Czym są usługi? Usługi to rodzaj działalności gospodarczej o nieprodukcyjnym charakterze. Działalność ta skierowana jest na zaspokajanie potrzeb ludności. Widać to w szczególności na przykładzie usługi fryzjerskiej czy doradztwa prawnego. To, co uzyskaliśmy w drodze usług, jest nienamacalne, niematerialne, ale powoduje zmianę – w pierwszym przypadku fryzury, wyglądu, a w drugim - naszej wiedzy czy sytuacji.

Według Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług, usługi to:

Na podstawie tej definicji łatwo wywnioskować, że usługi obejmować mogą naprawdę wiele różnych czynności, ale należy także pamiętać, że nie obejmują one produkcji dóbr.

Celem klasyfikacji jest stwierdzenie czy pewne cechy lub zachowania są na tyle ważne i odmienne, że zasługują na oddzielne traktowanie, określenie stopnia, w jakim pewne cechy i zachowania mogą odnosić się do różnych kategorii.

Indeks górny Mudie P., Cottam A., 1998, Usługi. Zarządzanie i marketing, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s 23. Indeks górny koniec^{Mudie P., Cottam A., 1998, Usługi. Zarządzanie i marketing, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s 23.}

Według oficjalnej klasyfikacji usług w Polsce wyróżnia się (źródło PKWiU):

• usługi produkcyjne - czynności będące współdziałaniem w procesie produkcji, ale nietworzące bezpośrednio nowych dóbr, wykonywane przez jedną jednostkę gospodarczą na zlecenie innej jednostki gospodarczej,

• usługi konsumpcyjne - wszelkie czynności związane bezpośrednio lub pośrednio z zaspokojeniem potrzeb ludności,

• usługi ogólnospołeczne - czynności zaspokajające potrzeby porządkowo‑organizacyjne gospodarki narodowej i społeczeństwa jako całości.

Ponadto Klasyfikacja PKD 2007Klasyfikacja PKD 2007 dzieli sektor usług na podmiotowo określone jednostki o określonym podstawowym rodzaju działalności. Usługi w tej klasyfikacji dzieli się na:

Sektor usług od wielu lat jest najbardziej dynamicznym sektorem pod względem tworzenia miejsc pracy. W krajach wysoko rozwiniętych to on wytwarza największą część PKB oraz zatrudnia największy odsetek ludności. Zmiany zachodzące w strukturze sektorowej odzwierciedlają ciągłą zmianę w kierunku gospodarki opartej na usługach i postępujący, stopniowy spadek zatrudnienia w przemyśle i rolnictwie.

Obecny poziom rozwoju sektora usług jest przede wszystkim konsekwencją uwarunkowań politycznych i  gospodarczych państwa. Stopień rozwoju danego kraju bardzo często definiowany jest poprzez sektorowy udział w budowaniu państwowego PKBPKBPKB. Podział ten sam w sobie definiuje już znaczenie 3 sektora usług jako wyznacznika bogactwa danego państwa. Ważny jest również odsetek zatrudnionych w danym sektorze.

Rozwój sektora usług charakteryzuje się zmianami w swojej strukturze. W procesie rozwoju sektora usług wyróżnia się 4 fazy rozwoju społeczno‑gospodarczego:

1. Fazę pierwotną - dominacja usług nie wymagających wysokich kwalifikacji

2. Fazę wzrostową - rozwój usług wymagających pewnych kwalifikacji

3. Fazę obsługi przemysłu i wzrostu konsumpcji usług

4. Fazę rozwoju - rozwój usług opartych na wysokiej technologii

Występuje również podział na usługi w państwach słabo rozwiniętych (etap przedindustrialny) poprzez dominację usług podstawowych (handel, naprawy, gastronomia), niewielki udział działalności finansowej, ubezpieczeniowej i prawniczej; niski poziom edukacji i ochrony zdrowia; brak wykwalifikowanych kadr, słaby poziom działalności naukowo‑badawczej. Usługi w państwach rozwijających się (etap industrialny) związane są z poszerzeniem sektora usług związanych ze wzrostem zamożności i nowymi potrzebami (np. wypoczynek, transport, zdrowie), wzrostem znaczenia usług związanych z obsługą przedsiębiorstw i rozwojem usług bankowych, doradztwa, ubezpieczeń oraz świadczeniem usług głównie przez małe podmioty. Usługi w państwach wysoko rozwiniętych (etap poindustrialny) to rozwój usług wyspecjalizowanych, zlecanie prac podmiotom zewnętrznym (outsourcing), dynamiczny rozwój usług związanych z zaspokajaniem potrzeb ludności (kultura, rozrywka, turystyka, edukacja wyższego szczebla, Internet).

RWwMqNxMPRbRI

Na mapie świata kolorami zaznaczono kraje według PKB w dolarach w 2019 roku. Dominują Stany Zjednoczone - powyżej 20 bilionów dolarów, Chiny od 10 do 20 bilionów dolarów. Na trzecim miejscu z wynikiem od 5 do 10 bilionów plasują się następujące kraje: Kanada, Meksyk, Brazylia, Arabia Saudyjska, Rosja, Indie, Japonia, Indonezja, Australia, Francja, Niemcy, Wielka Brytania, Włochy, Hiszpania. Nominalne PKB jest najniższe między innymi w większości krajów Afryki. Polska z PKP mieści się w przedziale od 750 miliardów dolarów do 1 biliona (podobnie jak Szwecja czy Turcja).

