Współwłasność (ułamkowa i łączna)

Jednym z istotnych zagadnień, do których odnosi się prawo rzeczowe, jest współwłasność. Współwłasność w sensie prawnym oznacza, że jedno prawo (np. prawo własności jakiejś nieruchomości albo ruchomości) przysługuje niepodzielnie kilku osobom, czyli współwłaścicielom.

Prawo polskie przewiduje dwa rodzaje współwłasności.

RELjM9dCou7GF

Zdjęcie przedstawia ludzkie dłonie z pękiem kluczy.

Nieruchomości i ruchomości

Nieruchomość jest jednym z rodzajów rzeczy. Nieruchomościami są części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), jak również budynki trwale związane z gruntem lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności.

Ruchomości to wszystkie rzeczy niebędące nieruchomościami.

Użytkowanie wieczyste

Na podstawie art. 233 Kodeksu cywilnego w granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego oraz przez umowę o oddanie gruntu Skarbu Państwa lub gruntu należącego do jednostek samorządu terytorialnego bądź ich związków w użytkowanie wieczyste użytkownik może korzystać z gruntu z wyłączeniem innych osób. Oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste może nastąpić maksymalnie na okres 99 lat. W wyjątkowych wypadkach istnieje możliwość oddania gruntu na krócej, lecz nie mniej niż 40 lat. Istnieje też możliwość wydłużenia okresu użytkowania po upływie podstawowego czasu zawartego w pierwotnej umowie na dalszy okres od 40 do 99 lat.

Użytkowanie

Użytkowanie to jedno z ograniczonych praw rzeczowych, polegające na obciążeniu rzeczy prawem do jej używania i pobierania jej pożytków. Użytkowanie powstaje w drodze umowy stron, czyli właściciela obciążanej nieruchomości oraz osoby, która nabywa prawo.

Użytkowaniem może zostać obciążona rzecz ruchoma, nieruchomość (ewentualnie jej oznaczona część bądź udział we współwłasności) albo prawo (tylko zbywalne).

R1crxer9bUCpC

Zdjęcie przedstawia rozległą równinę porośniętą trawą aż po horyzont.

Posiadanie

Posiadanie polega na faktycznym władztwie nad rzeczą. Składa się ono z dwóch elementów:

• faktycznego władztwa nad rzeczą;

• woli władania rzeczą dla siebie.

Kodeks cywilny rozróżnia posiadanie samoistne i zależne. Wśród posiadaczy rozróżniamy posiadaczy samoistnych i zależnych.

Służebność

Służebność to ograniczone prawo rzeczowe, które obciąża nieruchomość służebną w celu zwiększenia użyteczności innej nieruchomości zwanej władnącą albo zapewnia zaspokojenie określonych potrzeb osoby fizycznej (służebność osobista np. mieszkania). Ogranicza ona możność dysponowania obciążoną nieruchomością przez jej właściciela.

Istnieją trzy rodzaje służebności:

• gruntowa;

• osobista;

• przesyłu.

Hipoteka

Hipoteka to prawo rzeczowe ograniczone. Oznacza to, że właściciel nieruchomości objętej hipoteką może ją swobodnie użytkować i korzystać z niej, ale nie może jej swobodnie zbyć ani też przekazać do niej praw własności innym osobom bez wiedzy wierzyciela. Hipoteka ma ten skutek, że w razie gdyby właściciel nieruchomości nie spłacał swojego zobowiązania finansowego, wierzyciel ma prawo przejąć jego nieruchomość na własność. Oprócz tego może żądać od komornika zajęcia nieruchomości, sprzedania jej na aukcji komorniczej i rozliczenia w ten sposób zaległego zobowiązania.

Zastaw

Zastaw to również ograniczone prawo rzeczowe, służące zabezpieczeniu oznaczonej wierzytelności. W przypadku braku możliwości zaspokojenia wierzyciela przez dłużnika, ten pierwszy ma prawo do sprzedaży rzeczy objętej zastawem przy wykorzystaniu komornika sądowego i zaspokojenia się z uzyskanej sumy. Zastaw może być ustanowiony tylko na rzeczach ruchomych oraz na prawach zbywalnych w drodze umowy między właścicielem rzeczy i wierzycielem lub ustawy.

