Pokolenie Kolumbów – rys historycznoliteracki

R1Kpb2j51yoGI1

Na zdjęciu tablica z napisem: W tym domu 22 stycznia 1921 roku urodził się Krzysztof Kamil Baczyński, poeta, żołnierz Armii Krajowej. Poległ w powstaniu warszawskim 4 sierpnia 1944.

Pokolenie Kolumbów nazywano również „pokoleniem 1920”, „pokoleniem spełnionej Apokalipsy”, „pokoleniem straconym”. Tworzyli je pisarze urodzeni w dwudziestoleciu międzywojennym, którzy mieli odkrywać nową, niepodległą Polskę, a dla których II wojna światowa stała się przeżyciem generacyjnym. Źródło nazwy kryje się w tytule powieści Romana Bratnego Kolumbowie rocznik 20.  Do najważniejszych przedstawicieli tego pokolenia zalicza się Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, Tadeusza Borowskiego, Gustawa Herlinga‑Grudzińskiego, Tadeusza Gajcego, Andrzeja Trzebińskiego i Tadeusza Różewicza.

Najważniejszym tematem twórczości pisarzy reprezentujących pokolenie spełnionej Apokalipsy jest wojna, jej okrucieństwo i dramatyzm. Większość Kolumbów brała udział w konspiracji i walce z niemieckim okupantem. Borowski był więźniem w Auschwitz, Różewicz – partyzantem. To typowe biografie przedstawicieli pokolenia 1920. Ich twórczość często charakteryzował katastrofizmkatastrofizmkatastrofizm, a tematem, który w niej powracał, był kryzys wartości i upadek człowieczeństwa spowodowane doświadczeniem grozy, cierpienia i okrucieństwa.

Wielu przedstawicieli pokolenia 1920 nie przetrwało wojny – zginęli w obronie ojczyzny. Był wśród nich Krzysztof Kamil Baczyński. Jego poezję cechuje bogata metaforyka, intelektualizm, katastrofizm historiozoficznyhistoriozofiahistoriozoficzny i generacyjny, przenikanie się motywów miłości i śmierci. O twórcach, którym udało się przeżyć II wojnę światową, często mówi się, że byli zarażeni śmiercią. Należał do nich Tadeusz Różewicz. Wojna stała się dla niego – jak ujął to Marian Kisiel – punktem zero, wyznaczyła jego poetycką drogę. Zbigniew Majchrowski zatytułował swą książkę o pisarstwie Różewicza Poezja jak otwarta rana. Określenie to może posłużyć za charakterystykę twórczości całego pokolenia Kolumbów

O autorach

R1GQLnqKkURc21

Na zdjęciu młody mężczyzna. Ma pociągłą twarz oraz krótkie włosy.

Krzysztof Kamil Baczyński (1921–1944) – poeta, żołnierz Armii Krajowej. Pochodził z rodziny o wielopokoleniowych tradycjach niepodległościowych (jego ojciec walczył w szeregach Legionów Polskich w pierwszej wojnie światowej, a dziadek był powstańcem styczniowym w latach 1863–1864). Ukończył słynne warszawskie Gimnazjum i Liceum im. Stefana Batorego, gdzie w maju 1939 roku zdał maturę. Pierwsze próby literackie podejmował już jako uczeń gimnazjum. Debiutował w wieku zaledwie 19 lat tomem Zamknięty echem. W czasie okupacji opublikował w podziemnych wydawnictwachwydawnictwa podziemnepodziemnych wydawnictwach jeszcze trzy inne tomy oraz liczne pojedyncze utwory i rysunki. Jednocześnie aktywnie działał w podziemiu niepodległościowym i wstąpił w szeregi Armii Krajowej. Zginął w powstaniu warszawskim 4 sierpnia 1944 roku.

W twórczości Baczyńskiego można wyróżnić dwie główne grupy utworów: wiersze miłosne i erotyczne inspirowane osobą żony poety, Barbary z Drapczyńskich, oraz wiersze podejmujące temat wojny. Cechą charakterystyczną utworów wojennych jest powracanie do pytania o moralną słuszność wojny, sprzeciw wobec zabijania, przy jednoczesnym głębokim poczuciu obowiązki walki za ojczyznę. Podmiot liryczny wielu utworów Baczyńskiego jest bohaterem tragicznym, rozdartym pomiędzy niedającymi się pogodzić w czasie wojny postawami – patriotyzmem i pacyfizmem.

RO33oGvLWX6vs1

Na zdjęciu dwóch starszych mężczyzn. Mężczyzna po lewej ma siwe włosy oraz nosi okulary. Uśmiecha się. Jest ubrany w ciemną marynarkę. Mężczyzna po prawej ma ciemne włosy, siwe wąsy oraz nosi okulary. Ma przymknięte oczy. Jest ubrany w brązową marynarkę i kamizelkę.

Tadeusz Różewicz urodził się w 1921 roku, zmarł w 2014. Często był wymieniany jako kandydat do Literackiej Nagrody Nobla. Przeżyciem, które ukształtowało Różewicza jako artystę, była II wojna światowa. Został wciągnięty do konspiracji przez swojego starszego brata Janusza. Odbył szkolenie w tajnej szkole podchorążych i został zaprzysiężony. Różewicz przez ponad rok walczył w oddziałach partyzanckich. Już wtedy dał się poznać jako poeta – głównie twórca wierszy satyrycznych. Podczas wojny ukazał się jego pierwszy tomik poetycki Echa leśne. W 1948 roku otrzymał Medal Wojska Polskiego. Tomikiem, który uznaje się za właściwy debiut Różewicza, jest Niepokój z 1947 roku. Krytycy literaccy określili tę książkę jako rewolucyjną. Autor wprowadził w niej nową formę wiersza, który – od nazwiska poety – nazywany jest „wierszem różewiczowskim”. W swojej twórczości poeta daje wyraz niepokojowi, który towarzyszył pokoleniu Kolumbów. Przeżył wojnę, która zweryfikowała jego myślenie o człowieku i człowieczeństwie.

Słownik