Państwa o niskim poziomie rozwoju społeczno‑gospodarczego to m.in. Afganistan. Dopiero w 2002 roku kraj ten wprowadził politykę gospodarki wolnorynkowej. Pomoc międzynarodowa bardzo wspomogła to państwo, które od zawsze charakteryzowało się rolniczym charakterem gospodarczym.

Pomimo tak dużego wkładu sektora usług w tworzenie PKB, w Afganistanie zatrudnionych w tym sektorze w 2017 roku było 36,9% wszystkich pracujących. Więcej zatrudnionych jest w rolnictwie - 42,7%. Sektor usług tego państwa składa się głównie z handlu, usług bytowych, podstawowej opieki zdrowotnej i podstawowego szkolnictwa. Sektor usług Afganistanu znajduje się w fazie pierwotnej, gdzie rynek zdominowany jest przez podstawowe usługi niewymagające wysokich kwalifikacji. Faza pierwotna jednak przechodzi w fazę wzrostową. Spowodowane jest to inwestycjami zagranicznych przedsiębiorców.

R1klqYhvLQdaw

Zdjęcie przedstawia zatłoczoną ulicę w Kabulu ze straganami rozstawionymi po obu jej stronach. Na straganach sprzedawane są rozmaite produkty. Kupujący ludzie to kobiety, mężczyźni i dzieci. Kobiety mają na sobie burki. Ulica ze straganami jest zabłocona, pada deszcz. Po dwóch stronach ulicy znajdują się budynki.

Dobrym przykładem państwa rozwijającego się jest Polska. PKB naszego kraju charakteryzuje się podobnym procentem udziału usług co Afganistan.

W sektorze usług coraz większego znaczenia nabierają usługi wyspecjalizowane - obsługujące przemysł i biznes oraz zatrudniające pracowników o wysokich kwalifikacjach zawodowych. Usługi te charakteryzują się wysokim nasyceniem wiedzy. Z pewnością możemy stwierdzić, że Polska znajduje się w 3. fazie rozwoju sektora usług - w fazie obsługi.

Przykładem państwa o wysokim poziomie rozwoju usług są Stany Zjednoczone (USA). Mają one jedną z najbardziej zaawansowanych technologicznie gospodarek na świecie. Amerykańskie firmy zajmują czołowe miejsca na świecie w postępie technologicznym - głównie w gałęziach technologii części komputerowych, farmaceutyków, sprzętu medycznego, lotniczego i wojskowego.

Sektor usług USA zatrudnia ponad 70% ogółu zatrudnionych. Notuje się w nim niski udział usług handlowych i transportowych, a wysoki udział usług nowoczesnych, szczególnie usług dla biznesu i usług medycznych.

R1XOCudlzcvkv

Na mapie świata zaznaczono udział procentowy usług w tworzeniu PKBw poszczególnych krajach. Dominują Stany Zjednoczone, Kuba, Francja, Wielka Brytania, Szwajcaria, Jordania, Izrael - 70% i więcej. W przedziale od 60% do 69,9% mieszczą się następujące kraje: Meksyk, Panama, Brazylia, Urugwaj, RPA, Tunezja, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Szwecja, Hiszpania, Portugalia, Grecja, Włochy, Niemcy, Austria, Belgia, Holandia, Dania, Litwa, Łotwa, Australia. Udział usług w przedziale od 40 do 59,9% dotyczy między innymi Rosji, Chin, Kazachstanu, Iranu, Ukrainy, Węgier, Bułgarii, Czech, Słowacji, Turcji, części krajów afrykańskich. Najmniej usług jest w Jemenie oraz w Republice Środkowoafrykańskiej. W Polsce brak danych.

Wraz z rozwojem gospodarczym państw rośnie nie tylko znaczenie usług, ale też zwiększa się ich zakres. Usługi są istotnym czynnikiem wzrostu gospodarczego, ponieważ pobudzają rozwój innych działów gospodarki narodowej: rolnictwa, leśnictwa, myślistwa, rybołówstwa, przemysłu i budownictwa. Jednocześnie usługi stają się motorem napędzającym rozwój innych działalności. Uczestniczą w tworzeniu Produktu Krajowego Brutto (PKB) na poziomie 60‑70% w państwach wysoko rozwiniętych. Dzięki nim możliwa jest m.in. wymiana handlowa między krajami, kooperacja przedsiębiorstw czy rozwój turystyki. Włączenie usług w działalność przedsiębiorstw produkcyjnych pozwala na ich efektywniejsze funkcjonowanie.

W sektorze usług pracuje coraz większa liczba ludzi, w krajach wysoko rozwiniętych jest to 60‑70% ogółu zatrudnionych. Odsetek zatrudnionych w tym sektorze oraz udział usług w tworzeniu PKB są wskaźnikami określającymi poziom rozwoju gospodarczego. Sprawne funkcjonowanie usług oraz ich różnorodność podwyższają jakość życia, pomagają w organizacji codziennych zajęć i zapewniają zaspokajanie różnorodnych potrzeb materialnych i niematerialnych.

Słownik