Ruch turystyczny

Ruch turystyczny to przemieszczanie się osób, które nie jest wymuszone przez czynniki zewnętrzne. Obejmuje zarówno wyjazdy, jak i przyjazdy. W tym materiale zwrócono uwagę na międzynarodowy ruch turystyczny, a zatem na wyjazdy zagraniczne oraz przyjazdy z zagranicy. Z pojęciem tym związane są również wydatki, które ponoszą ludzie z tytułu wyjazdu turystycznego, a także przychody krajów, które bywają odwiedzane przez turystów. Zgodnie z klasyfikacją UNWTOUNWTO (ang. United Nations World Tourism Organization)UNWTO ruch turystyczny dzieli się według: celów wizyty, czasu trwania pobytu lub podróży, miejsca zamieszkania turysty (region, kraj), miejsca jego przeznaczenia, zastosowanych środków transportu oraz obiektów noclegowych.

RBWvepg7cSOSx

Zdjęcie przedstawia kosz na śmieci stojący przy trawniku. Kosz jest pełny. Wokół kosza leży dużo śmieci.

Wyjazdy za granicę i wydatki z tego tytułu

Gwałtowny rozwój tej gałęzi gospodarki rozpoczął się na świecie w drugiej połowie XX w. (zjawisko to jest określane jako eksplozja turystycznaeksplozja turystycznaeksplozja turystyczna). Między 1950 a 2017 rokiem liczba zagranicznych wyjazdów turystycznych wzrosła ponad 52‑krotnie (z 25,2 mln w 1950 roku do 1,3 mld w 2017 roku). Jeszcze w połowie lat 90. XX w. najwięcej podróżowali Amerykanie, Brytyjczycy i Polacy (w przypadku naszych rodaków były to głównie wyjazdy związane z emigracją zarobkową). Obecnie są to Chińczycy. Co ciekawe, podróże mieszkańców Chin i Hongkongu stanowią około 15% wszystkich światowych wyjazdów turystycznych. Drugie miejsce zajmują wyjazdy Niemców. Wysoka pozycja Państwa ŚrodkaPaństwo Środka (chiń. Zhongguo, Czung kuo)Państwa Środka wynika nie tylko z największej na świecie liczby ludności, ale także z otwarcia się na rynek światowy i  wzrostu dochodów mieszkańców Chin. Natomiast bogate społeczeństwo Niemiec starzeje się, w związku z czym wzrasta udział osób starszych w strukturze ludności. Będąc na emeryturze, mieszkańcy tego kraju pozwalają sobie na częste podróże zagraniczne.

RtPCqNmII5SFw

Ilustracja przedstawia wykres dotyczący międzynarodowych wyjazdów turystycznych na świecie w latach 1950-2017. Krzywa na wykresie ma tendencję wzrostową - od wartości około 20 milionów osób w 1950 roku do wartości 1300 milionów w 2017 roku.

Dominującym rodzajem transportu wybieranym podczas podróży zagranicznych jest transport lotniczy (57%). Ma to związek ze spadkiem cen biletów. Wysoką rangę ma także transport drogowy (37%). Pozostałe rodzaje mają marginalne znaczenie. Wykorzystuje się je częściej w przypadku turystyki krajowej. Przeważającym rodzajem turystyki jest turystyka wypoczynkowa. Wypoczynek i rekreacja stanowią główny cel w przypadku 54% międzynarodowych wyjazdów turystycznych.

Światowe wydatki na turystykę zagraniczną nieustannie rosną. W połowie lat 90. XX w. wynosiły około 460 mld USD, natomiast obecnie przekraczają 1,4 bln USD. Niewielkie zmniejszenie tempa miało miejsce w 2009 roku (wówczas rozpoczął się światowy kryzys gospodarczy). Największe wydatki na turystykę zagraniczną w połowie lat 90. XX w. ponosiły: Niemcy, USA i Japonia. Obecnie na pierwszym miejscu są Chiny (aż 18%), a związane jest to ściśle ze zniesieniem części ograniczeń w podróżowaniu, zwiększoną urbanizacją i wzrostem dochodu netto.

Rq82eW9dy3vyx

Ilustracja przestawia w postaci wykresu globalne wydatki na turystykę zagraniczną w latach 1995–2017. Krzywa na wykresie wykazuje tendencję rosnącą: od wartości około 480 milionów dolarów w 1995 roku do wartości 1400 milionów dolarów w 2017 roku.

