Przeczytaj
Biblia w kulturze Izraela
Kultura Izraela ma charakter religijny. Żydzi przez wieki podkreślali, że w odróżnieniu od pogańskich narodów nie tworzą innych dzieł niż religijne. Pośród nich najważniejsza jest BibliaBiblia. Poza księgami wchodzącymi w skład Starego Testamentu wyznawcy judaizmujudaizmu czytali jeszcze komentarze do Pisma Świętego – przede wszystkim TalmudTalmud, spisany już w erze nowożytnej – oraz apokryfyapokryfy rozwijające motywy, które przez biblijnych twórców zostały tylko zasygnalizowane.
Monoteizm
Wznieście ręce wasze ku Miejscu Świętemu i błogosławcie Pana!, umieszczony w miejscu, gdzie można m.in. obmyć ręce
Biblia dostarczała wiedzy o świecie (np. o budowie kosmosu), uczyła życia, była podstawą prawa. Za zasadniczą prawdę wynikającą z ksiąg biblijnych oraz dzieł je komentujących można uznać stwierdzenie, że jest tylko jeden Bóg. Żydowski monoteizm na tle innych religii, w których wyróżniano wielu bogów, w znaczącej mierze decydował o odmiennym postrzeganiu świata i człowieka przez wyznawców judaizmu.
Przekonanie o istnieniu jedynego Boga znajdowało odzwierciedlenie w prawodawstwie moralnym. Jego podstawą był Dekalog zawarty w Księdze Wyjścia, który regulował życie pojedynczego człowieka i całych społeczeństw. Choć zgodnie z pierwszym przykazaniem w kulturze żydowskiej nie wolno było przedstawiać wyglądu Boga (Nie będziesz czynił żadnej rzeźby ani żadnego obrazu tego, co jest na niebie wysoko, ani tego, co jest na ziemi nisko, ani tego, co jest w wodach pod ziemią!
, Wj 20, 4), to wyobrażenia dotyczące Stwórcy są obecne w księgach Starego Testamentu, m.in. w Księdze Psalmów.
Psalmy
– płaskorzeźba wykonana z kości słoniowej,
X/XI w.
Ponieważ psalmy:
powstawały przez ponad pół tysiąca lat (od ok. 1000 r. p.n.e. do ok. 450 r. p.n.e.),
układało je wielu ludzi o różnych talentach, a wpływ na nich miały zmieniające się warunki polityczne czy społeczneIndeks górny 11 Indeks górny koniec11,
tworzono je w różnych celach,
można wskazać zaledwie kilka elementów, które są wspólne wszystkim pieśniom wchodzącym w skład psałterzapsałterza.
Należy do nich istotny zabieg formalny, czyli podział na wersetywersety. O wiele ważniejszy jest jednak modlitewny charakter psalmów: w każdym z dzieł należących do starotestamentowego zbioru śpiewa się o Bogu. Nie ma psalmu, w którym się o nim nie mówi, a w zdecydowanej większości tekstów słowo „Bóg” („Pan”, „Najwyższy”) występuje już w drugim lub trzecim wersecie. Zazwyczaj mówi się psalmach, w których znajdują się podziękowania Bogu, błagania lub przeprosiny. Oprócz tego wyróżniamy psalmy złorzeczące (atakujące przeciwników Stwórcy i Izraela), królewskie (koncentrujące się na pomazańcu Bożym), mesjańskie (za jedną z podstaw teologii żydowskiej uznaje się oczekiwanie na przyjście Mesjasza) i inne.
Znaczenie Księgi Psalmów
Wykład Pisma Świętego Starego Testamentu«Poezja pozwala wyczuć w rzeczach pierwiastek duchowy, objawiający się w świecie zmysłowo‑poznawalnym i w smakowaniu jego widzialności». Z łatwością konstatujemy to w poematach Psałterza. Oto np. urzekające piękno przyrody [...] czy pogodna błogość ogniska domowego [...] wyzwalają w psalmiście uczucie podziwu dla dostrzeżonych uroków życia, a zarazem stwarzają klimat zaufania i radosnej wiary w Boskiego ich Twórcę i Szafarza. Są bowiem psalmy autentyczną poezją, wyrosłą z osobistej pobożności ich autorów. Z czasem te utwory stały się znane powszechnie, przyjęły się w całym narodzie, stając się do Izraelitów jakby książką do modlitwy. [...]
Przypuszczamy, że utwory te w świątyni recytowano na jednym tonie przy akompaniamencie harfy lub lutni [...].
Całość jest przepojona wiarą w jednego Boga‑Jahwę, inspiratora tych pieśni, lecz nosi na sobie znamię różnych etapów rozwoju Objawienia, jak i pełniejszego lub mniej refleksyjnego przeżywania. [...] Psalmy nie poruszają ex professoex professo problemu istnienia Boga, gdyż z góry je zakładają. [...] Wedle zwyczaju także i innych autorów Biblii psalmiści często antropomorficzne ujmują objawy życia Boga, mówiąc o Jego smutku i radości, żalu i śnie, czuwaniu, gniewie itd.Źródło: Michał Pater, Wykład Pisma Świętego Starego Testamentu, Poznań-Warszawa 1978, s. 311–313.
Cytaty
Podwójna numeracja niektórych psalmów wynika z tego, że w Biblii hebrajskiej (stosowanej przez Żydów) oraz w tłumaczeniu Starego Testamentu na język grecki, zwanym Septuagintą, zastosowano w przypadku części psalmów inny podział. To sprawiło, że numeracja psalmów różni się w obu tych zbiorach.
Słownik
(gr. apokryphos – tajemny, ukryty) księga o tematyce biblijnej, która nie wchodzi w skład kanonu Biblii, bowiem nie uznaje się jej za natchnioną
(gr. biblion – zwój papirusu, księga; l. mn. biblia – księgi) zbiór ksiąg uznawanych przez żydów i chrześcijan za natchnione przez Boga; Biblia i jej poszczególne części posiadają odmienne znaczenie religijne dla różnych wyznań; na chrześcijańską Biblię składają się Stary Testament i Nowy Testament; Biblia hebrajska, czyli Tanach, obejmuje 24 księgi
(łac. iudaicus – żydowski) religia monoteistyczna, jedna z najstarszych religii świata, wyznawana głównie przez Żydów, traktowana przez nich jako religia narodowa. Opiera się na wierze: w jednego Boga, w nagrodę i karę po śmierci, w przyjście Mesjasza, w posłannictwo Izraela jako narodu
(łac. psalterium, gr. psaltḗrion – harfa, lutnia) zbiór 150 psalmów wchodzących w skład Starego Testamentu; osobne wydanie zawierające zbiór psalmów; w judaizmie i chrześcijaństwie przeznaczony również do celów liturgicznych lub używany jako modlitewnik
(hebr. talmud – nauka; lamad - uczyć się, studiować) komentarz do biblijnego Pięcioksięgu (czyli pierwszych pięciu ksiąg Starego Testamentu), wyjaśniający kwestie dotyczące prawa religijnego i norm postępowania, zawierający także przypowieści, legendy, wskazówki moralne
(łac. versus – wiersz) wyodrębniony graficznie fragment tekstu obejmujący kilka zestawionych podrzędnie lub współrzędnie zdań, spoisty wewnętrznie, zwykle numerowany. Podział na wersety występuje w Biblii i tekstach na nią stylizowanych, jak również w Koranie. Wersety pełnią w prozie rytmicznej rolę zbliżoną do tej, jaką pełnią wersy lub zwrotki w poezji