Przeczytaj
Człowiek, podobnie jak pozostałe kręgowce, jest zwierzęciem rozdzielnopłciowym, co wiąże się z występowaniem osobników płci żeńskiej (kobiet) oraz męskiej (mężczyzn). Osobniki odmiennych płci różnią się od siebie w wyraźny sposób. Zestaw narządów, cech i funkcji odróżniających osobniki męskie i żeńskie określa się mianem cech płciowych.
Pierwszorzędowe cechy płciowe
Pierwszorzędowe cechy płciowe są zdeterminowane przez układ chromosomówchromosomów płciowych w obrębie zygotyzygoty. U ludzi z komórki jajowej pochodzi zawsze chromosom X, natomiast z materiału genetycznego zawartego w plemniku przekazywany jest do zygoty chromosom X lub Y. Można zatem stwierdzić, że o genetycznej płci dziecka i o jego pierwszorzędowych cechach płciowych decyduje materiał genetyczny ojca. Obecność danego zestawu chromosomów płciowych (XX lub XY) w zygocie warunkuje występowanie gonad żeńskich lub męskich.
Podsumowując, do pierwszorzędowych cech płciowych człowieka należy zaliczyć:
genotypgenotyp XX oraz występowanie jajników u kobiet;
genotyp XY oraz występowanie jąder u mężczyzn.
Drugorzędowe cechy płciowe
U człowieka drugorzędowe cechy płciowe rozwijają się pod wpływem oddziaływania hormonów płciowych jeszcze w trakcie rozwoju zarodkowego i obejmują występowanie odmiennych, charakterystycznych dla danej płci, narządów płciowych.
Są to zatem cechy czysto anatomiczne – przedstawia je poniższa tabela interaktywna.
- jajowody
- macicę
- pochwę
- łechtaczkę wargi sromowe
Cechy drugorzędowe u kobiet
- jajowody;
- macica;
- pochwa;
- łechtaczka;
- wargi sromowe.
Cechy drugorzędowe u mężczyzn
Trzeciorzędowe cechy płciowe
Trzeciorzędowe cechy płciowe obejmują szereg różnic somatycznych między organizmem kobiety i mężczyzny. Związane są z odmienną budową szkieletu, różnym rozwojem mięśni szkieletowych i rozłożeniem tkanki tłuszczowej, obejmują również inne owłosienie ciała, budowę krtani i barwę głosu oraz obecność biustu. Można powiedzieć, że cechy trzeciorzędowe pozwalają na szybkie, zewnętrzne odróżnienie kobiety i mężczyzny. Najważniejsze trzeciorzędowe cechy płciowe przedstawia poniższa tabela interaktywna.
- biust
- wysoka barwa głosu
- specyficzne proporcje budowy ciała (szerokie biodra i wąskie ramiona)
- charakterystyczne owłosienie (brak zarostu na twarzy)
Trzeciorzędowe cechy płciowe u kobiet
- biust;
- wysoka barwa głosu;
- specyficzne proporcje budowy ciała (szerokie biodra i wąskie ramiona);
- charakterystyczne owłosienie (brak zarostu na twarzy).
Trzeciorzędowe cechy płciowe u mężczyzn
- charakterystyczne owłosienie (zarost na twarzy);
- niska barwa głosu;
- obecność tzw. jabłka Adama - jest to uwydatnienie chrząstki tarczowatej krtani pojawiające się po okresie dojrzewania;
- specyficzny typ umięśnienia i rozkładu tkanki tłuszczowej w organizmie;
- szerokie ramiona;
- węższe niż u kobiet biodra.
Słownik
(gr. chrṓma – barwa, sṓma – ciało) struktury zawierające materiał genetyczny komórki; zbudowane są z pojedynczej olbrzymiej liniowej cząsteczki DNA w formie chromatyny (związanej z białkami histonowymi)
zespół genów danego osobnika warunkujący dziedziczenie danej cechy
komórka powstająca po zapłodnieniu, czyli połączeniu gamety żeńskiej i męskiej