Przeczytaj
Rolnictwo jest działem gospodarki, który zaspokaja podstawową potrzebę społeczeństw, dostarczając żywności do spożycia lub inne niezbędne produkty, np. wełnę. Możemy je podzielić na uprawę roślin i hodowlę zwierząt. Każda z tych form działalności zapewnia populacji podstawowe produkty potrzebne do funkcjonowania. Na świecie występują zróżnicowane warunki wpływające na sposób uprawy i hodowli, jednak na podstawie podobieństw wyróżniono 12 makroregionów rolniczych podzielonych na regiony, w których rolnictwo ma podobny typ.
Regiony rolnicze zostały wydzielone ze względu na zróżnicowanie uprawy roślin na świecie, hodowlę zwierząt oraz różnice w intensywności działalności rolniczej. Wymieniamy następujące regiony:
latynoamerykański,
północnoamerykański,
środkowoeuropejski,
zachodnioeuropejski,
śródziemnomorski,
północnoazjatycki,
południowoazjatycki,
wschodnioazjatycki,
środkowoazjatycki,
północnoafrykańsko‑zachodnioazjatycki,
środkowopołudniowoafrykański,
australijsko‑nowozelandzki.
Region latynoamerykański
Ze względu na różnicę warunków przyrodniczych występuje tu duża różnorodność upraw. Region swoim obszarem obejmuje Amerykę Południową i Środkową. Przebiegają przez niego wszystkie strefy klimatyczne, które wpływają na różnorodność warunków przyrodniczych. Centralną część regionu zajmują uprawy kakaowca, kawowca oraz kauczukowca. Duże znaczenie gospodarcze mają również uprawy palmy oleistej oraz trzciny cukrowej. Na południowo‑wschodnim wybrzeżu Meksyku uprawia się: kukurydzę, pszenicę, soję oraz bawełnę i trzcinę cukrową. Na obszarze pampy występuje chów bydła. W regionie latynoamerykańskim wielkość gospodarstw rolnych jest zróżnicowana. Występują tu zarówno ogromne gospodarstwa nastawione na produkcję towarową, np. hodowlane (Brazylia ma największe pogłowie bydła na świecie), jak i plantacje wyspecjalizowane w jednej uprawie, np. kawy, obok samozaopatrzeniowych, niewielkich gospodarstw chłopskich.
Region północnoamerykański
W regionie północnoamerykańskim występuje wysoki poziom rozwoju rolnictwa oraz jego towarowości. Stopień rozwoju wyraża się m.in.: dużą mechanizacją, wysoką specjalizacją i zastosowaniem najnowocześniejszych technologii opracowanych dla rolnictwa czy prowadzeniem wielkoobszarowych gospodarstw z niewielkim nakładem pracy żywej. Jednocześnie obserwuje się niewielkie zatrudnienie w rolnictwie. W regionie na większej jego części dominuje wielkoobszarowe rolnictwo ekstensywne i uprawia się: soję, pszenicę, buraki cukrowe, ryż oraz bawełnę. Bardzo duże znaczenie ma tu także chów bydła. Stany Zjednoczone są na trzecim miejscu na świecie pod względem pogłowia bydła. Bardzo ważna dla tego regionu jest również bawełna. W 2019 roku Stany Zjednoczone były drugim państwem z największą produkcją bawełny (eksportowanej do innych państw).
Region środkowoeuropejski
Region ten ma duży udział użytków rolnych, mimo niewielkiej powierzchni w porównaniu do innych makroregionów. Dominują gospodarstwa o średniej intensywności produkcji rolnej. Występują tu: uprawy zbożowe (pszenica i żyto), uprawy ziemniaków, rzepaku, buraków cukrowych, słonecznika, a także chów trzody chlewnej i bydła mlecznego.
Region zachodnioeuropejski
W zachodniej części Europy rolnictwo ma charakter wysokointensywny i towarowy, mimo niewielkiego zatrudnienia. Przy znacznych nakładach uzyskuje się jedne z najwyższych plonów na świecie. Dominują uprawy: pszenicy, buraków cukrowych, ziemniaków oraz słonecznika. Pszenica to główny towar eksportowy tego regionu. W hodowli największy odsetek strukturalny ma chów bydła. Bardzo istotny dla regionu jest również chów pogłowia trzody chlewnej i drobiu.
Region śródziemnomorski
Region śródziemnomorski charakteryzuje się średnio sprzyjającymi warunkami przyrodniczymi, głównie ze względu na konieczność melioracji i nawadniania upraw. Występuje tu duża towarowość rolnictwa. Uprawia się: cytrusy, winorośl, ryż i oliwki. Uprawa cytrusów, szczególnie cytryn, jest bardzo dochodowa dla regionu, szczególnie dla Hiszpanii, która jest trzecim co do wielkości produkcji producentem tych owoców na świecie. Dla UE ważna jest również uprawa oliwek, które wraz z cytrusami przynoszą dochody z eksportu. Mniejsze znaczenie ma chów zwierząt (dominuje chów kóz i owiec).
Region północnoazjatycki
Występowanie trudnych warunków przyrodniczych (kontynentalizm klimatu, a co za tym idzie np. wysokie amplitudy temperatur, górzysta rzeźba terenu itp.) oraz niewielki stopień mechanizacji przyczyniają się w tym regionie do małej produkcji rolnej. Uprawia się tutaj głównie: jęczmień, pszenicę, owies, żyto oraz ziemniaki – ze względu na ich małą wymagalność co do warunków rozwojowych (mogą rosnąć w niższych temperaturach, potrzebują mniej wody itp.). Ważna jest uprawa jęczmienia, który jest wysokopłodowy i służy do wyrobu słodu na piwo oraz jako roślina paszowa. W obrębie nawadnianych pól występuje również produkcja bawełny. W regionie północnoazjatyckim występuje niewielkie pogłowie zwierząt hodowlanych.
