Pojęcie polityki regionalnej

Polityka regionalnapolityka regionalnaPolityka regionalna jest jedną z dziedzin polityki gospodarczej danego państwa. Należy przez to pojęcie rozumieć wszystkie działania zarówno władz państwowych (centralnych i terytorialnych), jak i podmiotów gospodarczych oraz innych organizacji czy instytucji, mające na celu:

• rozwój ekonomiczny i społeczny danego regionu;

• zwiększenie konkurencyjności regionu;

• łagodzenie dysproporcji między poszczególnymi regionami.

Tak więc przedmiotem polityki regionalnej jest rozwój gospodarczo‑społeczny regionów. Oznacza on wzrost potencjału gospodarczego poszczególnych regionów, przez co następuje trwała poprawa ich konkurencyjności oraz polepszenie warunków życia ich mieszkańców. Rozwój regionalnyrozwój regionalnyRozwój regionalny zawiera też w sobie rozwój społeczny, postęp techniczny i technologiczny oraz dbałość o środowisko z uwzględnieniem ładu przestrzennego danego terytorium.

Modele polityki rozwoju regionalnego

Podstawowym modelem polityki regionalnej jest podział na:

• intraregionalną;

• interregionalną.

Polityka intraregionalna jest w gestii władz i podmiotów lokalnych. Jest też nazywana „polityką oddolną” ze względu na prowadzenie jej właśnie przez regiony jako te, które najlepiej powinny wiedzieć, co jest im potrzebne. Regiony kierują polityką intraregionalną, mając do tego kompetencje prawne i finansowe (posiadanie środków finansowych).

Polityką interregionalną zajmują się władze danego państwa, a w skali Unii Europejskiej – Komisja Europejska. Jest to „polityka odgórna”, ponieważ obejmuje działania państwa wobec regionów. Jest potrzebna ze względu na konieczność niwelowania różnic między regionami.

Drugim modelem polityki regionalnej jest podział na:

• politykę ex‑ante;

• politykę post‑ante.

Pierwsza z tych polityk nakierowana jest na profilaktykę i działania zapobiegające negatywnym skutkom zjawisk, które mogą się pojawić. Druga zajmuje się ograniczaniem skutków negatywnych zjawisk, które wystąpiły na danym terenie wskutek zaniedbań lub błędów.

Ostatni model polityki jest związany ze strukturą terytorialną państwa. W zależności od szczebli administracyjnych, jest:

• dwuszczeblowy (w Polsce do 1999 r., USA);

• trójszczeblowy (obecnie w Polsce: województwa, powiaty, gminy).

Różnice w rozwoju regionów w Polsce

Wzrost zainteresowania problematyką rozwoju regionów w Polsce nastąpił w latach 90. XX w. Spowodowane to było zarówno transformacją ustrojową, jak i otwarciem Polski na świat i jej aspiracjami związanymi z integracją z Unią Europejską. Po wejściu Polski w skład UE nastąpiło dostosowanie polityki regionalnej do regulacji unijnych. W związku z tym w Polsce regionem jest województwo.

W celu weryfikowania potencjału gospodarczego poszczególnych województw oraz porównania stopnia ich rozwoju zastosowano następujące wskaźniki:

• PKB, czyli produkt krajowy brutto;

• wartość dodana brutto;

• nakłady na inwestycje;

• nakłady na B+R (badania i rozwój).

Poniżej zostały zaprezentowane poszczególne wskaźniki za 2016 r. w postaci map.

Biorąc pod uwagę powyższe wskaźniki, można zauważyć, że najlepiej rozwiniętym regionem w Polsce jest województwo mazowieckie. Natomiast, przypisując wartości od 1 (najwyższe wartości poszczególnych wskaźników) do 7 (najniższe wartości poszczególnych wskaźników), rozwój województw przedstawia się następująco:

Ranking województw w 2016 r. według przedstawionych wyżej wskaźników.

Warto zauważyć, że najlepiej rozwinięte regiony mają na swoim terenie duże aglomeracje miejskie, które są liderami wzrostu gospodarczego na danym terenie zawyżającymi wskaźniki regionów oraz dużymi ośrodkami akademickimi, przez co charakteryzują się wysokim jakościowo kapitałem ludzkim (np. Warszawa w województwie mazowieckim). Mają też dobrą infrastrukturę. Na drugim biegunie natomiast znajdują się województwa ściany wschodniej Polski. Są one nie tylko na peryferiach Polski, ale i całej UE.

Słownik