Prawo do kultury

Powszechna deklaracja praw człowieka (1948 r.)

RROJQYbj8kBtR

Zdjęcie przedstawia starszą kobietę, która trzyma duży plakat. Na plakacie znajduje się tekst w języku angielskim z następującym nagłówkiem: The Universal Declaration of Human Rights. Kobieta ma krótkie włosy, ubrana jest w ciemną sukienkę z długimi ramionami, na szyi ma perły.

Międzynarodowy pakt praw społecznych, gospodarczych i kulturalnych (1966 r.)

RglH409Kb697Q1

Ilustracja przedstawia błękitną flagę. Znajdują się na niej kontynenty na tle siatki kartograficznej oraz wieniec z gałązek oliwnych.

Konstytucja RP (1997 r.)

R3xQSeyDRtkZc

Zdjęcie przedstawia otwartą książkę. Widoczne są dwie strony z zadrukowanym tekstem. Widoczna jest następująca treść na pierwszej stronie: Preambuła. My, Naród Polski — pomni naszych ponad tysiącletnich dziejów związanych z dziedzictwem wiary i kultury chrześcijańskiej, tradycji I Rzeczypospolitej i chlubnej Konstytucji 3 Maja, męstwa, honoru i wytrwałości pokoleń Polaków walczących o wolność Ojczyzny, dokonań II Rzeczypospolitej w utrwalaniu niepodległego bytu Narodu oraz jej obu Konstytucji, znaczenia walki Narodu z obu najeźdźcami podczas II wojny światowej, w tym.... Dalsza część tekstu na zdjęciu jest urwana.

Rola kultury

Narodowa Strategia Rozwoju Kultury wskazuje kulturę jako podstawowy czynnik rozwoju społecznego, gdyż:

• jest ona treścią tożsamości narodowej;

• pielęgnuje więzi lokalne;

• buduje kapitał ludzki;

• tworzy świadome i otwarte społeczeństwo kierujące się normami etycznymi;

• przeciwdziała patologiom społecznym;

• jest spoiwem integracji społecznej;

• jest bazą nawiązywania współpracy i komunikacji międzyludzkiej;

• pomaga przywracać osoby wykluczone do życia społecznego i zawodowego;

• zmniejsza dysproporcje rozwoju osobowego obywateli;

• stanowi jedną z form i wymiarów awansu społecznego;

• promuje markę Polski na świecie.

Instytucje kultury w Polsce

RaPTi9IbWxoCn

Zdjęcie przedstawia dwupiętrowy, duży budynek z lotu ptaka. Posiada ceglaną elewację, która w większości porośnięta jest zielonym bluszczem. Budynek zwieńczony jest spadzistym dachem. Na środku jest strzelisty fronton. Za budynkiem widoczna jest rzeka. Wokół rosną drzewa oraz znajdują się inne budynki.

Zgodnie z ustawą o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnejdziałalność kulturalnadziałalności kulturalnej to ministrowie oraz kierownicy urzędów centralnych organizują działalność kulturalną, tworząc w tym celu państwowe instytucje kulturyinstytucje kulturyinstytucje kultury (art. 8.). Instytucje kultury działają na podstawie aktu o ich utworzeniu oraz statutu nadanego przez organizatora.

Decentralizacja

Minister lub kierownik urzędu centralnego administracji rządowej może powierzyć jednostce samorządu terytorialnego (za jej zgodą) prowadzenie instytucji kultury. Instytucja taka pozostaje państwową instytucją kultury i otrzymuje konieczne do wykonania zadań środki finansowe (Art. 21a. 1. Ustawy o prowadzeniu działalności kulturalnej).

Podobnie jak muzea, od 1990 r. teatry zostały poddane decentralizacji, którą przeprowadzono w trzech etapach. W latach 1991‑1992 15 teatrów  przekazano samorządom miejskim. W roku 1994 działało 48 teatrów miejskich, 64 pozostawały w gestii państwa, a trzy współprowadził wojewoda i miasto. W związku z reformą administracyjną z 1999 r. 30 teatrów dramatycznych oraz wszystkie opery zostały przekazane urzędom marszałkowskim, a wszystkie teatry lalek (26) znalazły się w gestii samorządów powiatowych.

W chwili obecnej Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego prowadzi jako wspólne 59 instytucji kultury. Instytucje te znajdują się we wszystkich 16 województwach. Są wśród nich teatry, opery, filharmonie, orkiestry, muzea, ośrodki kultury oraz centra kultury i sztuki.

Jednostki samorządu terytorialnego na swoim terenie mogą również tworzyć nowe samorządowe instytucje kultury (art. 9.1  Ustawy o prowadzeniu działalności kulturalnej). Organizator – Ministerstwo Kultury bądź samorządy – zapewnia instytucji środki niezbędne do rozpoczęcia i prowadzenia działalności.

Słownik