Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Oceń projekt

Przeczytaj

Kwiat jest skróconym pędem, służącym do rozmnażania płciowego. W kwiatach znajdują się męskie organy rozrodcze – pręciki z pyłkiem i żeńskie organy rozrodcze  – zalążki. Kwiaty jednopłciowe mogą występować na różnych osobnikach (rośliny dwupienneroślina dwupiennarośliny dwupienne) lub na tym samym osobniku (rośliny jednopienneroślina jednopiennarośliny jednopienne). Kwiaty obupłciowe zawierają zarówno organy rozrodcze żeńskie, jak i męskie.

bg‑lime

Kwiat nagonasiennych (nagozalążkowych)

R1AvQhkdBr0De
Na zdjęciu znajduje się kwiatostan żeński nagonasiennych - szyszka zbudowana z dwóch rodzajów łusek: wspierających i nasiennych – makrosporofili, na których znajdują się zalążki. Okrągła szyszka ma kolor żółty, dookoła niej umieszczone są łuski wspierające w kolorze białym i łuski nasienne w kolorze różowym.
Kwiatostan żeński nagonasiennych to szyszka zbudowana z dwóch rodzajów łusek: wspierających i nasiennych – makrosporofili, na których znajdują się zalążki.
Źródło: Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.
R1NmVJQhq8J1M
Na schemacie znajduje się kwiatostan żeński rośliny nagonasiennej. Widoczny jest po prawej stronie ilustracji, ma on owalny kształt i brązowy kolor, pokrywają go nachodzące na siebie łuski. Po lewej stronie widoczna jest łuska nasienna w zbliżeniu. Jest ona okrągła, wewnątrz niej, bliżej spodu znajdują się parzyste, odchodzące od środka zalążki w kształcie odwróconej litery U.
Kwiatostan żeński rośliny nagonasiennej.
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
R1KSc9T3nDNHH
Zdjęcie przedstawia kwiatostan męski nagonasiennych. Jest to szyszka zbudowana z osadzonych na wspólnej osi łuskowatych pręcików, zawierających po dwa woreczki pyłkowe (mikrosporangia). Szyszka wyrasta z końca łodygi z długimi, wąskimi, zielonymi igłami. Dookoła jej osi widać owalne, nieregularne łuskowate pręciki w kolorze żółtym, na których widać drobiny pyłku. Każda z szyszek zakończona jest brązowym pękiem spiczastych listków.
Kwiatostan męski nagonasiennych to szyszka zbudowana z osadzonych na wspólnej osi łuskowatych pręcików, zawierających po dwa woreczki pyłkowe (mikrosporangia).
Źródło: Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.
R1FZ1bQMuX8N8
Na schemacie znajduje się kwiatostan męski rośliny nagonasiennej. Szyszka wyrasta z końca łodygi z długimi, wąskimi, zielonymi igłami. Dookoła jej osi widać owalne, nieregularne łuskowate pręciki w kolorze żółtym, na których widać drobiny pyłku. Każda z szyszek zakończona jest brązowym pękiem spiczastych listków. Na drugiej ilustracji znajduje się przekrój przez kwiat męski. Na osi widoczne są łuskowate, zakrzywione do góry pręciki z woreczkami pyłkowymi, które tworzą owalny, zwężający się ku górze kształt. Wyrasta on z zielonej podstawy.
Kwiatostan męski rośliny nagonasiennej.
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
bg‑lime

Kwiat okrytonasiennych (okrytozalążkowych)

R1N32iTftDzS01
Ilustracja przedstawia słupek i pręciki zwartnicy, które wyrastają ze środka białego kwiatu. Słupek jest długi, biały, wygięty do góry, na końcu rozchodzi się w trzy strony i wygina w dół. Pręciki również są białe, wygięte ku górze, zakończone główką pręcika, która jest w owalnym kształcie i składa się z żółtych pylników.
Słupek i pręciki zwartnicy (Hippeastrum) z rodziny amarylkowatych (Amaryllidaceae).
Źródło: A. Kniesel, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.