R1OUn71Zgi7ux

Zdjęcie przedstawia fragment nowoczesnego, ekskluzywnego samochodu.

Spadek

Spadek to ogół podmiotowych praw i obowiązków majątkowych zmarłego, które przechodzą z chwilą jego śmierci na jednego lub kilku spadkobierców, przy czym te prawa i obowiązki muszą mieć charakter cywilnoprawny.

Spadkodawca

Spadkodawca to osoba fizyczna, której prawa i obowiązki majątkowe mające charakter cywilnoprawny przechodzą po jej śmierci na następców prawnych (spadkobierców).

Spadkobierca

Spadkobierca to osoba fizyczna lub osoba prawna, która wstępuje w ogół praw i obowiązków spadkodawcy zgodnie z zasadami określonymi w prawie spadkowym.

Dziedziczenie

Dziedziczenie to przejście wskutek śmierci spadkodawcy ogółu praw i obowiązków majątkowych objętych spadkiem na jednego lub kilku spadkobierców. Inaczej jest określana jako spadkobranie.

Dziedziczenie ustawowe

Dziedziczenie ustawowe zachodzi wtedy, gdy zmarły nie pozostawił po sobie ważnego testamentu. O tym, kto będzie po nim dziedziczył, rozstrzygają wówczas przepisy ustawy Kodeksu cywilnego (stąd dziedziczenie ustawowe).

Zasady dziedziczenia ustawowego

Kodeks cywilny dzieli spadkobierców na kilka grup. Ma to istotne znaczenie, ponieważ osoby z dalszej grupy dziedziczą tylko wtedy, gdy nie nastąpiło dziedziczenie z grupy przed nimi.

Grupy spadkobierców ustawowych są następujące:

• dzieci (i potomkowie dzieci) spadkodawcy dziedziczący razem z małżonkiem spadkodawcy;

• małżonek spadkodawcy, rodzice, rodzeństwo i potomkowie rodzeństwa spadkodawcy;

• dziadkowie spadkodawcy i potomkowie dziadków;

• pasierbowie;

• gmina ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy w Polsce.

Dziedziczenie testamentowe

Każda osoba, która ma pełną zdolność do czynności prawnych, ma prawo rozporządzić swoim majątkiem na wypadek śmierci przez sporządzenie testamentu, w którym powoła do całości lub części spadku jedną lub kilka osób. Testament może być przez taką osobę odwołany w każdej chwili (w całości lub części).

Formy testamentu

Spadkodawca może sporządzić testament zarówno w formie zwykłej, jak i w formie szczególnej.

Zrzeczenie się dziedziczenia

Następuje ono w drodze zawarcia umowy notarialnej między przyszłym spadkodawcą a spadkobiercą ustawowym, której skutkiem jest wyłączenie od dziedziczenia zrzekającego się i jego zstępnychzstępnyzstępnych. W umowie można jednak zaznaczyć, że skutki tej umowy dotyczą wyłącznie spadkobiercy.

Przyjęcie spadku

Przyjęcie spadku to nieodwołalne i bezwarunkowe oświadczenie woli złożone w sposób wyraźny lub milczący, wpływające na zakres odpowiedzialności spadkodawcy za długi spadkowe. Można je złożyć przed sądem lub notariuszem.

Proste przyjęcie spadku skutkuje nieograniczoną odpowiedzialnością za długi spadkowe.

Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza skutkuje ograniczeniem odpowiedzialności za długi spadkowe do wysokości otrzymanego spadku. Oznacza to, iż w przypadku posiadania przez spadkodawcę długów przekraczających wartość jego aktywów, zobowiązania te zostaną spłacone do wartości otrzymanego spadku. Spadkobierca nie jest zobowiązany do pokrywania ich ze swojego majątku.

Termin na złożenie oświadczenia dotyczącego przyjęcia spadku wynosi sześć miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania. Jego brak powoduje uznanie, że spadek został przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza.

