Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Pierwszy Szczyt Ziemi czyli Konferencję Narodów Zjednoczonych na temat Środowiska i Rozwoju zorganizowano w 1992 roku w Rio de Janeiro, w Brazylii. Wzięły w niej udział 172 rządy (rząd polski także) ze 179 państw należących wówczas do ONZ. Obok polityków w obradach uczestniczyło też kilka tysięcy przedstawicieli organizacji pozarządowych (NGONGONGO). Przyjęto tzw. Agendę 21 – dokument programowy, w oparciu o który, we wrześniu 2015 roku, 193 państwa członkowskich ONZ w Addis Abebie uchwaliło rezolucję:

Przekształcamy nasz świat: Agenda na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030

R17pr87Y0Oq7w1
Ilustracja przedstawia cele zrównoważonego rozwoju 2030. 1. Grafika przedstawia wielodzietną rodzinę. Wyeliminowanie ubóstwa we wszystkich jego formach na całym świecie., 2. Grafika przedstawia talerz z zupą. Wyeliminowanie głodu, osiągnięcie bezpieczeństwa żywnościowego i lepszego odżywienia oraz promowanie zrównoważonego rolnictwa., 3. Grafika przedstawia wykres EKG. Zapewnienie wszystkim ludziom w każdym wieku zdrowego życia oraz promowanie dobrobytu., 4. Grafika przedstawia zeszyt oraz długopis. Zapewnienie wszystkim edukacji wysokiej jakości oraz promowanie uczenia się przez całe życie., 5. Grafika przedstawia znak równości płci męskiej i żeńskiej. Osiągnięcie równość płci oraz wzmocnienie pozycji kobiet i dziewcząt., 6. Grafika przedstawia naczynie z wodą. Zapewnienie wszystkim ludziom dostępu do wody i warunków sanitarnych poprzez zrównoważoną gospodarkę zasobami wodnymi., 7. Grafika przedstawia słońce. Zapewnienie wszystkim dostępu do źródeł stabilnej, zrównoważonej i nowoczesnej energii po przystępnej cenie., 8. Grafika przedstawia wykres. Promowanie stabilnego, zrównoważonego i inkluzywnego wzrostu gospodarczego, pełnego i produktywnego zatrudnienia oraz godnej pracy dla wszystkich ludzi., 9. Grafika przedstawia trzy połączone ze soba wzajemnie elementy, stanowiące jedną całość. Budowanie stabilnej infrastruktury, promowanie zrównoważonego uprzemysłowienia oraz wspieranie innowacyjności., 10. Grafika przedstawia znak równości w okręgu. Zmniejszenie nierówności w krajach i między krajami., 11. Grafika przedstawia budynki miasta. Uczynienie miast i osiedli ludzkich bezpiecznymi, stabilnymi, zrównoważonymi oraz sprzyjającymi włączeniu społecznemu., 12. Grafika przedstawia znak nieskończoności. Zapewnienie wzorców zrównoważonej konsumpcji i produkcji., 13. Grafika przedstawia glob Ziemski wpisany w rysunek oka. Podjęcie pilnego działania w celu przeciwdziałania zmianom klimatu i ich skutkom., 14. Grafika przedstawia rybę w morzu. Ochrona oceanów, mórz i zasobów morskich oraz wykorzystywanie ich w sposób zrównoważony., 15. Grafika przedstawia góry oraz las. Ochrona, przywrócenie oraz promowanie zrównoważonego użytkowania ekosystemów lądowych, zrównoważonego gospodarowania lasami, zwalczanie pustynnienia, powstrzymywanie i odwracanie procesu degradacji gleby oraz powstrzymanie utraty różnorodności biologicznej., 16. Grafika przedstawia gołębia z gałązką w dziobie, który siedzi na młotku sędziego. Promowanie pokojowego i inkluzywnego społeczeństwa, zapewnienia wszystkim ludziom dostępu do wymiaru sprawiedliwości oraz budowanie na wszystkich szczeblach skutecznej i odpowiedzialnej instytucji, sprzyjającej włączeniu społecznemu., 17. Grafika przedstawia pięć okręgów zazębionych wspólnie o siebie. Wzmocnienie środków wdrażania i ożywienie globalnego partnerstwa na rzecz zrównoważonego rozwoju. Na koniec całej infografiki zamieszczona jest grafika z logo ONZu - Organizacji Narodów Zjednoczonych.
Cele zrównoważonego rozwoju zawarte w „Przekształcamy nasz świat: Agenda na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030 ".
Źródło: UNDP, Wikimedia Commons, domena publiczna.