Region południowoazjatycki
Region ten charakteryzuje się bardzo dużym zróżnicowaniem wielkości rolnictwa zarówno pod względem wielkości gospodarstw, jak i typów rolnictwa. Obok rolnictwa intensywnego towarowego wysoko w górach występuje prymitywne pierwotne rolnictwo odłogowe. Warunki klimatyczne regionu zdominowane są dwiema porami roku – suchą i mokrą. Obie zależne są od monsunów. Występują tu zarówno małoobszarowe rolnictwo, jak i wielkoobszarowe plantacje. Uprawia się: ryż, pszenicę, proso, kukurydzę i jęczmień. Na uprawy poświęca się bardzo duży nakład pracy żywej, ze względu na brak nakładu pracy maszyn. Prowadzi się również plantacje: orzechów ziemnych, palmy kokosowej, bawełny, konopi, juty oraz herbaty i trzciny cukrowej. Najistotniejsza dla regionu jest uprawa ryżu, który jest jednym z podstawowych składników diety jego mieszkańców. Ze względów religijnych występuje znaczne pogłowie bydła – krowy uznawane są w Indiach za święte. Na obszarze Indii, Mjanmy i Indonezji występuje także największe na świecie pogłowie bawołów.
Region wschodnioazjatycki
We wschodniej Azji występuje wysokotowarowe oraz intensywne rolnictwo. Bardzo duży poziom mechanizacji oraz nawożenia przy korzystnych warunkach klimatycznych i glebowych przyczyniają się do upraw: ryżu, pszenicy, jęczmienia, soi, buraków cukrowych oraz herbaty. Występuje tu lokalny samozaopatrzeniowy chów bydła i trzody chlewnej. Bardzo ważna jest uprawa herbaty, wszak od pokoleń region ten, szczególnie Japonia, kojarzony jest z kulturą parzenia i spożywania herbaty.
Region środkowoazjatycki
Występuje tu rolnictwo małoobszarowe o charakterze przede wszystkim samozaopatrzeniowym. Najważniejszymi uprawami są: ryż, pszenica, kukurydza, proso, ziemniaki oraz buraki cukrowe. Większe znaczenie ma chów trzody chlewnej. Na obszarach trawiastych, takich jak stepy Mongolii i Chin, występują hodowle kóz, owiec, wielbłądów i koni.
Region północnoafrykańsko‑zachodnioazjatycki
Przy bardzo trudnych warunkach przyrodniczych uprawa roślin rolnych wymaga dodatkowego nawodnienia. Obok intensywnej uprawy roślin na wielkich obszarach terenów nawadnianych występuje ekstensywne pasterstwo – często koczownicze. Duże znaczenie ma hodowla owiec, kóz, bydła i wielbłądów. Zwierzęta, szczególnie wielbłądy, są ważne dla tego regionu, ponieważ wykorzystuje się je jako wierzchowce, zwierzęta juczne, źródło mleka, wełny mięsa i skór. Wielbłądy hodowlane to głównie dromadery, czyli wielbłądy jednogarbne i baktriany – wielbłądy dwugarbne.
Region środkowopołudniowoafrykański
W tym regionie występuje bardzo duże zróżnicowanie warunków przyrodniczych. Lepsze warunki dla rolnictwa występują bliżej równika – w centralnej części regionu, natomiast gorsze na północ i południe od strefy równikowej. Na obszarach o korzystniejszym klimacie dominują uprawy: ryżu, manioku, taro, jamu, prosa i sorga, a także kakaowca, kawy, orzechów ziemnych oraz trzciny cukrowej. Najważniejszą rośliną jest tu maniok, który stanowi główny składnik diety mieszkańców. Koczowniczo hoduje się bydło, kozy i owce.
Region australijsko‑nowozelandzki
W regionie przeważa rolnictwo wielkoobszarowe ekstensywne o dużej mechanizacji, co związane jest przede wszystkim z tradycyjnym charakterem typu rolnictwa. Ze względu na warunki przyrodnicze klimatu podzwrotnikowego morskiego prowadzi się chów bydła oraz owiec i uprawia głównie pszenicę, jęczmień i trzcinę cukrową. Na znaczeniu zyskuje również uprawa winnej latorośli – to sposób na intensyfikację rolnictwa i wykorzystanie warunków klimatycznych w celu osiągnięcia wyższych dochodów z rolnictwa.
Słownik
typ gospodarowania, który opiera się głównie na naturalnej żyzności gleb i charakteryzuje się niskimi — przy danym poziomie rozwoju techniki — nakładami pracy i środków kapitałowych na jednostkę powierzchni gruntu lub na jednostkę inwentarza żywego
typ gospodarowania, w którym wykorzystuje się zdobycze techniki, nawozy, chemizację i wiele innych w celu maksymalizacji opłacalności produkcji z jednostki inwentarza żywego lub z jednostki powierzchni gruntu
rolnictwo, w którym uzyskuje się zbiory przekraczające zapotrzebowanie na żywność na danym obszarze; produkcja jest tak duża, że większość towarów trafia na rynek krajowy lub zagraniczny