Kara w polskim prawodawstwie

Według najogólniejszej definicji kara to sankcja, forma zadośćuczynienia za wyrządzenie krzywdy drugiej osobie. Rodzaj i wysokość wymierzanej dolegliwości uzależnione są od popełnionego czynu zabronionego. Uwzględnia się również okoliczności popełnienia czynu, kim jego sprawca jest i jakie były jego motywacje.

W literaturze można spotkać pojęcie kary w najróżniejszych kontekstach i znaczeniach, w zależności od tego, z jakiego punktu widzenia – socjologicznego, psychologicznego, filozoficznego, pedagogicznego czy prawnego – będziemy ją rozpatrywać. Również na gruncie prawa polskiego pojęcie kary jest wieloznaczne – zależy od gałęzi prawa, według której ją analizujemy. W niniejszych rozważaniach interesować nas będzie kara wymierzana na gruncie prawa karnego, czyli kara kryminalna.

W tym znaczeniu kara to:

Cechy charakterystyczne tak rozumianej kary to:

• uregulowanie w prawie karnym;

• bycie najostrzejszym środkiem przymusu państwowegoprzymus państwowyprzymusu państwowego stosowanym w walce z przestępstwami;

• wymierzanie w imieniu państwa przez sądy;

• ściśle osobisty charakter.

Kary i środki karne w polskim prawie określone zostały w dwóch aktach prawnych – Kodeksie karnym i Kodeksie wykroczeńwykroczeniewykroczeń.

Kary i środki karne z Kodeksu karnego mogą być orzekane zarówno samodzielnie, jak i łącznie.

Celem środków karnych jest przede wszystkim przeciwdziałanie przestępczości i jej skutkom, uzupełniają one działanie kar zasadniczych.

Środki karne

Do środków karnych należą:

• pozbawienie praw publicznych;

• zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej;

• zakaz prowadzenia działalności związanej z wychowywaniem, leczeniem, edukacją małoletnich lub z opieką nad nimi;

• obowiązek powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach;

• zakaz kontaktowania się z określonymi osobami lub zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu;

• zakaz wstępu na imprezę masową;

• zakaz wstępu do ośrodków gier i uczestniczenia w grach hazardowych;

• nakaz opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym;

• zakaz prowadzenia pojazdów; przepadek;

• obowiązek naprawienia szkody lub zadośćuczynienie za doznaną krzywdę;

• nawiązka;

• świadczenie pieniężne;

• podanie wyroku do publicznej wiadomości.

Wśród środków karnych, jakie można wymierzać na podstawie Kodeksu wykroczeń, znajdziemy natomiast:

• zakaz prowadzenia pojazdów;

• nawiązkę;

• obowiązek naprawienia szkody;

• podanie orzeczenia o ukaraniu do publicznej wiadomości w szczególny sposób.

Polskie prawo karne przewiduje również system środków probacyjnych związanych z poddaniem sprawcy próbie, obejmujący: warunkowe umorzenie postępowania, warunkowe zawieszenie wykonania kary oraz warunkowe przedterminowe zwolnienie. To również są środki karne, przy czym dwa pierwsze mają charakter samoistny – jako forma reakcji na przestępstwo,przestępstwoprzestępstwo, trzeci zaś jest w istocie korektą kary w toku jej wykonania, tyle że opartą na mechanizmie probacyjnym. Dzięki ich wprowadzeniu znacznie wzbogacono i uelastyczniono system reakcji prawnokarnej na przestępstwo.

Funkcje kary

Słownik