Wyznaczono 17 celów oraz związanych z nimi 169 zadań szczegółowych, które mają być osiągnięte do 2030 roku. Do każdego zadania ustalono wskaźniki, z pomocą których na całym świecie monitorowane są postępy w osiąganiu celów. Za monitoring sytuacji w Polsce odpowiada Główny Urząd Statystyczny (GUS).

bg‑lime

Międzynarodowe organizacje społeczne

IUCN
Rs6dIHJPkIQ8V
Logo IUCN
Źródło: domena publiczna.

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) powstała w 1948 roku. Była pierwszą, międzynarodową organizacją obrony środowiska naturalnego. Skupia 83 państwa, ponad 1300 agencji rządowych i organizacji pozarządowych oraz około 14 500 ekspertów i naukowców ze 160 krajów.  Publikuje m.in. Czerwone Księgi z listami gatunków roślin i zwierząt zagrożonych wyginięciem.

WWF
R10NH8gLPo38k
Symbolem WWF jest zagrożona wyginięciem panda wielka.
Źródło: Jeff Kubina, domena publiczna.

Światowy Fundusz na rzecz Przyrody (WWF) działa od 1961 r. Poprzez dofinansowanie przyczynił się do powstania 270 parków narodowych na całym świecie. Odział WWF działa także w Polsce.

Friends of Earth International
R1JE6UMzovrCQ
Aktywiści FoEI na hipisowskim festiwalu Nambassa w Nowej Zelandii, gdzie przekonywali m.in. do nie zabijania zwierząt na mięso. Zdjęcie pochodzi z 1978 roku.
Źródło: Mombas, licencja: CC BY-SA 2.5.

Międzynarodowi Przyjaciele Ziemi (FoEI)  to federacjafederacjafederacja niezależnych organizacji ekologicznych z całego świata. W Polsce członkiem FoEI jest Polski Klub Ekologiczny, który powstał w 1980 roku jako pierwsza tego typu organizacja w naszym kraju.

Greenpeace
R1XZfWX5mm0Nl
Logo greenpeace
Źródło: domena publiczna.

Greenpeace powstała w 1971 roku. Działa w 55 krajach. Jest słynna z kampanii czynnego, ale pokojowego przeciwstawiania się eksploatacji przyrody. Na przykład jej trawler „Wojownik Tęczy” („Rainbow Warrior”) wielokrotnie blokował statki polujące na wieloryby. Inną formą protestów są happeningihappeninghappeningi służące rozwojowi świadomości ekologicznej społeczeństw.

bg‑lime

Udział Polski w realizacji umów międzynarodowych

Polska jest sygnatariuszemsygnatariuszsygnatariuszem ponad 30 międzynarodowych umów promujących ekorozwójekorozwój, zrównoważony rozwójekorozwój. Niektóre z nich to:

R10TktExvakHb1
1971 Program UNESCO Man and Biosphere W ramach tego programu utworzono międzynarodową Sieć Rezerwatów Biosfery. Obejmują mozaikę ekosystemów, reprezentatywnych dla biomów danego kraju. W Polsce mamy 11 rezerwatów M&B (w tym 10 Parków Narodowych), z czego 5 jest transgranicznych. Zdjęcie przedstawia widok na rozległą równinę, niskie pagórki pokryte zieloną roślinnością. 1971 Konwencja Ramsar dokument o trwałej ochronie obszarów wodno – błotnych jako środowiska ptaków. W Polsce, w oparciu o tą konwencję działa m.in. 9 rezerwatów i sześć Parków Narodowych: Biebrzański, Narwiański, poleski, Słowiński, Ujścia Warty i Wigierski są obszarami ramsarskimi. Zdjęcie przedstawia parę łabędzi płynących po stawie. 1972 Konwencja o Ochronie Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego Zapewnia prawną ochronę pomników kultury i przyrody o uniwersalnej wartości. Miejsca te figurują na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO. W Polsce znajduje się jeden z 20 takich europejskich obiektów: Białowieski Park Narodowy. Zdjęcie przedstawia zarośnięty fragment lasu. Pośród drzew widoczny jest powalony konar drzewa, porośniętym mchem. 1973 CITES Konwencja o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem. Dokument wprowadził zasady kontroli obrotu żywymi i martwymi zwierzętami oraz roślinami i ich częściami oraz produktami pochodnymi. Zdjęcie przedstawia ptaka, papugę lecącą wśród drzew. Papuga jest szara i ma czerwone pióra wyłącznie na ogonie. 1979 Konwencja Bońska Dotyczy ochrony dzikich zwierząt migrujących. Polska jest sygnatariuszem dwóch takich porozumień – EUROBATS (1991 r.) – dotyczy ochrony populacji nietoperzy w Europie i ich siedlisk i ASCOBANS (1992 r.) – dotyczy ochrony małych waleni Morza Północnego i Bałtyku. Zdjęcie przedstawia nietoperza gatunku karlik większy siedzącego na pniu drzewa. Zarówno nietoperz, jak i poziomo położony pień w kolorze brązowo-szarym. 1979 Konwencja Berneńska Dotyczy ochrony dzikiej fauny i flory europejskiej oraz ich siedlisk naturalnych. Jej efektem jest sieć Natura 2000, utworzona na podstawie Dyrektyw Rady Europy: Siedliskowej i Ptasiej. Zdjęcie przedstawia brzeg zbiornika wodnego z zielonym drzewem po lewej stronie. Równolegle do niego biegnie ścieżka. Na pierwszym planie duży czerwony znak ustawiony na dwóch słupkach. Na górze znaku białe godło Polski – orzeł biały i napis: OBSZAR NATURA 2000, DOLINA DOLNEJ NOTECI PLB 080002 U stóp znaku niewielkie rośliny. 1992 Konwencja o różnorodności biologicznej (CBD) Umowa międzynarodowa określa normy prawne dla działań na rzecz zachowania różnorodności biologicznej, zrównoważonego pomnażania i korzystania z zasobów naturalnych. Obecnie jej stronami jest aż 195 państw oraz Unia Europejska. Zdjęcie przedstawia pomnik Chrystusa Zbawiciela w Rio de Janeiro stojący na skale na tle błękitnego nieba. Statua sfotografowana od tyłu i z prawego boku, widoczne plecy postaci, głowa, bok i prawa ręka. Na pierwszym planie gałąź drzewa przysłaniająco częściowo obiektyw.
Źródło: MOs810, Aline vieira/Pixabay, Aktron / Wikimedia Commons, Milan Bališin, Mnolf, Ralf Lotys, Robert01.

Słownik

biom
biom

(gr. bios = życie) – zespół organizmów powiązanych zależnościami pokarmowymi (biocenoza) występujący w jednorodnej strefie klimatycznej

ekorozwój, zrównoważony rozwój
ekorozwój, zrównoważony rozwój

kierunek rozwoju społeczno – gospodarczego w oparciu o poszanowanie środowiska naturalnego. Trwały i zrównoważony rozwój oznacza integrację ekologiczną, społeczną, ekonomiczną, demograficzną wzrostu gospodarczego

federacja
federacja

(łac. foedus = związek, przymierze) – zrzeszenie różnych organizacji i ruchów społecznych o podobnych celach działania

happening
happening

(ang. happen = dziać się, wydarzyć) - forma wypowiedzi artystycznej, operująca ciągiem zdarzeń o tylko częściowo zaplanowanej strukturze, otwarta na przypadek i improwizację, dążąca do wciągnięcia widza i uczynienia z niego współtwórcy wydarzenia

NGO
NGO

(non‑government organisation) – organizacja pozarządowa, społeczna, powstająca w określonym celu

sygnatariusz
sygnatariusz

(łac. signum = znak)  – państwo (lub osoba działająca w jego imieniu), które podpisało umowę międzynarodową i zobowiązuje się do wypełniania jej postanowień