów, wojen czy niepokojów społecznych mogą liczyć na wsparcie ze strony innych państw, organizacji oraz pojedynczych osób. W celu zaspokojenia potrzeb danej ludności jest organizowana pomoc humanitarnapomoc humanitarnapomoc humanitarna, która może przybrać formę działań wspierających pokój.

RSlAF8MX7I3XF

Zdjęcie przedstawia fragment namiotu pomocy humanitarnej z napisem unicef oraz logotypem tej organizacji. Narysowany w kole profil matki unoszącej małe dziecko. Całość oplatają dwa kłosy zboża. Przed namiotem stoją tyłem dwie osoby.

Organizacją, która zajmuje się pomocą humanitarną, jest Organizacja Narodów Zjednoczonych, w ramach której działa Biuro Narodów Zjednoczonych ds. Koordynacji Pomocy Humanitarnej (UN Office for the Coordination of Humanitarian Affairs – OCHA). Zadaniem OCHA jest mobilizowanie społeczności międzynarodowej do udzielania pomocy humanitarnej i jej organizowania przez koordynację działań różnych organizacji i państw.

OCHA monitoruje sytuację na świecie, tak by przewidywać ewentualne kryzysy i im zapobiegać. Na swoich stronach internetowych organizacja publikuje raporty na temat klęsk naturalnych oraz udzielanej pomocy. Zadania realizowane przez Biuro Narodów Zjednoczonych ds. Koordynacji Pomocy Humanitarnej:

• reagowanie, niesienie pomocy oraz koordynacja działań w terenie w obliczu nagłych kryzysów;

• zarządzanie kryzysami, redukcja czynników ryzyka, prewencja;

• opracowywanie polityki kryzysowej i zrównoważonych rozwiązań;

• nadzorowanie, monitorowanie przebiegu działań i sytuacji na świecie;

• współpraca z organizacjami niosącymi pomoc na szczeblu narodowym i międzynarodowym;

• powoływanie Centrów Informacji Kryzysowej, informowanie społeczności międzynarodowej o aktualnej sytuacji przez stronę internetową ReliefWeb;

• badania na rzecz rozwoju polityki kryzysowej;

• stanowienie standardów i norm pomocy humanitarnej.

Oczywiście to jedynie przykład organizacji, która zajmuje się pomocą humanitarną. Na świecie są tysiące podobnych organizacji, które działają na większą lub mniejszą skalę, niosąc pomoc potrzebującym. Należy pamiętać, że pomoc humanitarna ma formę doraźną, udziela się jej w następstwie kryzysów lub kataklizmów, dlatego równie ważna jest współpraca rozwojowawspółpraca rozwojowawspółpraca rozwojowa.

Współpraca rozwojowa

Pod szyldem współpracy rozwojowej ukrywają się wszelkie działania, których podstawowym celem jest niwelowanie różnic w poziomie rozwoju na świecie. Przedsięwzięcie to skierowane jest w stronę państw słabo rozwiniętych, doświadczonych przez problem ubóstwa, niewoli i gospodarczego niedorozwoju. Państwa rozwinięte oraz organizacje międzynarodowe współdziałają we wspieraniu demokracji, wolności słowa, promowaniu praw człowieka. W ramach pomocy rozwojowej promowana jest także samorządność oraz stymulowanie aktywności gospodarczej mieszkańców obszarów słabiej rozwiniętych dzięki udzielonemu wsparciu technicznemu, finansowemu lub rzeczowemu oraz wdrożeniu edukacji globalnej, polegającej na podniesieniu świadomości i wiedzy na temat problemów światowych oraz systemu współzależności między państwami. Przykładem pomocy rozwojowej było wspieranie transformacji ustrojowej w państwach Europy Środkowej i Wschodniej.

Pomoc rozwojowa może mieć charakter oficjalny, wtedy mówimy o Oficjalnej Pomocy Rozwojowej (Official Development Assistance, ODA) w postaci darowizn i pożyczek, jakie udzielane są państwom rozwijającym się przez oficjalne instytucje rządowe państw lub organizacje międzynarodowe.

Polskie prawo uszczegółowia ten temat:

Do Oficjalnej Pomocy Rozwojowej zalicza się koszty nauczania zagranicznych studentów w Polsce, koszty pobytu uchodźców oraz ewentualne długi umarzane krajom rozwijającym się. Większość organizacji udzielających pomocy rozwojowej uważa, że tych wydatków nie powinno się wliczać do Oficjalnej Pomocy Rozwojowej, ponieważ prowadzi to do sztucznego zawyżania udzielonej pomocy. Podobne zdanie organizacje te mają na temat pomocy wiązanej, która polega na darowaniu środków przez dane państwo, ale pod warunkiem, że zostaną one wydatkowane w państwie, które je przyznało, np. na zakup sprzętu czy żywności. Wyróżnia się także pomoc realizowaną przez instytucje międzynarodowe, tzw. pomoc wielostronną, oraz pomoc realizowaną przez pojedyncze państwo–dawcę we współpracy z państwem–biorcą, tzw. pomoc dwustronną.

