Ciśnienie parcjalneciśnienie parcjalne (cząsteczkowe)Ciśnienie parcjalne, inaczej cząsteczkowe, to ciśnienie wywierane przez jeden z gazów w mieszaninie gazowej.

Aby obliczyć wartość ciśnienia parcjalnego jednego z gazów w mieszaninie, należy wiedzieć:

• jaką część w tej mieszaninie stanowi gaz (zawartość procentowa wyrażona w setnych częściach całości),

• jakie jest ciśnienie tej mieszany wyrażone w odpowiednich jednostkach fizycznych – kPakPakPa lub mm Hgmm Hgmm Hg (1 kPa to 7,5 mm Hg).

Powietrze atmosferyczne to mieszanina m.in. tlenu, dwutlenku węgla, azotu i pary wodnej.

Indeks dolny Tabela: Skład powietrza atmosferycznego. Indeks dolny koniec_{Tabela: Skład powietrza atmosferycznego.}

Na poziomie morza atmosfera wywiera siłę skierowaną w kierunku środka ciężkości Ziemi, która równa się sile słupa rtęci o wysokości 760 mm. Dlatego ciśnienie atmosferyczne (mieszaniny gazowej) wynosi 760 mm Hg. Tlen stanowi 21% objętości powietrza atmosferycznego, więc jego ciśnienie parcjalne (POIndeks dolny 2₂) w powietrzu jest iloczynem ciśnienia atmosferycznego i jego zawartości w powietrzu:

POIndeks dolny 2  Indeks dolny koniec₂ = 760 mm Hg × 0,21 = 159,6 mm Hg

Podobnie można obliczyć ciśnienie parcjalne dla pozostałych gazów w powietrzu:

PCOIndeks dolny 2₂= 760 mm Hg × 0,0003 = 0,23 mm Hg

PNIndeks dolny 2₂= 760 mm Hg × 0,7903 = 600,6 mm Hg

Przechodzenie gazów (dyfuzjadyfuzjadyfuzja) w roztworach lub środowisku gazowym odbywa się na skutek różnicy ciśnień parcjalnych − w kierunku od wyższej wartości do niższej. Różnica ciśnień parcjalnych, głównie tlenu i dwutlenku węgla, warunkuje wymianę gazową (dyfuzję oraz jej kierunek) między środowiskiem zewnętrznym a pęcherzykami płucnymi, krwią i komórkami ciała.

Indeks dolny Tabela: Wartości ciśnień parcjalnych tlenu i dwutlenku węgla w powietrzu, krwi i tkankach człowieka. Indeks dolny koniec_{Tabela: Wartości ciśnień parcjalnych tlenu i dwutlenku węgla w powietrzu, krwi i tkankach człowieka.}

Ciśnienie parcjalne dwutlenku węgla (PCOIndeks dolny 2₂) w krwi żylnej wynosi 46 mm Hg, a PCOIndeks dolny 2₂ w pęcherzykach płucnych – 40 mm Hg. Różnica 6 mm Hg powoduje dyfuzję COIndeks dolny 2₂ z krwi żylnej do pęcherzyków płucnych. Ciśnienie parcjalne tlenu (POIndeks dolny 2₂) w pęcherzykach płucnych wynosi 100 mm Hg, w krwi żylnej – 40 mm Hg, a w krwi tętniczej – 95 mm Hg. Różnica między POIndeks dolny 2₂ w pęcherzykach płucnych a krwią tętniczą wynosi 5 mm Hg i jest siłą napędową przenikania tlenu z pęcherzyków płucnych do krwi tętniczej. Różnica 55 mm Hg między krwią tętniczą a żylną pozwala na dyfuzję tlenu z krwi tętniczej do komórek ciała.

Wraz ze wzrostem wysokości nad poziomem morza, maleje wartość ciśnienia atmosferycznego (gdyż maleje gęstość powietrza).

Indeks dolny Tabela: Wartości ciśnień parcjalnych tlenu (mm Hg) na różnych wysokościach nad poziomem morza. Indeks dolny koniec_{Tabela: Wartości ciśnień parcjalnych tlenu (mm Hg) na różnych wysokościach nad poziomem morza.}

Spadek ciśnienia atmosferycznego powoduje obniżenie wartości ciśnienia parcjalnego tlenu w powietrzu.

Słownik