RPWNVQMrF0kGu1

Zdjęcie przedstawia młodego mężczyznę o owalnej twarzy. Mężczyzna ma proste, krótkie, ciemne włosy, wyraziste brwi. Ma krótką, ciemną brodę i wąsy.

Najbardziej wyrazistą tendencją poezji polskiej XXI wieku, dostrzeganą i dyskutowaną przez krytyków, jest ta, którą za Igorem StokfiszewskimIgor StokfiszewskiIgorem Stokfiszewskim można nazwać „zwrotem politycznym”. Autorzy i autorki starają się poprzez poezję, ale też swoją aktywność pozaliteracką, interweniować w rzeczywistość.
Do ważnych twórców i twórczyń najmłodszej generacji należą m.in. Dawid MateuszDawid MateuszDawid Mateusz, autor debiutanckiego tomu Stacja wieży ciśnień, w którym wyraźnie ujawnił swoją polityczną świadomość; Tomasz Bąk realizujący spójny projekt poetycki, którego sednem jest krytyka polityczno‑ekonomiczna kapitalizmukapitalizmkapitalizmu; Anna AdamowiczAnna AdamowiczAnna Adamowicz, której liryka uwrażliwia na świat zwierząt i mikroorganizmów oraz dotyka spraw cielesności i miłości. Wrażliwość społeczna, poczucie wspólnotowości (także międzygatunkowej) idą w parze z pogłębioną świadomością przyczyn wielu problemów współczesnego świata: od nierówności, prześladowań, ubóstwa i głodu, po zagrażającą planecie katastrofę. Jednak poza konstatacjami i sprzeciwem w twórczości młodych twórców tkwi coś jeszcze: przekonanie, że inny, lepszy świat jest możliwy.

R7ScdXEnxmZIl1

Zdjęcie przedstawia młodą kobietę o krągłej twarzy i długich, prostych jasnych włosach. Kobieta ma zamknięte oczy, stoi przy mikrofonie.

Wiersz Anny Adamowicz Skraje ukazuje ważną cechę poezji współczesnej.
To, co zwykło się określać jako prywatne, intymne (figury listu miłosnego, tańca), jest nierozerwalnie związane z szerokim kontekstem społeczno‑politycznym i ekonomicznym (obrazy wojny). Nic nie dzieje się w próżni. Nie da się odizolować jednostki, jej przeżyć, doświadczeń, postaw od szeregu czynników je warunkujących lub im zagrażających.

Temu, co dla nas, pozornie, pewne i bezpieczne, nieustannie coś zagraża. Świadomości o tym towarzyszy niepokój, sugestywnie ujęty przez Dawida Mateusza.

Młodą poezję charakteryzuje niezgoda na rzeczywistość, ale nie rzeczywistość w ogóle. Jest to niezgoda na tę wersję rzeczywistości, którą narzucił kapitalizm, system społeczno‑gospodarczy postrzegany jako źródło krzywd i cierpień wielu istnień, nie tylko ludzkich.

Kapitalizmowi przypisuje się m.in. wyzysk, tworzenie i pogłębianie podziałów i nierówności społecznych, podsycanie wzajemnej nieufności i nienawiści. Ma on być odpowiedzialny za powszechny konsumpcjonizmkonsumpcjonizmkonsumpcjonizm i nadmierną eksploatację planety, przyspieszającą katastrofę klimatyczną. Umacnia zarazem postawy skrajnie indywidualistyczne, co prowadzi do sytuacji, w której przedkłada się własne dobro nad dobro innych. Wyrazem sprzeciwu wobec takiej postawy jest działanie wspólnotowe. Nowe możliwości w tym zakresie dał internet. Maja StaśkoMaja StaśkoMaja Staśko wyjaśnia
to tak:

Od początku XXI wieku poezja żywo funkcjonuje i rozwija się w sieci. W internecie,
na portalach lub grupach literackich młodzi poeci i młode poetki publikują swoje utwory, wymieniają się uwagami i spostrzeżeniami, szlifują warsztat twórczy, dyskutują, a jednocześnie poznają się, zawiązują relacje, umawiają na zloty i wydarzenia poetyckie. Nowe media nie pozostały bez wpływu na samą poezję. Autorki czerpią z sieci dużo inspiracji, twórczo interpretując rozmaite zjawiska związane z internetem (Maciej TaranekMaciej TaranekMaciej Taranek, Patryk KosendaPatryk KosendaPatryk Kosenda, Justyna KulikowskaJustyna KulikowskaJustyna Kulikowska). O potrzebie wspólnotowości i jej wpływie na poezję Jakub SkurtysJakub SkurtysJakub Skurtys pisze:

Poetka Anna Adamowicz próbuje „wyjścia poza ograniczony układ ludzki”, czyniąc bohaterami swoich wierszy m.in. zwierzęta czy mikroorganizmy. Radosław JurczakRadosław JurczakRadosław Jurczak znany jest z twórczości inspirowanej fizyką i nowymi technologiami, w tym sztuczną inteligencjąsztuczna inteligencjasztuczną inteligencją, której hipotetyczny rozwój stara się poetycko przedstawić.

Wśród młodych głosów pojawia się poezja feministyczna i eksplorująca kobiecość (Ilona WitkowskaIlona WitkowskaIlona Witkowska, Anna FiałkowskaAnna FiałkowskaAnna Fiałkowska, Martyna BuliżańskaMartyna BuliżańskaMartyna Buliżańska),jak również poezja osób LGBTLGBTLGBT (Krzysztof SchodowskiKrzysztof SchodowskiKrzysztof Schodowski, Patrycja SikoraPatrycja SikoraPatrycja Sikora, Łukasz Kaźmierczak / Łucja KuttigŁukasz Kaźmierczak / Łucja KuttigŁukasz Kaźmierczak / Łucja Kuttig). Ten sam cel towarzyszy poetom i poetkom ukazującym w swojej twórczości wieś potransformacyjnątransformacja systemowapotransformacyjną i jej problemy (Maciej BobulaMaciej BobulaMaciej Bobula, Antonina TosiekAntonina TosiekAntonina Tosiek) bądź zwracającym uwagę na mniejszości etniczne i kwestie wysiedleńcze (Katarzyna SzwedaKatarzyna SzwedaKatarzyna Szweda).

Powstają antologieantologiaantologie i jednodniówkijednodniówkajednodniówki reagujące na wydarzenia w Polsce i na świecie,
np. Szwadron Szwargotań. Nowa polska poezja protestu – antologia powstała jako gest poparcia dla protestujących w Mołdawii aktywistów (książkę wydał we wrześniu 2019 r. migrancki kolektyw Mamałyga Warszawska, a każdy wiersz opublikowano w wersji polskiej oraz w przekładzie na język rumuński); czy też Biji Rojava! – antologia wierszy dla Rożawy, wyraz solidarności z Kurdami podczas inwazji tureckiej
na Rożawę w październiku 2019 r. Tego rodzaju inicjatywy spotykają się z dużym odzewem ze strony społeczności piszącej. Często to właśnie poeci za nimi stoją
(np. pomysłodawcami i redaktorami Biji Rojava! są Anna Adamowicz, Jakub PszoniakJakub PszoniakJakub Pszoniak i Patrycja Sikora).

Słownik