Procesy krasowe to procesy lub zjawiska towarzyszące rozpuszczaniu skał wapiennych przez wodę wzbogaconą dwutlenkiem węgla oraz skał gipsowych i soli, które wpływają na rozpuszczanie skał przez wody powierzchniowe i podziemne. W ich wyniku powstają różnorodne formy krasowe występujące na powierzchni ziemi, ale też pod powierzchnią.

Do powierzchniowych form rzeźby krasowej należą lejeklejek krasowylejek i żłobek krasowyżłobek krasowyżłobek krasowy.

Żłobek krasowy to forma powstała w procesie rozpuszczania skał węglanowychskały węglanoweskał węglanowych pod wpływem wody z dwutlenkiem węgla, przypominająca kształtem bruzdy, których przebieg nawiązuje do kierunku płynięcia wody, pomiędzy nimi znajdują się żebra krasowe. Żłobki krasowe stanowiące wklęsłe formy terenu mogą mieć do dwóch metrów głębokości, szerokość kilkudziesięciu centymetrów oraz długość wynoszącą kilkanaście metrów. Wraz z wystąpieniem żłobków krasowych kolejne bruzdy oddzielane są przez wypukłe, podłużne formy – żebra krasowe.

Leje krasowe to lejkowate zagłębienia terenu powstałe wskutek zapadania się gruntów w wyniku obniżenia się lustra wody, zapadnięcia się stropu jaskini krasowej lub zmniejszenia stateczności gruntu spowodowanego przez rozpuszczanie się skał węglanowych pod powierzchnią ziemi. Leje krasowe przyjmują rozmiary o średnicy i głębokości od kilkudziesięciu centymetrów do kilkuset metrów. Ich powstawanie może zachodzić stopniowo lub nagle, dlatego uważa się, że to zjawisko jest bardzo niebezpieczne.

Lej krasowy podobnie jak żłobek krasowy jest formą krasukraskrasu powierzchniowego. Różnica między tymi formami jest taka, że lejki krasowe stanowią zwężające się ku dołowi głębokie zagłębienia, natomiast żłobki krasowe są podłużnymi zagłębieniami w terenie.

Żłobki krasowe są podłużnie wgłębnymi formami, występującymi w miejscach objętych krasowieniemkrasowieniekrasowieniem.

Do innych form krasu powierzchniowego należą:

• ospa krasowa – forma powstała w wyniku działania wody opadowej na płaski teren skalny, tworząca liczne drobne zagłębienia poprzedzielane ostrymi grzbiecikami.

• uwały – powstają w wyniku połączenia się kilku lejów;

• polje – powstają z połączenia kilku uwałów; to duże doliny o płaskim dnie, po którym płynie rzeka lub jezioro;

• ostańce krasowe i mogoty – czyli wzniesienia, które nie uległy rozpuszczeniu; mają strome i urwiste ściany;

• doliny krasowe – to podłużne formy terenu, powstałe w wyniku liniowego połączenia kilku lejów krasowych; mają niewyrównany profil podłużny – w miejscu łączenia się lejów jest węższy, w miejscu występowania lejów szerszy, występują strome i urwiste zbocza;

• ponor – forma przypominająca podłużny korytarz, gdzie rzeki i potoki wpływają pod powierzchnię ziemi;

• wywierzysko – miejsce, gdzie wody spod powierzchni ziemi wypływają na jej powierzchnię.

RVoqmTfLZIs4e

Zdjęcie przedstawia teren górski. W centralnej części jest powstało w terenie zagłębienie. Dookoła niego są górskie zbocza porośnięte drzewami iglastymi. Wierzchołki gór są w niewielkim stopniu skaliste. Zagłębienie porasta trawa.

Ry7ewyFqPxoAP

Zdjęcie przedstawia formę krasu powierzchniowego tworzącą liczne drobne zagłębienia poprzedzielane ostrymi grzbiecikami.

R1eQHpgrd3lE3

Zdjęcie ukazuje pojle w postaci dużego, kotlinowatego zagłębienia o wyrównanym dnie, ograniczonym ze wszystkich stron zboczami górskimi. Dno polja zajmują pola uprawne, część jest zalana wodą.

RFSkev0Ys34uv

Zdjęcie przedstawia skaliste wzniesienie, tworzy wyizolowaną formę terenu. W pęknięciach wzniesienia rosną niskie rośliny. Dookoła wzniesienia rośnie trawa, w tle drzewa.

RhueW53UgVIrb

Zdjęcie przedstawia szeroką górską dolinę, jej dno porastają drzewa i kosodrzewina. Dolinę z lewej i prawej strony otaczają górskie, zielone, strome zbocza.

R1M6rZO8Esbo6

Zdjęcie przedstawia formę terenu, mającą postać korytarza wydrążonego przez wodę, ukrytego pod warstwą jasnobrązowej gleby.

R1QBzGfKVATSU

Zdjęcie przedstawia otwór na dole pionowej, wysokiej skalnej ściany. Wypływa z niego woda i kaskadami wpada do rzeki.

Ciekawostka

Formą podobną do żłobków i żeber krasowych jest lapiaz, który został utworzony w wyniku rozpuszczania skał przez spływające wody opadowe i wody pochodzące z topnienia śniegu, zawierające kwas węglowy lub kwasy humusowe. Lapiaz występuje w postaci charakterystycznie spękanych form skalnych o nieregularnym kształcie.

R14TNbof9aeyo

Zdjęcie przedstawia formy rzeźby na skalnej powierzchni nieco nachylonej. Na powierzchni skały są liczne głębokie pęknięcia.

RKEHD8TALU2Eu

Zdjęcie przedstawia skalną powierzchnię w postaci niemal pionowej ściany. Na szarej skale są liczne pionowe żłobienia.

R12B5gYm5CS6I

Zdjęcie ukazuje fragment skały. Na jej powierzchni są podłużne bruzdy. Sąsiednie żłobki odgradza ostry grzbiet żebra krasowego.

R1RYqiArLE6H8

Zdjęcie wykonane z lotu ptaka ukazuje teren z dużym lejem - okrągłym zagłębieniem terenu o dużej głębokości. Lej jest szeroki u góry i zwęża się w kierunku dna. Na dnie jest woda. Dookoła leja rośnie las.

RVww5bt1tdBeQ

Zdjęcie przedstawia teren z nielicznymi zabudowaniami. Widoczna jest droga, rosnące drzewa. W centralnym miejscu zdjęcia na trawniku, na płaskim terenie, powstał okrągły otwór. jest ogrodzony.

RIJalkBGBMlde

Zdjęcie przedstawia widok na lej od strony dna ku górze. Widoczny jest duży otwór. Ściany leja są pionowe, skaliste. Na dnie leja są schody prowadzące do windy. Wzdłuż ściany jest metalowa konstrukcja - winda. Wiszą na niej czarno-białe fotografie.

Słownik