Przeważająca część okrytonasiennych wytwarza kwiaty owadopylne. Wyrastają one z krótkiej, rozszerzonej osi – dna kwiatowego. Osłania je okwiatokwiatokwiat, którego płatki są barwne, by zwabić zapylacze.

Okwiat roślin jednoliściennych jest pojedynczy. U większości roślin dwuliściennych występuje okwiat podwójny, zróżnicowany na kielich i koronę. Wyjątek stanowią np. zawilec (Anemone) czy przylaszczka (Hepatica), które mają pojedynczy okwiat. Poza okwiatem w kwiatach wyróżnia się słupkowie (zbudowane z jednego lub większej liczby słupków) i pręcikowie (zbudowane z otaczających słupek pręcików).

Okwiat u roślin wiatropylnych został zredukowany, ponieważ kwiaty nie pełnią u nich funkcji powabni. W takich kwiatach pręciki o długich nitkach wystają poza kwiat. Pyłek jest duży i lekki. Słupek ma duże, płatowate i lepkie znamiona.

bg‑lime

Gametofit nagonasiennych (nagozalążkowych)

Gametofit żeński

Gametofit żeński (bielmo pierwotne) powstaje w zalążku, z jednej z czterech makrospor wytwarzanych w ośrodku zalążka (makrosporangium). Zalążek otoczony jest jedynie pojedynczą osłonką ze szczytowo położonym okienkiem, przez które łagiewka pyłkowa wrasta do zalążka.

RU5pAa6Vpu8wp
Ilustracja interaktywna przedstawia gametofit żeński rośliny nagozalążkowej. W środku schematu widoczny jest owalny kształt - wielokomórkowy gametofit żeński, z komórkami zawierającymi materiały zapasowe (bielmo pierwotne, 1n). Na górze tej owalnej przestrzeni zaznaczone są dwie owalne, parzyste rodnie zawierające po jednej komórce jajowej (1n) w postaci brązowego punktu znajdującego się wewnątrz. Gametofit otacza owalny kształt - pozostałość ośrodka (makrosporangium, 2n), z otworem na górze.
Gametofit żeński rośliny nagozalążkowej.
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Gametofit męski

Gametofit męski powstaje z mikrospory i rozwija się w obrębie ziarna pyłku. Jest silnie zredukowany – składa się z komórki wegetatywnej, generatywnej i dwóch pęcherzy lotnych, a także początkowo z jednej lub dwóch komórek przedroślowych, które jednak szybko degenerują. Kiedy ziarno pyłku znajdzie się na znamieniu słupka, komórka wegetatywna zaczyna tworzyć łagiewkę pyłkowąłagiewka pyłkowałagiewkę pyłkową, wrastającą w słupek i kierującą się w stronę okienka w zalążku. Komórka generatywna dzieli się na dwie komórki plemnikowe

RPjIJ62cO75QL
Ilustracja interaktywna przedstawia gametofit męski rośliny nagozalążkowej. Na pierwszym rysunku widać gametofit w kształcie serca z dwoma parzystymi, półokrągłymi elementami umieszczonymi u podstawy – są to pęcherze lotne. Na wierzchu widać dwie komórki przedroślowe (1n), poniżej znajduje się niewielka komórka generatywna (1n) otoczona żółtym pierścieniem, a otacza ją komórka wegetatywna (1n). Na drugiej ilustracji widać podłużną, nieregularną łagiewkę pyłkową wyrastająca z komórki wegetatywnej, a w jej wnętrzu dwie nieruchome komórki plemnikowe (1n) powstające z komórki generatywnej w postaci dwóch brązowych punktów otoczonych żółtą obwódką.
Gametofit męski rośliny nagozalążkowej.
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
bg‑lime

Gametofit okrytonasiennych (okrytozalążkowych)

Gametofit żeński (woreczek zalążkowy)