Wraz z poziomem rozwoju społeczno‑gospodarczego państw wzrastają wydatki na turystykę międzynarodową w przeliczeniu na jednego mieszkańca. Jednakże istnieją pewne wyjątki, ponieważ bardzo wysokimi wartościami tego wskaźnika charakteryzują się małe kraje wyspiarskie i naftowekraje naftowenaftowe: Bermudy (5 777 USD na mieszkańca), Katar (4 508 USD na mieszkańca), Aruba (3 436 USD na mieszkańca), Kuwejt (3 385 USD na mieszkańca), Zjednoczone Emiraty Arabskie (1 860 USD na mieszkańca). Dla porównania wartości dla Islandii i Szwajcarii wynoszą odpowiednio: 4 846 i 2 306 USD na mieszkańca, a w Polsce 333 USD na mieszkańca.

Przyjazdy z zagranicy i przychody z tego tytułu

Obecnie turyści zagraniczni najchętniej podróżują do Europy (ponad 50%) oraz do Azji i Australii z Oceanią (24%). W statystykach międzynarodowych te dwa kontynenty są przedstawiane łącznie jako jeden region turystyczny. We wcześniejszych latach widoczna była zdecydowana przewaga Starego Kontynentu w tym zakresie. Pozostałe części świata miały marginalne znaczenie pod tym względem. Natomiast od lat 90. XX w. rosnącą tendencją cieszy się region Bliskiego Wschodu, a także Afryka, lecz są to wciąż bardzo małe odsetki.

Jeżeli chodzi o strukturę przyjazdów z zagranicy według krajów, to w połowie lat 90. XX w. największą popularnością cieszyły się: Francja (aż 12% wszystkich światowych przyjazdów), Hiszpania, Włochy i Wielka Brytania (w Europie) oraz USA i Meksyk (w Ameryce Północnej). Większość z wymienionych krajów również obecnie znajduje się w ścisłej czołówce, jednakże zauważalne są dwie zasadnicze różnice. Po pierwsze dołączyły do niej Chiny. Po drugie zaś – możliwość podróży do większej liczby państwa świata spowodowała, że udziały te stały się bardziej wyrównane.

Ruch turystyczny stanowi około 10% światowego PKB. Z tytułu turystyki w połowie lat 90. XX w. największe wpływy miały USA (aż 19% ogólnej kwoty) oraz kraje europejskie (m.in. Francja, Włochy, Wielka Brytania i Hiszpania). Obecnie struktura ta wygląda podobnie, z tą różnicą, że w pierwszej czwórce znajduje się także jeden kraj Azji Południowo‑Wschodniej – Tajlandia. Ponadto udziały wymienionych wyżej krajów zmniejszyły się na korzyść pozostałych.

Wraz z rozwojem turystyki międzynarodowej wzrasta tempo rozwoju społeczno‑gospodarczego w przeliczeniu na jednego mieszkańca. Charakterystycznym elementem tych zmian jest wysoki wskaźnik, którym cechują się małe państwa wyspiarskie oraz naftowe, np. Aruba (16 447 USD na mieszkańca), Bermudy (8 031 USD na mieszkańca), Bahamy (6 805 USD na mieszkańca), Malediwy (5 814 USD na mieszkańca), Katar (5 783 USD na mieszkańca). Dla porównania wartościami dla Islandii i Irlandii są odpowiednio 8 806 i 2 971 USD na mieszkańca.

Monokultura turystyczna

Turystyka stanowi w wielu krajach ważne źródło utrzymania ludności i składową wytwarzanego PKB. Jednakże niekorzystnym zjawiskiem jest, gdy dominuje ona nad innymi gałęziami gospodarki narodowej. Państwa o niewielkiej liczbie ludności i małej powierzchni, w których wpływy z turystyki stanowią powyżej 40–50% PKB lub struktury zatrudnienia, definiuje się jako monokultury turystyczne. Są to kraje wyspiarskie nad Morzem Karaibskim, Oceanem Indyjskim i Spokojnym. Zjawisku temu sprzyjają przede wszystkim słaby rozwój innych działów gospodarki oraz:

• ciepły klimat,

• mało zanieczyszczone i przekształcone antropogenicznie środowisko,

• osobliwość świata roślin i zwierząt,

• możliwość obserwacji społeczności o odmiennych kulturach,

• stosunkowo tanie usługi turystyczne.

Należy jednak pamiętać, że uzależnienie gospodarki narodowej od jednego rodzaju działalności może być zagrożeniem dla budżetu państwa w momencie, gdy spadną dochody z turystyki. Może być to związane np. z niestabilną sytuacją polityczną (ataki terrorystyczne, wojna, protesty), pogorszeniem sytuacji ekonomicznej (kryzys gospodarczy), z groźnymi zjawiskami przyrodniczymi (tsunami, wybuchy wulkanów) czy też pandemią (np. COVID‑19).

R1DWt9J3L3BfP

Zdjęcie przedstawia drewniany pomost biegnący nisko nad krystalicznie czystą wodą. Przy pomoście stoją domki na wodzie. Niewielkie, identyczne domki wybudowano na palach.

Słownik