Odrzucenie spadku

Jest to jednostronna czynność prawna, przez którą spadkobierca oświadcza przed sądem albo notariuszem, że nie przyjmuje spadku. Spadkobierca wskutek odrzucenia spadku zostaje wyłączony z dziedziczenia, co nie oznacza automatycznego wyłączenia możliwości dziedziczenia przez jego zstępnych.

RzQbsVXN8gPCh

Zdjęcie przedstawia twarz starszego mężczyzny w okularach. Męzczyzna ubrany jest w garnitur, na głowie ma słomkowy kapelusz. Za jego plecami widoczne są sylwetki ludzi.

Zobowiązanie

Zobowiązanie jest stosunkiem prawnym między dwiema lub więcej stronami, na mocy którego jedna strona, tj. wierzyciel może domagać się od drugiej, tj. dłużnika określonego działania lub zaniechania (świadczenia), a dłużnik jest zobowiązany spełnić to świadczenie.

Prawo wierzyciela do domagania się spełnienia świadczenia przez dłużnika jest określane jako wierzytelność, a obowiązek spełnienia świadczenia, który obciąża dłużnika, określany jest jako dług.

Wykonanie zobowiązań

Wykonanie zobowiązania następuje przez spełnienie świadczenia. Zobowiązanie powinno być wykonane przede wszystkim zgodnie z jego treścią. Przy wykonywaniu zobowiązań obowiązuje zasada pacta sunt servandapacta sunt servandapacta sunt servanda. Zgodnie z tą zasadą zmiana stosunków w czasie między powstaniem zobowiązania a wykonaniem go nie ma wpływu na jego treść i obowiązki dłużnika.

Skutki niewykonania zobowiązań

W przypadku, gdy dłużnik nie spełnia świadczenia albo spełnia je nienależycie, wierzyciel może domagać się świadczenia przymusowego wyegzekwowanego przy użyciu środków egzekucyjnych. W sytuacji gdy uzyskanie od dłużnika świadczenia w drodze przymusowej egzekucji jest niemożliwe albo uzyskanie świadczenia jest możliwe, ale z jakichś powodów straci dla wierzyciela jakiekolwiek znaczenie, wierzytelność przekształca się wówczas w roszczenie o naprawienie szkody, która wynikła w związku z niewykonaniem zobowiązania. W przypadku kiedy dłużnik wykonuje swoje świadczenie w sposób nienależyty, roszczenie wierzyciela o naprawienie szkody wynikłej z nienależytego wykonania zobowiązania dołącza się do roszczenia o spełnienie świadczenia.

Odpowiedzialność deliktowa

Źródłem powstania odpowiedzialności deliktowej jest dopuszczenie się czynu niedozwolonego. Powoduje ono powstanie między sprawcą a poszkodowanym cywilnoprawnego stosunku zobowiązaniowego. Aby można było mówić o odpowiedzialności deliktowej, muszą zaistnieć pewne przesłanki. Przesłankami odpowiedzialności deliktowej są:

• powstanie szkody;

• popełnienie przez sprawcę czynu niedozwolonego;

• związek przyczynowy między szkodą a czynem zabronionym;

• wina sprawcy.

Sankcją odpowiedzialności deliktowej jest obowiązek naprawienia powstałej szkody, który może przybrać postać:

• przywrócenia stanu poprzedniego;

• odszkodowania;

• zadośćuczynienia.

Odpowiedzialność kontraktowa

Odpowiedzialność kontraktowa to odpowiedzialność wynikająca z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania. Warunkiem odpowiedzialności kontraktowej jest istnienie zobowiązania. Z jego niewykonania lub wykonania w sposób wadliwy rodzi się odpowiedzialność dłużnika. Zgodnie z art. 471 Kodeksu cywilnego: Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Umowa o pracę i jej rodzaje

Stosunek pracy można nawiązać m.in. przez zawarcie umowy o pracę. Kodeks pracy przewiduje trzy rodzaje umów o pracę:

• na okres próbny;

• na czas określony;

• na czas nieokreślony.

Umowa o pracę jest podstawową formą nawiązania stosunku pracy. W ramach umowy o pracę pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie przez niego wyznaczonym. Pracodawca zobowiązuje się, że będzie mu za tę pracę płacił.