Komórka macierzysta makrospor, znajdująca się w makrosporangium sporofitu, dzieli się mejotycznie. Trzy z powstałych haploidalnych makrospor degenerują. Czwarta trzykrotnie dzieli się mitotycznie, jednak podziałom jąder nie towarzyszy podział cytoplazmy. Powstaje osiem haploidalnych jąder potomnych. Trzy z nich po otoczeniu cytoplazmą przesuwają się w kierunku okienka i tworzą aparat jądrowy (komórka jajowa z dwiema towarzyszącymi synergidami). Dwa w centralnej części zalążka zlewają się w jądro wtórne komórki centralnej woreczka zalążkowego. Pozostałe trzy przemieszczają się do przeciwległego w stosunku do okienka bieguna zalążka i tworzą trzy antypody.

RAmrzNQW2caQ5
Ilustracja interaktywna przedstawia gametofit żeński rośliny okrytozalążkowej. W jej wnętrzu znajduje się woreczek zalążkowy – owalny kształt, w którym widoczne są pozostałe elementy budowy gametofitu. Na zewnątrz woreczka zalążkowego znajdują się dwie osłonki – wewnętrzna i zewnętrzna w postaci okrywających go zielonych warstw z otworem na górze. W górnej części gametofitu znajdują się parzyste synergidy, a miedzy nimi nieregularna komórka jajowa. W środkowej części gametofitu widoczna jest komórka centralna w postaci fioletowego koła z dwoma punktami wewnątrz. Na dnie woreczka zalążkowego znajdują się antypody w postaci płaskich elementów z punktem wewnątrz. Pod antypodami znajduje się ośrodek zbudowany z pięciokątnych przestrzeni ograniczonych zieloną krawędzią.
Gametofit żeński rośliny okrytozalążkowej.
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Gametofit męski

Gametofit męski powstaje z ziarna pyłku (mikrospory). Składa się z komórki wegetatywnej i generatywnej. Komórka wegetatywna kiełkuje w łagiewkę pyłkową, do której po podziale mitotycznym komórki generatywnej przedostają się dwie komórki plemnikowe

RvG2dxJLWgMgz
Ilustracja interaktywna przedstawia gametofit męski rośliny okrytozalążkowej. Na pierwszym rysunku widnieje okrągły element z wypustkami na zewnątrz podzielony na dwie części – pierwsza z nich znajdująca się w jego górnej części to spłaszczona komórka generatywna z okręgiem i punktem wewnątrz niego. Poniżej znajduje się komórka wegetatywna zajmująca większą część okręgu. Jej powierzchnię pokrywają niewielkie punkty, a w centrum znajduje się duży, pomarańczowy okrąg z większym punktem wewnątrz. Na kolejnym rysunku znajduje się ten sam okrągły element z wypustkami na zewnątrz, od którego odchodzi w doł długi, owalny element – łagiewka pyłkowa. Wewnątrz niego znajdują się trzy owalne komórki plemnikowe, a w środku jednej z nich oznaczone jest mniejsze jądro komórki wegetatywnej.
Gametofit męski rośliny okrytozalążkowej.
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Słownik

łagiewka pyłkowa
łagiewka pyłkowa

długa, nitkowata struktura wyrastająca z komórki wegetatywnej ziarna pyłku; przenosi komórki plemnikowe w pobliże komórki jajowej

okwiat
okwiat

zewnętrzne elementy kwiatu nie uczestniczące bezpośrednio w procesie rozmnażania; okwiat może być pojedynczy, gdy składa się z jednakowo wykształconych elementów, lub podwójny, zróżnicowany na kielich kwiatowy i koronę kwiatu

roślina dwupienna
roślina dwupienna

roślina, której pojedynczy okaz ma tylko żeńskie lub męskie organy generatywne

roślina jednopienna
roślina jednopienna

roślina wytwarzająca zarówno żeńskie, jak i męskie organy generatywne

Wprowadzenie
Animacja