Przykłady interwencji humanitarnych

Interwencją humanitarnąinterwencja humanitarnaInterwencją humanitarną nazywamy sytuację, w której inne państwa lub organizacje międzynarodowe interweniują w sprawy wewnętrzne innego państwa w celu ochrony mieszkańców tego kraju przed łamaniem praw człowieka i naruszeniem prawa międzynarodowego. Interwencja humanitarna jest wydarzeniem jednostkowym, trwającym w określonym czasie. Dla politologów jest ona naruszeniem konwencjonalnych zasad stosunków międzynarodowych.

Do argumentów, które przemawiają za przeprowadzaniem interwencji humanitarnych, zaliczamy:

• obowiązek prawny i moralny państw do interweniowania w sytuacjach łamania praw człowieka, ludobójstwa czy masowych mordów w innych krajach;

• państwo nierespektujące praw jednostek i ich interesów traci swoją suwerenność i może się stać obiektem agresji innych państw;

• pogląd legalistów, że prawa człowieka są ważniejsze od praw związanych z suwerennością państwa;

• obowiązek zachowania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa.

Przeciwko interwencji humanitarnej przemawiają następujące argumenty:

• brak przyczyn humanitarnych do podjęcia interwencji;

• narażanie własnych obywateli służących w wojsku użytym w interwencji humanitarnej;

• realizacja, przy okazji interwencji humanitarnej, prywatnych interesów państw interweniujących;

• stosowanie pomocy humanitarnej w sposób wybiórczy;

• państwa dokonujące interwencji humanitarnej zawsze będą to robić według własnych preferencji kulturowych.

Na podstawie VII rozdziału Karty Narodów Zjednoczonych państwa posiadają własną suwerenność, która uniemożliwia innym państwom prawo do interwencji w jego wewnętrzne sprawy oraz zakazuje stosowania siły wobec tego kraju. Karta Narodów Zjednoczonych przewiduje wyjątek od tego w sytuacjach:

• kiedy interwencja jest autoryzowana przez Radę Bezpieczeństwa ONZ w przypadku zagrożenia pokoju i bezpieczeństwa na świecie;

• w przypadku trwania wojen narodowowyzwoleńczych;

• prawa do samoobrony.

Misje pokojowe (operacje pokojowe)

R1chy8UfP9Db11

Na zdjęciu widzimy biały pojazd wojskowy z napisem UN. Na samochodzie dwóch żołnierzy w niebieskich hełmach i kamizelkach z bronią w ręku. Przez wozem stoi trzech żołnierzy, jeden z bronią w ręku, dwóch innych ogląda mapę.

Misje pokojowemisja pokojowaMisje pokojowe, zwane operacjami pokojowymi, polegają na prowadzeniu operacji wojskowych, które mają zapobiegać, łagodzić lub ograniczać i prowadzić do zakończenia działań zbrojnych toczonych między państwami lub wewnątrz danego państwa przez interwencję strony trzeciej. Podstawa prawna operacji pokojowych to prawo międzynarodowe. Powinny być prowadzone w celu zapewnienia i zachowania pokoju na świecie. Dzielimy je na misje obserwacyjne, realizowane przez nieuzbrojonych obserwatorów, oraz operacje pokojowe, realizowane przez uzbrojone formacje wojskowe. Operacje pokojowe są podejmowane na podstawie rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ. Wykonują je wojska państw członkowskich oddelegowane do służby pod patronatem ONZ jako tzw. niebieskie hełmy.

Ocena skuteczności operacji humanitarnych i pokojowych

Ocena skuteczności operacji pokojowych ONZ jest uzależniona od realizacji trzech podstawowych rzeczy:

• szerokiego mandatu;

• jak największego zminimalizowania strat własnych;

• maksymalizacji opłacalności misji.

Niestety, realizacja wszystkich trzech celów równocześnie nie zawsze jest możliwa. Szczególnie blokuje to mandat ONZ, który nakazuje wojskom ONZ bezstronność oraz utrzymanie pokoju, a nie jego wprowadzanie, co nie pozwala angażować się w konflikt i prowadzi do ludobójstwa, np. w Rwandzie, gdzie Hutu wymordowali około miliona Tutsi.

Słownik