Umowa o pracę powinna określać:

• strony;

• rodzaj umowy;

• datę jej zawarcia.

Oprócz tego w umowie o pracę powinny zostać zapisane warunki pracy i płacy. W szczególności chodzi o:

• rodzaj pracy;

• miejsce wykonywania pracy;

• wynagrodzenie odpowiadające rodzajowi pracy ze wskazaniem składników wynagrodzenia;

• wymiar czasu pracy, np. ¾ etatu;

• termin rozpoczęcia pracy.

Rozwiązanie umowy o pracę

Kodeks pracy określa, w jaki sposób można rozwiązać umowę o pracę. Zależy to oczywiście od rodzaju umowy, czasu na jaki została zawarta oraz okresu zatrudnienia. Kodeks pracy podaje przyczyny rozwiązania umowy o pracę. Rozwiązuje się ją w następujący sposób:

• na mocy porozumienia stron;

• z upływem czasu, na który została zawarta;

• przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia (za wypowiedzeniem);

• przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia (bez wypowiedzenia).

Prawa pracownika, które wynikają z Konstytucji RP:

• wolność zrzeszania się pracowników w związkach zawodowych;

• wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy;

• prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy;

• zasada równości.

Prawa pracownika wynikające z głównych zasad prawa pracy:

• prawo do swobodnie wybranej pracy;

• swoboda nawiązywania stosunków pracy;

• prawo do poszanowania godności;

• zasada równości praw pracowniczych;

• prawo do jednakowego wynagrodzenia za jednakową pracę lub za pracę o jednakowej wartości;

• zakaz dyskryminacji;

• prawo do godziwego wynagrodzenia za pracę;

• prawo do wypoczynku;

• obowiązek zaspokojenia (odpowiednio do możliwości finansowych i warunków pracodawcy) potrzeb bytowych, socjalnych i kulturalnych pracowników;

• obowiązek ułatwiania pracownikom podnoszenia kwalifikacji zawodowych;

• prawo do tworzenia organizacji i przystępowania do tych organizacji.

Prawa pracownika związane z bezpieczeństwem i higieną pracy:

• prawo powstrzymania się od wykonywania pracy (w przypadku gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo gdy wykonywana praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom);

• prawo oddalenia się z miejsca zagrożenia;

• prawo powstrzymania się od wykonywania pracy wymagającej szczególnej sprawności psychofizycznej (w przypadku, gdy stan psychofizyczny pracownika nie zapewnia bezpiecznego wykonywania pracy i stwarza zagrożenie dla innych osób).

Obowiązki pracownika

Podstawowym obowiązkiem pracownika jest wykonywanie pracy sumiennie i starannie oraz stosowanie się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy i z tym zastrzeżeniem, że nie mogą być one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę. Ponadto pracownik jest zobowiązany m.in. do:

• przestrzegania czasu pracy ustalonego w zakładzie pracy;

• przestrzegania regulaminu pracy i ustalonego w zakładzie pracy porządku;

• przestrzegania przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów przeciwpożarowych;

• dbania o dobro zakładu pracy;

• chronienia mienia zakładu pracy;

• zachowania w tajemnicy informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę;

• przestrzegania tajemnicy określonej w odrębnych przepisach;

• przestrzegania w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego.

R1S85Zow6oSxq

Zdjęcie przedstawia czterech mężczyzn siedzących przy stole. Mężczyźni są ubrani w formalne stroje: garnitury, koszule, krawaty. Dyskutują ze sobą.

Urlop wypoczynkowy

Urlop wypoczynkowy to prawo podmiotowe pracownika o charakterze osobistym, co oznacza, że pracownik nie może zrzec się urlopu ani przekazać go innej osobie. Urlop powinien być wykorzystany w naturze, a rekompensata pieniężna w przypadku jego niewykorzystania przysługuje w ściśle określonych przypadkach.

Wymiar urlopu wynosi:

• 20 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat;

• 26 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat.

Urlop bezpłatny

Na pisemny wniosek pracownika, pracodawca może mu udzielić urlopu bezpłatnego, którego nie wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.

