Przeczytaj
Rodowód Fausta
Zanim Faust pojawił się w literaturze, prowadził swój autentyczny żywot jako postać historyczna. Pierwowzór literacki to owiana mrocznymi legendami historyczna postać niemieckiego wędrownego alchemika i maga, Johanna Fausta (ok. 1480–1540), autora traktatu o magii i wiedzy tajemnej Zmuszenie piekła. Faust studiował teologię w Heidelbergu, był także lekarzem, astrologiem, alchemikiem. Ostatecznie oskarżono go o liczne oszustwa i herezję. Wciąż jednak biografia autentycznego doktora Fausta pozostaje pełna domysłów. Jak pisze prof. Stanisław Waltoś:
Na tropach doktora FaustaFausta literackiego zrodził życiorys Fausta autentycznego, człowieka, który żył na przełomie XV i XVI wieku w południowych Niemczech, na obszarze dość niewielkim. (...) Poza tym, że żył w tamtych latach, że przenosił się nieustannie z miejsca na miejsce i nigdzie go nie zagrzewał, że trudnił się magią, wszystko inne jest niepewne, tonie w domysłach, przypuszczeniach, sprzecznych z sobą teoriach i hipotezach, a nawet całkiem pospolitych zmyśleniach.
Źródło: Stanisław Waltoś, Na tropach doktora Fausta, [w:] tegoż, Na tropach doktora Fausta i inne szkice, Warszawa 2004, s. 91–92.
Więccej na temat biografii Fausta znajdziesz w poniższych materiałach:
Kreacja nowego typu bohatera w okresie burzy i naporu. Johann Wolfgang Goethe FaustKreacja nowego typu bohatera w okresie burzy i naporu. Johann Wolfgang Goethe Faust
Na początku był czyn. Faust jako człowiek aktywnyNa początku był czyn. Faust jako człowiek aktywny
Literackie życie Fausta
W literaturze Faust najpierw pojawił się w Historii doktora Jana Fausta, szeroko okrzyczanego czarnoksiężnika i maga nieznanego autora (1587 r). Dziełem znaczącym był także utwór Christophera Marlowe’a Tragiczna historia doktora Fausta (1610 r.) oraz najbardziej znany dramat prekursorski względem epoki romantyzmu, Faust, Johanna Wolfganga Goethego (1808 r.). Między dziełami pojawiają się znaczące różnice, w nieco odmienny sposób ukazujące tę postać. O ile u Marlowe’a Faust jest postacią zdemoralizowaną, egoistyczną, o tyle u Goethego to postać, która ma wiele światu do zaoferowania. Przede wszystkim wykorzystuje w praktyce zdobytą przez siebie wiedzę, na przykład lecząc ludzi.
Jednak to, co łączy wszystkie literackie kreacje Fausta to przede wszystkim pragnienie absolutnej transgresjitransgresji oraz konszachty z diabłem. Faust rozczarowany niedoskonałością nauki i świata podpisuje pakt z Mefistofelesem, który oferuje mu wiele rozwiązań wykraczających poza ludzkie możliwości. Ta postawa rozczarowania światem, charakteryzująca się odrzuceniem dotychczasowego życia oraz pragnieniem przekraczania granic natury, społecznych a nawet moralnych nazywana jest postawą faustyczną lub faustyzmem. Charakteryzuje ona człowieka:
Synergia aksjologicznapragnącego poznać prawdę, uzyskać władzę nad rzeczywistością (głównie dzięki magii) oraz korzystać z uciech życia. Cechuje go krytycyzm oraz postawa nienasycenia, prowadząca z konieczności do tragicznej klęski.
Źródło: Maria Gołaszewska, Synergia aksjologiczna, „Sztuka i Filozofia” 1993, t. 7, s. 246.
Kim jest Faust?
Faust bada materię świata, studiuje uczone księgi.
Faust nosi w sobie pragnienie miłości i to także jest powód, dla którego podpisuje pakt z diabłem. Biorąc pod uwagę dramatyczną historię Małgorzaty, można określić Fausta mianem tragicznego kochanka.
Słownik
(łac. arte factum – sztucznie wykonane) – przedmiot lub zdarzenie, które jest wytworem działalności człowieka, nie istnieje w przyrodzie
gatunek literacki wyróżniający się otwartą, luźną kompozycją. Rezygnuje z uporządkowania i ścisłych związków przyczynowo‑skutkowych. Bardzo często ma formę fragmentaryczną oraz zaburzony porządek fabularny. Cechuje go synkretyzmsynkretyzm rodzajowy, co oznacza, że łączy cechy liryki, epiki i dramatu. W strukturę utworu wprowadzano często inne formy gatunkowe, np. bajkę lub pieśń, ale także elementy fantastyki. Dramat romantyczny rezygnuje także z zasady trzech jedności: wydarzenia opierają się na kilku wątkach, akcja jest rozciągnięta w czasie oraz toczy się w wielu różnych miejscach
(gr. synkrētismós – sojusz miast kreteńskich) – filozofia historii, nauka filozoficzna zajmująca się refleksją nad sensem i istotą dziejów
(łac. transgressio – przekraczam siebie, transgredo – przekraczam) – pojęcie z zakresu psychologii i filozofii, określa sytuację przekraczania, upłynnienia granic moralnych, społecznych, osobistych, a także cielesnych. Transgresja częstokroć łączy się z postawą radykalnego oraz świadomego sprzeciwu wobec ustalonych w danej kulturze norm, a także łamania społecznego tabu w imię ideałów takich, jak samostanowienie, autentyczność albo indywidualizm