Przeczytaj
Przypomnienie wiadomości o węglowodorach
Aby dobrze zrozumieć tematy dotyczące węglowodorów, należy znać podstawowy zestaw ogólnych informacji na ich temat.
Jeżeli nie czujesz się pewnie w tym temacie – kliknij w poniższą listę i zapoznaj się z jej treścią. Po przypomnieniu sobie potrzebnych informacji, przejdź do pracy z materiałem.
Jak zbudowane są cząsteczki alkinów?
Alkiny o łańcuchach prostych
Na podstawie poniższej informacji o alkanachalkanach oraz dotychczasowych o alkinachalkinach, uzupełnij schemat porównujący budowę alkanów i alkinów. Zastanów się, jak będą zbudowane poszczególne elementy szeregu homologicznegoszeregu homologicznego tych węglowodorów? Uzupełnij tabelę.
Informacja o alkanach:
Alkany zawierają w swojej budowie podstawowy szkielet węglowy, do którego przynależą atomy wodoru, połączone są ze sobą wyłącznie wiązaniami pojedynczymi (typu sigma). Alkany to związki chemiczne tworzące szereg homologiczny. Każdy kolejny węglowodór różni się od poprzedniego o jeden atom węgla oraz dwa atomy wodoru.
nazwa przedstawiciela w szeregu homologicznym o jednym atomie węgla, nazwa przedstawiciela w szeregu homologicznym o dwóch atomach węgla, wzór ogólny, krotność wiązania
Alkany | Alkiny | |
---|---|---|
nazwa przedstawiciela w szeregu homologicznym o jednym atomie węgla | ||
nazwa przedstawiciela w szeregu homologicznym o dwóch atomach węgla | ||
wzór ogólny | ||
krotność wiązania |
Zapoznaj się z poniższym szeregiem homologicznym alkinów. Dodaj wzory strukturalne w wolnych miejscach.
Zapoznaj się z poniższą tabelą prezentującą szereg homologiczny alkinów. Podaj, ile grup posiadają węglowodory poczynając od etynu, a kończąc na non--ynie. Odpowiedź odpowiednich polach w tabeli.
Liczba atomów węgla w cząsteczce | Nazwa | Wzór sumaryczny | Wzór strukturalny |
---|---|---|---|
Etyn | |||
Propyn | |||
But‑‑yn | |||
Pent‑‑yn | |||
Heks‑‑yn | |||
Hept‑‑yn | |||
Okt‑‑yn | |||
Non‑‑yn | |||
Dec‑‑yn |
Odpowiedz na poniższe pytanie.
Ile grup posiada dec--yn?
Odpowiedz na poniższe pytanie.
Dlaczego alkiny nie posiadają swojego odpowiednika dla metanu?
Etyn
Pierwszym przedstawicielem szeregu homologicznego alkinów jest węglowodór o nazwie etyn.
Jego cząsteczka zbudowana jest z dwóch atomów węgla. Atom węgla posiada cztery elektrony walencyjne, dzięki czemu może utworzyć maks. cztery wiązania chemiczne. W etynie, poza dwoma atomami węgla połączonymi wiązaniem potrójnym, są obecne jeszcze dwa atomy wodoru, połączone z atomem węgla wiązaniem pojedynczym.
Uwaga: Wiązanie potrójne w alkinach może mieć różne położenie. O położeniu wiązania wielokrotnego informuje nas odpowiedni lokant w nazwie alkinu.
W powyższym przypadku wiązanie potrójne występuje pomiędzy pierwszym a drugim atomem węgla.
Zapoznaj się z poniższym tekstem, a następnie rozwiąż zadanie.
Został przez Ciebie już wcześniej uzupełniony schemat (tabela), który przedstawia szereg homologiczny pierwszych dziewięciu alkinów. Zastanów się i narysuj, jaki wzór strukturalny będzie miał alkin o atomach węgla i wiązaniu wielokrotnym pomiędzy pierwszym i drugim atomem węgla.
Alkiny o łańcuchach rozgałęzionych
W przypadku alkinów z łańcuchami rozgałęzionymi, co najmniej jeden z atomów węgla jest związany z min. trzema atomami węgla.
Z kolei z alkinami o łańcuchach rozgałęzionych spotykamy się, gdy posiadają one więcej niż trzy atomy węgla (więcej niż propyn).
Słownik
nienasycone związki organiczne zbudowane z węgla i wodoru o wzorze ogólnym:
posiadają w swojej strukturze wiązanie potrójne
nasycone związki organiczne zbudowane z węgla i wodoru o wzorze ogólnym:
– liczba atomów węgla w cząsteczce węglowodoru
posiadają w swojej strukturze wiązania pojedyncze
(łac. hibrida „mieszaniec”) zabieg matematyczny z udziałem odpowiednich orbitali walencyjnych atomu centralnego cząsteczki, umożliwiający interpretację kształtu cząsteczki; efektem hybrydyzacji jest utworzenie zestawu orbitali zhybrydyzowanych
ciąg kolejnych związków chemicznych, mających zbliżone właściwości chemiczne, których struktura zmienia się w stosunku do poprzedniego o pojedynczy identyczny fragment – grupę
Bibliografia
Dudek‑Różycki K., Płotek M., Wichur T., Węglowodory. Repetytorium i zadania, Kraków 2020.
Dudek‑Różycki K., Płotek M., Wichur T., Kompendium terminologii oraz nazewnictwa związków organicznych. Poradnik dla nauczycieli i uczniów, Kraków 2020.