Umowy cywilnoprawne i samozatrudnienie (prowadzenie działalności gospodarczej osoby fizycznej)

Zasady zawierania umów cywilnoprawnych, takich jak umowa‑zlecenie i umowa o dzieło, regulują przepisy Kodeksu cywilnego. Najistotniejszą cechą, która odróżnia umowy cywilnoprawne od umowy o pracę, jest brak podporządkowania wykonawcy powierzającemu pracę.

Umowa‑zlecenie to umowa zawierana na czas określony. Wskazuje ona konkretny produkt lub usługę, którą pracownik musi wykonać. Zleceniobiorca zobowiązuje się do dokonania określonych czynności dla zleceniodawcy, za których efekt ostatecznie nie jest odpowiedzialny. Zasadniczo zleceniobiorca powinien wykonać osobiście wszelkie czynności, do których się zobowiązał w umowie.

Cechami charakterystycznymi umowy‑zlecenia są też m.in.:

• wypłata wynagrodzenia po wykonaniu pracy;

• ograniczone prawa zleceniobiorcy (np. brak urlopu, odpraw).

Przedmiotem umowy o dzieło jest jednorazowe wykonanie dzieła, będącego osiągnięciem określonego z góry rezultatu. Przyjmujący dzieło do wykonania nie musi wykonać go osobiście, ale odpowiada za działania osób trzecich.

Samozatrudnienie jest z kolei otworzeniem własnej działalności gospodarczej o charakterze zarobkowym, m.in.: usługowym, handlowym, wytwórczym, budowlanym. Działalność ta prowadzona jest w sposób zorganizowany i ciągły oraz we własnym imieniu bez względu na jej efekt.

Pokrewieństwo

Pokrewieństwo to pochodzenie od wspólnego przodka. Wyznacza ono grono osób zaliczanych do rodziny. Formy pokrewieństwa to:

• pokrewieństwo w linii prostej;

• pokrewieństwo w linii bocznej.

Pokrewieństwo w linii prostej łączy osoby, które pochodzą bezpośrednio lub pośrednio jedna od drugiej (pradziadek, dziadek, ojciec, syn, wnuk, prawnuk, praprawnuk).

Pokrewieństwo w linii bocznej łączy osoby, które nie pochodzą od siebie, ale mają wspólnego przodka (rodzeństwo, kuzynostwo, dalsze kuzynostwo).

Pokrewieństwo jest mierzone w stopniach, a stopień pokrewieństwa określa się według liczby urodzeń, wskutek których ono powstało. Stopień pokrewieństwa w linii prostej jest równy liczbie pokoleń dzielących dane osoby (np. syn i ojciec są krewnymi pierwszego stopnia, prababka i prawnuczka są spokrewnione w stopniu trzecim). Krewni w linii prostej mogą być wstępnymiwstępnywstępnymi, jeżeli są starsi od osoby, wobec której ustalamy pokrewieństwo, albo zstępnymi, jeśli są od tej osoby młodsi. Stopień pokrewieństwa w linii bocznej równy jest liczbie urodzeń koniecznych do zaistnienia osób, których koligację określamy (np. rodzeństwo to krewni drugiego stopnia w linii bocznej, ponieważ do zaistnienia tego pokrewieństwa potrzebne były dwa urodzenia, każdego z rodzeństwa).

Powinowactwo

Powinowactwo powstaje w związku z zawarciem małżeństwa. Jest to węzeł prawny łączący małżonka i krewnych drugiego małżonka. Cechą charakterystyczną powinowactwa jest to, że trwa ono mimo ustania małżeństwa. Powinowatym jest krewny małżonka np. w osobie pasierba, teścia, teściowej, szwagra, szwagierki. Linię i stopień powinowactwa określa się wg linii i stopnia pokrewieństwa. Zgodnie z obowiązującymi przepisami zakazuje się zawierania małżeństw osobom, które są spowinowacone w linii prostej.

Przysposobienie (adopcja)

Przysposobienie jest instytucją prawa rodzinnego, która ma na celu stworzenie w sferze prawnej skutków tożsamych z pokrewieństwem naturalnym, a jej celem jest zapewnienie osobom tego pozbawionym zastępczego środowiska opiekuńczo‑wychowawczego.

