Amerykańska antropolożkaantropologiaantropolożka kulturowa Margaret Mead postuluje w swojej książce Kultura i tożsamośćtożsamośćtożsamość. Studium dystansu międzypokoleniowego, że aby młodsze i starsze pokolenia współczesnych społeczeństw mogły snuć plany „wspólnej, pomyślnej przyszłościwspólnej, pomyślnej przyszłościwspólnej, pomyślnej przyszłości”, konieczne jest właściwe zrozumienie naszej przeszłości i teraźniejszości.

W tym celu naukowczyni wprowadza podział kultur na:

Twierdzi ona, że podział taki jest najbardziej adekwatnym odbiciem czasów, w których żyjemyodbiciem czasów, w których żyjemyodbiciem czasów, w których żyjemy. Zauważa, że społeczeństwa pierwotne, wąskie grupy religijne czy ideologiczne enklawyenklawaenklawy opierają się przede wszystkim na autorytecie pochodzącym z przeszłości – są więc postfiguratywne. Jednocześnie wielkie cywilizacje, aby umożliwić przyswajanie zmiany, zmuszone były wykorzystywać uczenie kofiguratywne - opierać się na wiedzy i umiejętnościach czerpanych od rówieśników, osób, które stanowiły ich otoczenie w czasie zabawy, nauki czy wykonywania zawoduzabawy, nauki czy wykonywania zawoduzabawy, nauki czy wykonywania zawodu. Współcześnie zaś mamy do czynienia z sytuacją bezprecedensową – to młodsze pokolenia zyskują autorytetautorytetautorytet, ponieważ to one szybciej pojmują nieznaną jeszcze nikomu przyszłość – powinniśmy zatem uczyć się i od nich, co z kolei zakłada prefiguratywność kultury.

RlZaFGHNpeB961

Zdjęcie przedstawia prawy profil kobiety. Jest uśmiechnięta. Ma krótkie, kręcone włosy, ciemne oczy i nieduży nos.

Występowanie jednego z trzech wyróżnionych przez Margaret Mead typów kultury powiązane jest z tempem przemian technologicznych i społecznych. W społeczeństwach, gdzie jest ono niewielkie, dzieci wzrastają w przekonaniu, że ich życie będzie bardzo przypominało życie ich rodziców czy dziadków. Dlatego w społeczeństwach takich to przedstawiciele starszego pokolenia są autorytetami – wiedzą więcej i mogą służyć jako przewodnicy dla swoich dzieci. Jeśli w społeczeństwie tempo zmian przybiera na sile, rodzice nie są już w stanie być jedynym wzorcem dla swoich dzieci, tracą znaczną część swojego autorytetu na rzecz rówieśników, którzy odtąd stają się źródłem norm. Wciąż jednak mogą przyczyniać się do sukcesu swoich potomków – wspierając ich w rozwoju, nawet jeśli niezupełnie rozumieją, w jaki sposób rozwój ten zachodzi. W społeczeństwach, w których tempo zmian stało się wręcz gwałtowne, to starsi ludzie znajdują się w pozycji nieco zagubionych i niepewnych w obliczu zmieniającej się szybko rzeczywistości. W takich społeczeństwach relacje międzypokoleniowe mogą być kontynuowane, tylko jeśli zaakceptuje się ich przeciwny niż zwykle zwrot – rodzice muszą zaakceptować, że teraz to oni uczyć się będą od swoich dzieci, które niczym pionierzy odważają się wyprawiać w nową i pozornie (z punktu widzenia rodziców) niebezpieczną rzeczywistość.

Książka Margaret Mead jest głosem na temat zjawiska konfliktu pokoleńkonflikt pokoleńkonfliktu pokoleń, jego przejawów i konsekwencji w różnych społeczeństwach – różnych pod względem dominacji jednego z typów kultur wyróżnionych przez autorkę: kultury postfiguratywnej, kofiguratywnej i prekonfiguratywnej.

W społeczeństwach postkonfiguratywnych, w których zmiany zachodzą powoli, rolą starszego pokolenia jest przygotowanie młodszego do funkcjonowania w świecie, który „starszyźnie” jest doskonale znany, a który i dla młodych pozostanie podobny – fakt, że starsze pokolenie jest więc wzorem do naśladowania, jak najbardziej ma rację bytu.

Współczesne społeczeństwa rozwijają się (i zmieniają) jednak dużo szybciej niż dawniej – starsze pokolenie przestaje za tymi zmianami nadążać i wzrost znaczenia rówieśników czy nawet osób młodszych jako źródła informacji o otaczającym świecie jest nie tylko naturalny, ale wręcz konieczny.

Jeśli starsze pokolenie opiera się temu przesunięciu autorytetu w społeczeństwie i usiłuje nadal okupować tradycyjne pozycje „wszechwiedzących”, pojawia się konflikt pokoleń. Antropolożka sugeruje, że sposobem na złagodzenie tego konfliktu powinna być zmiana postawy starszego pokolenia – otwarcie się na możliwość uczenia się od rówieśników i młodszego pokolenia.

Słownik