Człowiek, podobnie jak pozostałe kręgowce, jest zwierzęciem rozdzielnopłciowym, co wiąże się z występowaniem osobników płci żeńskiej (kobiet) oraz męskiej (mężczyzn). Osobniki odmiennych płci różnią się od siebie w wyraźny sposób. Zestaw narządów, cech i funkcji odróżniających osobniki męskie i żeńskie określa się mianem cech płciowych.

bg‑turquoise

Pierwszorzędowe cechy płciowe

Pierwszorzędowe cechy płciowe są zdeterminowane przez układ chromosomówchromosomychromosomów płciowych w obrębie zygotyzygotazygoty. U ludzi z komórki jajowej pochodzi zawsze chromosom X, natomiast z materiału genetycznego zawartego w plemniku przekazywany jest do zygoty chromosom X lub Y. Można zatem stwierdzić, że o genetycznej płci dziecka i o jego pierwszorzędowych cechach płciowych decyduje materiał genetyczny ojca. Obecność danego zestawu chromosomów płciowych (XX lub XY) w zygocie warunkuje występowanie gonad żeńskich lub męskich.

Podsumowując, do pierwszorzędowych cech płciowych człowieka należy zaliczyć:

  • genotypgenotypgenotyp XX oraz występowanie jajników u kobiet;

  • genotyp XY oraz występowanie jąder u mężczyzn.

bg‑turquoise

Drugorzędowe cechy płciowe

U człowieka drugorzędowe cechy płciowe rozwijają się pod wpływem oddziaływania hormonów płciowych jeszcze w trakcie rozwoju zarodkowego i obejmują występowanie odmiennych, charakterystycznych dla danej płci, narządów płciowych.

Są to zatem cechy czysto anatomiczne – przedstawia je poniższa tabela interaktywna.

Rgkq4IoTF8xAB
U kobiet:
  • jajowody
  • macicę
  • pochwę
  • łechtaczkę
  • wargi sromowe
, U mężczyzn:
  • nasieniowody
  • prącie
  • mosznę
    1
    bg‑turquoise

    Trzeciorzędowe cechy płciowe

    Trzeciorzędowe cechy płciowe obejmują szereg różnic somatycznych między organizmem kobiety i mężczyzny. Związane są z odmienną budową szkieletu, różnym rozwojem mięśni szkieletowych i rozłożeniem tkanki tłuszczowej, obejmują również inne owłosienie ciała, budowę krtani i barwę głosu oraz obecność biustu. Można powiedzieć, że cechy trzeciorzędowe pozwalają na szybkie, zewnętrzne odróżnienie kobiety i mężczyzny. Najważniejsze trzeciorzędowe cechy płciowe przedstawia poniższa tabela interaktywna.

    R1G0mf5VYAvzE
    U kobiet:
    • biust
    • wysoka barwa głosu
    • specyficzne proporcje budowy ciała (szerokie biodra i wąskie ramiona)
    • charakterystyczne owłosienie (brak zarostu na twarzy)

    Słownik

    chromosomy
    chromosomy

    (gr. chrṓma – barwa, sṓma – ciało) struktury zawierające materiał genetyczny komórki; zbudowane są z pojedynczej olbrzymiej liniowej cząsteczki DNA w formie chromatyny (związanej z białkami histonowymi)

    genotyp
    genotyp

    zespół genów danego osobnika warunkujący dziedziczenie danej cechy

    zygota
    zygota

    komórka powstająca po zapłodnieniu, czyli połączeniu gamety żeńskiej i męskiej