RibB6lyw8eH6d

Zdjęcie przedstawia wnętrze pokoju. Na podłodze siedzi czteroosobowa rodzina. Rodzice i chłopczyk i dziewczynka. Wszyscy pochyleni są nad książką. Za ich plecami stoi ubrana bombkami choinka.

Rozwód

Istnieją różne powody ustania małżeństwa.

Może to być śmierć jednego z małżonków albo uznanie go za zmarłego, z powodu unieważnienia małżeństwa, ale także na skutek orzeczenia przez sąd rozwodu. Rozwód polega na ustaniu małżeństwa na podstawie wyroku sądu. Z żądaniem rozwodu może wystąpić każde z małżonków. Rozwód jest orzekany, jeżeli zaistnieją przesłanki pozytywne w postaci trwałego i zupełnego rozkładu pożycia (ustają więzi uczuciowe, gospodarcze i intymne) i gdy nie wystąpi któraś z tak zwanych negatywnych przesłanek orzeczenia rozwodu. Negatywne przesłanki orzeczenia rozwodu występują wówczas, gdy:

• wskutek ustania małżeństwa mogłoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków;

• z innych względów byłoby to sprzeczne z zasadami współżycia społecznego;

• rozwodu żąda małżonek wyłącznie winny rozkładowi pożycia, a drugie z małżonków odmówiło zgody na rozwód (brak zgody tego małżonka podlega weryfikacji z punktu widzenia zasad współżycia społecznego).

Najważniejsze kwestie rozstrzygane w wyroku rozwodowym to:

• kwestia winy w rozkładzie pożycia małżeńskiego (w przypadku zgodnego żądania małżonków sąd zaniecha orzekania o winie);

• kwestia sprawowania władzy rodzicielskiej nad wspólnymi małoletnimi dziećmi i kontaktów rodziców z dziećmi;

• kwestia dostarczania środków utrzymania i wychowania na rzecz wspólnych małoletnich dzieci;

• kwestia sposobu korzystania ze wspólnego mieszkania;

• kwestia ewentualnych alimentów na rzecz drugiego, rozwiedzionego małżonka;

• kwestia ewentualnej eksmisji;

• kwestia podziału majątku wspólnego;

• rozstrzygnięcie o kosztach procesu.

Rozwód to ostateczne rozwiązanie, dlatego jeżeli istnieją szanse na utrzymanie małżeństwa, sąd może skierować strony do mediacji. Przedmiotem mediacji może być zarówno pojednanie małżonków, jak i sporne kwestie, które w przypadku braku wspólnych ustaleń małżonków staną się przedmiotem rozstrzygnięcia sądu (alimenty, sposób sprawowania władzy rodzicielskiej, kontakty z dziećmi, sprawy majątkowe).

Separacja

Istota separacji polega na umożliwieniu sądowi wydania orzeczenia o rozłączeniu małżonków bez rozwiązywania związku małżeńskiego. Dzieje się tak w przypadku zupełnego rozkładu pożycia małżeńskiego. Separacja zakłada możliwość pojednania małżonków w przyszłości. Równocześnie separacja nie wyklucza orzeczenia rozwodu w przyszłości, ale nie jest ona etapem sprawy rozwodowej. Podstawową przesłanką orzeczenia separacji jest wystąpienie między małżonkami zupełnego rozkładu ich pożycia (przy rozwodzie rozkład pożycia musi być też trwały). Separacja nie jest dopuszczalna, gdy:

• wskutek niej miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków;

• z innych względów orzeczenie separacji byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Inaczej niż w przypadku rozwodu, z żądaniem separacji może wystąpić małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia. Jeżeli małżonkowie nie mają wspólnych małoletnich dzieci, sąd może orzec separację na podstawie zgodnego wniosku małżonków. W przypadku orzeczenia separacji, małżeństwo trwa nadal, ale więzi między małżonkami zostają rozluźnione wskutek uchylenia obowiązku wspólnego pożycia. Małżonkowie pozostający w separacji nie mogą zawrzeć nowych związków małżeńskich. Trwa między nimi obowiązek udzielania sobie wzajemnej pomocy, ale ograniczony do sytuacji, gdy przemawiają za tym względy słuszności. W wyroku orzekającym separację regulowane są te same kwestie, co w wyroku rozwodowym, tj. m.in.:

• kwestia winy;

• kwestia władzy rodzicielskiej;

• kwestia alimentacji dzieci;

• kwestia alimentacji małżonka;

• kwestia podziału majątku.

