Naród, czyli kto?

NarodemnaródNarodem nazywamy wspólnotę o charakterze historycznym, którą wyróżniają takie cechy obiektywne, jak terytorium, państwo, język, oraz cechy subiektywne w postaci świadomości przynależności do wspólnoty narodowej. Tak więc możemy stwierdzić, że naród to historycznie ukształtowana wspólnota ludzi, która wyróżnia się od innych przez:

  • własną nazwę i historię;

  • odrębny język i kulturę;

  • terytorium uznawane przez członków narodu za ojczyznę;

  • wspólną świadomość narodowąświadomość narodowaświadomość narodową jego przedstawicieli i przeświadczenie o wspólnym pochodzeniu;

  • własne państwo (obecnie lub historycznie) lub dążenia do jego utworzenia.

Koncepcje genezy narodu

Współcześnie obserwujemy tendencję odchodzenia od ścisłego definiowania narodu na rzecz koncepcji genezy narodu.

Obecnie ścierają się ze sobą dwie podstawowe koncepcje genezy narodu.

RnisoUZROJvln1
Prezentacja.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Porównanie sposobu myślenia o narodzie

RwTvm1cRiXNhY1
Mapa myśli. Lista elementów: Nazwa kategorii: [bold]koncepcja etniczno-kulturowa[/]Elementy należące do kategorii [bold]koncepcja etniczno-kulturowa[/]Nazwa kategorii: naród to wspólnota etniczna lub kulturowaNazwa kategorii: duże znaczenie tradycjiNazwa kategorii: wyodrębnienie się języka, wspólnoty obyczajów, przekonania o wspólnym pochodzeniuNazwa kategorii: charakterystyczna dla krajów Europy Środkowej i Wschodniej oraz AzjiNazwa kategorii: pojęcia narodu i państwa oraz narodowości i obywatelstwa są wyraźnie rozdzieloneNazwa kategorii: wspólnota językowo-kulturalna z czasem przekształca się w naród, a ten w państwoKoniec elementów należących do kategorii [bold]koncepcja etniczno-kulturowa[/]
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
RnUADsP5SeXza1
Mapa myśli. Lista elementów: Nazwa kategorii: [bold]koncepcja polityczna[/]Elementy należące do kategorii [bold]koncepcja polityczna[/]Nazwa kategorii: naród jest wspólnotą politycznąNazwa kategorii: duże znaczenie państwaNazwa kategorii: naród wyodrębnia się na podstawie historii, tradycji i mitówNazwa kategorii: koncepcja bardzo popularna w Europie Zachodniej, w obu Amerykach i w AfryceNazwa kategorii: pojęcia narodu i państwa oraz narodowości i obywatelstwa są często utożsamiane ze sobąNazwa kategorii: powstanie państwa prowadzi do wykształcenia się wspólnoty językowo-kulturowej, która przekształca się w naródNazwa kategorii: naród jest najwyższą formą rozwoju społeczeństwaNazwa kategorii: państwo jest najbardziej zorganizowaną formą reprezentacji społeczeństwaNazwa kategorii: państwo reprezentuje obywateli na arenie międzynarodowejKoniec elementów należących do kategorii [bold]koncepcja polityczna[/]
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Tożsamość narodowa

Jan Paweł II Przemówienie na forum ONZ

Prawo narodu do istnienia w sposób naturalny pociąga za sobą to, że każdy naród może cieszyć się prawem do własnego języka i kultury, za pomocą których ludzie wyrażają i przedstawiają to, co nazwałbym podstawową duchową suwerennością. Historia uczy, że w okolicznościach ekstremalnych to właśnie kultura pomaga narodowi przetrwać utratę politycznej i gospodarczej niezależności.

1 Źródło: Jan Paweł II, Przemówienie na forum ONZ, „Tygodnik Powszechny” 1995, nr 42.

Tożsamością narodowątożsamość narodowaTożsamością narodową nazywamy wewnętrzne poczucie członków danego narodu przynależności do niego i odrębności od innych narodów. Jest ona kształtowana przez czynniki narodowotwórcze. Poczucie tożsamości narodowej szczególnie mocno jest akcentowane w sytuacjach trudnych dla danego narodu. Widać to doskonale na przykładzie Polaków, którzy w sytuacjach kryzysowych potrafią się zjednoczyć we wspólnym działaniu. Przykładem może być ruch oporu z czasów okupacji hitlerowskiej czy spontaniczne tworzenie się Solidarności w 1980 roku. Pojęcie tożsamości narodowej nie jest tożsame ze świadomością narodową. Tożsamość narodowa jest pojęciem szerszym, zawierającym w sobie świadomość narodową, która polega na identyfikowaniu się z danym narodem, poczuciu przynależności do niego i wytworzeniu więzi emocjonalnej. Do tożsamości narodowej należy jeszcze dodać znajomość pewnego kanonu narodowego, który składa się z umiejętności porozumiewania się z innymi członkami narodu za pomocą wspólnego kodu kulturowego, np. języka, systemu pojęć. Dodatkowo do tożsamości narodowej należy zaliczyć wiedzę na temat historii, tradycji i obyczajów narodowych oraz umiejętność odróżniania „swoich” od „obcych”.

Jak utrwalać tożsamość narodową?

Utrzymanie tożsamości narodowej jest zadaniem całego narodu, każdy z jego członków powinien dążyć do jej pielęgnowania i zachowania. Dzieje się tak od pokoleń i proces ten powinien trwać dalej. Co może wpływać na jego przebieg? Jakie procesy mogą osłabić lub wzmocnić tożsamość narodową?

R20IeXHCgV1h81
Prezentacja.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Słownik

Karta Polaka
Karta Polaka

dokument, który może otrzymać osoba identyfikująca się z polskim narodem, mieszkająca poza granicami kraju, będąca pochodzenia polskiego; Karta Polaka potwierdza przynależność do narodu polskiego

naród
naród

zbiorowość ludzi mających wspólną tożsamość narodową, która wykształciła się pod wpływem czynników narodotwórczych w ramach procesu dziejowego na określonym terytorium; jest wspólnotą o podłożu gospodarczym, politycznym, kulturowym i społecznym, funkcjonującą w świadomości swoich członków

świadomość narodowa
świadomość narodowa

przekonanie o przynależności do danego narodu i jego historii

tożsamość narodowa
tożsamość narodowa

świadomość poczucia odrębności od innych narodów; wykształca się w procesie tworzenia się narodu i trwa w czasie jego istnienia