Racja stanu

Rację stanu najkrócej można określić jako nadrzędny interes państwowy, wspólny dla większości obywateli i organizacji działających w państwie oraz poza jego granicami, ale na rzecz (korzyść) tego państwa. Zawartość treściowa pojęcia racji stanu to niepodległość, suwerenność i integralność terytorialna państwa, a także ochrona jego bezpieczeństwa, tożsamości narodowej i możliwości rozwojowych. Po raz pierwszy pojęcie racji stanu pojawiło się w pracy włoskiego filozofa Giovanniego Botero pt. Della Ragion di Stato w 1589 r., natomiast za twórcę koncepcji racji stanu jest uważany Niccolò Machiavelli.

Zgodnie z Białą Księgą Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej polska racja stanu obejmuje kilka bardzo istotnych obszarów.

Kierowanie się polską racją stanu przez podmioty prowadzące politykę zagraniczną powinno odnosić się do wszystkich państw i podmiotów prawa międzynarodowego, w tym szczególnie do sąsiadów Polski.

Podmioty zaangażowane w realizację polskiej polityki zagranicznej

Polska polityka zagraniczna jest prowadzona przez Radę Ministrów, natomiast Prezydent RP jako reprezentant państwa w stosunkach zewnętrznych współdziała z Prezesem Rady Ministrów i ministrem spraw zagranicznych. Do zadań ministra spraw zagranicznych należy koordynowanie polityki zagranicznej rządu i zapewnienie utrzymania stosunków z innymi państwami, dbanie o interesy Polski i jej obywateli, a także o międzynarodowy wizerunek Polski. Polską politykę zagraniczną realizują urzędnicy i dyplomaci pracujący w Ministerstwie Spraw Zagranicznych oraz na placówkach zagranicznych. Funkcjonują oni w ramach służby zagranicznej.

RZ5oZakP1dKll

Na zdjęciu dwóch mężczyzn. Są to prezydent Andrzej Duda oraz premier Mateusz Morawiecki. Prezydent jest po lewej i przekazuje premierowi teczkę. Obaj mężczyźni są uśmiechnięci i są ubrani w garnitury. Za nimi stoi grupa ludzi.

Podstawy prawne wzajemnych stosunków Polski z sąsiadami

Polska graniczy z siedmioma państwami, w tym czterema wchodzącymi w skład Unii Europejskiej (Niemcy, Czechy, Słowacja, Litwa) i trzema spoza Unii Europejskiej (Rosja, Białoruś, Ukraina). Z wszystkimi sąsiadami Polska ma podpisane bilateralnebilateralnebilateralne traktaty o przyjaźni i współpracy, zawarte kolejno:

• 17 czerwca 1991 r. z Niemcami;

• 6 października 1991 r. z Czechosłowacją (w 1993 r. podpisanie odrębnych protokołów z Czechami i Słowacją o sukcesji traktatów z Czechosłowacją);

• 18 maja 1992 r. z Ukrainą;

• 22 maja 1992 r. z Rosją;

• 23 czerwiec 1992 r. z Białorusią;

• 26 kwietnia 1994 r. z Litwą.

Relacje Polski z państwami sąsiedzkimi, będącymi członkami Unii Europejskiej

Polska – Niemcy

Relacje polsko‑niemieckie mają bardzo długą i burzliwą historię. Znajdziemy w nich zarówno sukcesy, jak i problemy.

Za istotne problemy w tych relacjach należy uznać:

• asymetrię w partnerstwie obu państw, szczególnie w dziedzinie gospodarczej i społecznej;

• nierówny status polskiej mniejszości w Niemczech;

• krytykowanie przez Niemcy uczestnictwa Polski w wojnie w Iraku w 2003 r.;

• krytykę wymierzoną w polski rząd za popieranie rozszerzenia NATO o Ukrainę i Gruzję;

• krytykę niemieckiego rządu przez polskie władze w związku z budową gazociągu północnego z pominięciem Polski;

• krytykę Niemiec związaną z popieraniem przez ten kraj traktatu konstytucyjnego UEUEUE, planów utworzenia z Unii federacji, a także pakietu klimatycznego;

• domaganie się przez stronę niemiecką odszkodowań za mienie utracone przez Niemców wysiedlonych po 1945 r.;

• polskie roszczenia odszkodowawcze związane ze zbrodniami i szkodami wyrządzonymi przez Niemcy w latach 1939–1945;

• podejmowanie przez Niemcy działań mających na celu wypaczanie historii i rozmywanie odpowiedzialności, którą ponoszą Niemcy w związku z wybuchem i skutkami II wojny światowej;

• budowę przez Niemcy i Rosję gazociągu Nord Stream II.

R1PtEwsViP9Zh

Zdjęcie przedstawia ruiny budynku przed pustą ulicą. Ulicą idzie jedna osoba. W tle są drzewa.

Polska – Czechy i Polska – Słowacja

Z kolei problemami są:

• zaszłości historyczne związane z aneksją przez Polskę Zaolzia w 1938 r., a także wkroczenie polskich wojsk do Czechosłowacji w 1968 r. w ramach interwencji Układu Warszawskiego;

• próby ograniczania czeskiego rynku dla polskich produktów spożywczych w 2012 r. zwane „wojną spożywczą”;

• stosunkowo niski poziom inwestycji polsko‑słowackich.

R1XwnyRPXatrg

Mapa Europy z zaznaczonymi na niebiesko państwami. Ciemnoniebieskim zaznaczone są Polska, Czechy, Słowacja i Węgry.

Polska – Litwa

Po stronie sukcesów w relacjach polsko‑litewskich są m.in.:

Problemy w stosunkach z Litwą, to m.in.:

• spory historyczne dotyczące np. żądania strony litewskiej uznania, że w latach 1920–1939 Wileńszczyzna znajdowała się pod polską okupacją, różnej oceny działań AK i oddziałów litewskich na tym obszarze podczas II wojny światowej;

• nierespektowanie wobec Polaków na Litwie postanowień traktatu o przyjaznych stosunkach i dobrosąsiedzkiej współpracy (dyskryminacja polskiej mniejszości).

RzKcEvEjtbc7Y

Na zdjęciu grupa ludzi ubrana w stroje ludowe. Ludzie maszerują i niosą sztandary oraz polskie flagi.

Słownik