Separacja może być też zniesiona. Dzieje się tak na zgodne żądanie małżonków.

Intercyza

Zgodnie z przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego po ślubie małżonkowie zostają objęci tzw. ustawową wspólnością majątkową. Wszystko, co od tej chwili zgromadzą, będzie częścią majątku wspólnego, który obejmie m.in. ich wynagrodzenie za pracę, dochody z innych działalności, kupione nieruchomości i ruchomości. Wspólnota ta nie będzie dotyczyła majątku, w którego posiadanie każdy z małżonków wszedł przed ślubem. Intercyza daje możliwość zmiany zasad ustawowej wspólności majątkowej przez ustalenie umownego ustroju majątkowego między małżonkami. Intercyza może być zawarta zarówno przed ślubem, jak też po jego zawarciu i może przewidywać następujące rozwiązania kwestii majątkowych:

• ograniczenie wspólności majątkowej, czyli wyłączenie pewnych składników z majątku wspólnego;

• rozszerzenie wspólności majątkowej o to, co zgodnie z przepisami weszłoby w skład majątków osobistych;

• ustanowienie całkowitej rozdzielności majątkowej; od momentu jej zawarcia majątek wspólny przestaje istnieć albo w ogóle nie powstaje;

• ustanowienie rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków (najczęściej jest ona ustanawiana w sytuacji, gdy jedna ze stron (małżonków) jest czynna zawodowo i pomnaża swój majątek, a druga zajmuje się prowadzeniem domu albo z różnych powodów nie może pracować; podczas obowiązywania umowy małżonkowie dysponują swoimi majątkami osobistymi i nie tworzą majątku wspólnego, ale kiedy intercyza przestaje obowiązywać, dorobek małżonków zostaje wyrównany).

Rs6DpFUtLnD0U

Zdjęcie przedstawia park. Na ławce siedzi kobieta i mężczyzna. Znajdują się na dwóch krańcach ławki, odwróceni do siebie plecami.

Pozew w sprawie cywilnej

Wszczęcie procesu cywilnego następuje przez wytoczenie powództwa na skutek złożenia pozwu. Pozew jest pismem procesowym o wszczęcie i rozstrzygnięcie konkretnej sprawy. Pozew powinien spełniać określone wymagania i zawierać m.in.:

• określenie żądania, a w sprawach o prawa majątkowe także oznaczenie wartości przedmiotu sporu;

• oznaczenie daty wymagalności roszczenia w sprawach o zasądzenie roszczenia;

• wskazanie faktów, na których powód opiera swoje żądanie, a w miarę potrzeby uzasadniających właściwość sądu;

• informację, czy strony podjęły próbę mediacji lub innego pozasądowego sposobu rozwiązania sporu, a w przypadku gdy nie podjęto takich prób, wyjaśnienie przyczyn ich niepodjęcia.

Pozew może zawierać także:

• wnioski o zabezpieczenie powództwa;

• wnioski o nadanie wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności;

• wnioski o przeprowadzenie rozprawy w nieobecności powoda;

• wnioski, które służą przygotowaniu rozprawy, a szczególnie:

1. wezwanie na rozprawę konkretnych świadków i biegłych;

2. dokonanie oględzin;

3. polecenie pozwanemu dostarczenia na rozprawę dokumentu będącego w jego posiadaniu potrzebnego do przeprowadzenia dowodu lub przedmiotu oględzin;

4. zażądanie dowodów znajdujących się w sądach, urzędach lub u osób trzecich wraz z uprawdopodobnieniem, że strona sama nie ma możliwości ich uzyskania.

Pozew zawiera żądanie, które określa jakiej treści wyrok jest oczekiwany przez powoda.

R13GxmF6jkBpg

Zdjęcie przedstawia stół, na którym leży młotek sędziowski i stoją trzy ekrany.

Słownik