Przeczytaj

bg‑yellow

Litowce

Litowce to pierwiastki chemiczne leżące w pierwszej grupie układu okresowego (z wyjątkiem wodoru). Należą do nich: lit, sód, potas, rubid, cez i frans.

R13fFORjCaVzs1

Ilustracja przedstawia tablicę Mendelejewa. Zaznaczono pierwiastki należące do litowców, czyli lit, sód, potas, rubid, cez oraz frans. Leżą w pierwszej grupie układu okresowego. Lit leży w drugim okresie, sód w trzecim, potas w czwartym, rubid w piątym, cez w szóstym i frans w siódmym. — Układ okresowy pierwiastków
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

bg‑yellow

Właściwości fizyczne litowców

Litowce są metalami srebrzystobiałymi o metalicznym połysku. Pod wpływem składników powietrza (tlenu, tlenku węgla(IV), pary wodnej) szybko matowieją. Litowce to metale lekkiemetale lekkiemetale lekkie, miękkie, a ich twardość maleje wraz ze wzrostem liczby atomowej (w dół grupy). Większość litowców można pokroić nożem.

RNl6xByhOSP9s

Zdjęcie przedstawia kawałki litu, który ma metaliczny kolor. — Lit
Źródło: Dnn87, dostępny w internecie: wikipedia.org, licencja: CC BY 3.0.

R1V707PU8kEFy

Zdjęcie przedstawiające kawałki sodu w kształcie ćwiartek koła. Metal ten jest srebrzystobiały i połyskliwy. — Sód
Źródło: Dnn87, dostępny w internecie: pl.wikipedia.org, licencja: CC BY 3.0.

R1581Oqzqhfra

Zdjęcie przedstawiające kawałki potasu. Pierwiastek ma metaliczny szary kolor z niebieskimi refleksami. Jest połyskliwy. — Potas
Źródło: Dnn87, dostępny w internecie: wikipedia.org, licencja: CC BY 3.0.

RQvz0yU5bAAih

Zdjęcie przedstawiające zatopiony w szklanej ampułce rubid. Metal ma szary kolor i jest wyraźnie połyskliwy. — Rubid przechowywany w nafcie
Źródło: Dnn87, dostępny w internecie: pl.wikipedia.org, licencja: CC BY 3.0.

R8rmb3Yt1pbTI

Zdjęcie przedstawiające szklaną ampułkę z zatopionym w jej wnętrzu jasnozłotym cezem. Metal jest wyraźnie połyskliwy. — Cez przechowywany w nafcie
Źródło: Dnn87, dostępny w internecie: en.wikipedia.org, licencja: CC BY-SA 3.0.

Litowce przewodzą prąd elektryczny i ciepło. Ponadto wykazują stosunkowo niskie temperatury topnienia i wrzenia.

Polecenie 1

Poniżej zostały podane wartości gęstości litowców w temperaturze 25°C i pod ciśnieniem 1013 hPa. Uzupełnij poniższy tekst, wybierając i podkreślając jedno z określeń, które są podane w nawiasach.

	Lit Li	Sód Na	Potas K	Rubid Rb	Cez Cs	Frans* Fr
Gęstość $\frac{g}{{cm}^{3}}$	0,53	0,97	0,86	1,53	1,90	-

*pierwiastek promieniotwórczy

Indeks górny Źródło: W. Mizerski, Tablice szkolne, Wydawnictwo Adamantan, Warszawa, 2011. Indeks górny koniec

R1TUNyduFfri8

Gęstość litowców przekracza nie przekracza 2

\frac{g}{c m^{3}}

. Metale lekkie to metale, których gęstość jest mniejsza większa od 5

\frac{g}{c m^{3}}

. Na podstawie tych informacji, można wysunąć wniosek, że litowce zaliczamy do metali lekkich / ciężkich. Gęstość litu, sodu i potasu jest mniejsza / większa od gęstości wody, dlatego metale te unoszą się na powierzchni wody /opadają na dno naczynia z wodą. Wraz ze wzrostem liczby atomowej gęstość litowców maleje / wzrasta.

Gęstość litowców {przekracza} {#nie przekracza} 2 $\frac{g}{{cm}^{3}}$ . Metale lekkie to metale, których gęstość jest {#mniejsza} {większa} od 4,5 $\frac{g}{{cm}^{3}}$ . Na podstawie tych informacji, można wywnioskować, że litowce zaliczamy do metali {#lekkich} {ciężkich}. Gęstość litu, sodu i potasu jest {#mniejsza} {większa} od gęstości wody, dlatego metale te {#unoszą się na powierzchni wody} {opadają na dno naczynia z wodą}. Wraz ze wzrostem liczby atomowej gęstość litowców {maleje} {#wzrasta}.

Polecenie 2

Poniżej zostały przedstawione wartości gęstości wybranych litowców oraz innych metali w temperaturze 25Indeks górny oC i pod ciśnieniem 1013 hPa. Uzupełnij poniższe zdania, wybierając i podkreślając jedno z określeń, które są podane w nawiasach.

	Lit Li	Potas K	Rubid Rb	Magnez Mg	Glin Al	Żelazo Fe	Nikiel Ni
Gęstość $\frac{g}{{cm}^{3}}$	0,53	0,86	1,53	1,74	2,70	7,87	8,91

Źródło: W. Mizerski, Tablice szkolne, Warszawa 2011.

Rp8RKLxlxPrsH

Gęstość rubidu jest {#mniejsza} {większa} niż gęstość glinu. Gęstość glinu jest {mniejsza} {#większa} od gęstości potasu. Porównując wartości gęstości wybranych litowców z innymi metalami, możemy wywnioskować, że litowce posiadają {#małą} {dużą} gęstość.

Podsumowanie właściwości fizycznych przedstawia poniższa mapa myśli.

R5APLDz0I61VY1

Mapa myśli pt. Właściwości fizyczne litowców

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Słownik

metale lekkie

metale, których gęstość jest mniejsza od 4,5 $\frac{g}{{cm}^{3}}$

Bibliografia

Bárta B., Pierwiastki chemiczne wokół nas, Warszawa 2013.

Bielański A., Chemia ogólna i nieorganiczna, Warszawa 1977.

Buczek I., Chrzanowski M., Dymara J., Persona A., Kowalik E., Kuśmierczyk K., Odrowąż E., Sobczak M., Sygniewicz J., Chemia. Rozszerzenie. Repetytorium matura, Warszawa 2014.

Czerwiński A., Czerwińska A., Jelińska – Kazimierczuk M., Kuśmierczyk K., Chemia 1. Podręcznik dla liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego, technikum, Warszawa 2002.

Litwin M., Styka – Wlazło Sz., Szymońska J., To jest chemia 1. Chemia ogólna i nieorganiczna. Podręcznik dla liceum ogólnokształcącego i technikum. Zakres rozszerzony, Warszawa 2018.

Pazdro K. M., Chemia. Pierwiastki i związki nieorganiczne, Warszawa 2012.

Wprowadzenie

Symulacja interaktywna

Litowce

Właściwości fizyczne litowców

Słownik

Bibliografia