Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
bg‑gray2

Benzen

BenzenbenzenBenzen to organiczny związek chemiczny, będący węglowodorem aromatycznym, o wzorze sumarycznym C6H6. Jego wzór strukturalny przedstawiono poniżej:

RhvHheja0Ssdy
Wzór strukturalny benzenu
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
bg‑gray2

Właściwości fizyczno‑chemiczne

RW8hWL82CDCDQ
Temperatura topnienia Benzen w postaci ciała stałego przypomina lód. Temperatura topnienia benzenu wynosi 5,5°C. opis WCAG, Temperatura wrzenia Temperatura wrzenia benzenu wynosi 80°C., Właściwości fizyczne Benzen to bezbarwna ciecz o ostry, charakterystycznym zapachu., Toksyczność Benzen w większych ilościach jest toksyczny oraz posiada właściwości rakotwórcze. W przypadku spożycia powoduje podrażnienie śluzówki żołądka, bóle głowy, wymioty., Polarność Benzen jest cząsteczką niepolarną., Gęstość Gęstość benzenu wynosi 0,88 gcm3 (w temperaturze 20°C).
bg‑gray1

Benzen jest cząsteczką niepolarną

Cząsteczka benzenu zbudowana jest wyłącznie z atomów węgla i wodoru, co nadaje jej niepolarny charakter. Różni się zatem od cząsteczki wody, która jest polarnacząsteczka polarnapolarna. Polarność to właściwość indywiduów chemicznych, polegająca na występowaniu niezerowego momentu dipolowegomoment dipolowymomentu dipolowego. Mówiąc prościej, oznacza to, że w cząsteczce polarnej obecne jest niesymetryczne rozłożenie ładunku elektrycznego, wynikające z obecności wiązania kowalencyjnego spolaryzowanego bądź wolnych par elektronowych na atomie centralnym. W przypadku benzenu, atomy węgla i wodoru rozłożone są w sposób symetryczny, co powoduje również symetryczne rozłożenie ładunku elektrycznego. To z kolei świadczy o niepolarności cząsteczki (moment dipolowy jest równy zero).

RqGwRTbkmmHI1
Mapa rozkładu gęstości elektronowej w cząsteczce benzenu – czerwony kolor oznacza wysoką gęstość elektronową, a niebieski niską.
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Polecenie 1

Na podstawie podanych piktogramówpiktogrampiktogramów określ, jakie trzy niebezpieczeństwa niesie ze sobą praca z benzenem.

R1WJlA0ZXFseJ
Źródło: dostępny w internecie: wikipedia.org, domena publiczna.
R1Qpmybu5HwOU
1. (Uzupełnij) 2. (Uzupełnij) 3. (Uzupełnij).
Polecenie 2

Zapisz wniosek z przeprowadzonego doświadczenia, odnosząc się do gęstości benzenu względem wody.

Przeprowadzono doświadczenie chemiczne:

Do probówki z 10 cm3 wody, w której rozpuszczono polarny barwnik barwy różowej, dodano 10 cm3 benzenu. Probówkę zamknięto korkiem, wstrząśnięto i odłożono do statywu na kilka minut.

Zapisano obserwacje:

W probówce widoczne są dwie niemieszające się ze sobą fazy. Faza górna jest fazą bezbarwną.

R1Yo2z1ofm3Q6
(Uzupełnij).

Słownik

benzen
benzen

C6H6, związek organiczny, pierwszy węglowodór w szeregu homologicznym arenów

piktogram
piktogram

(łac. pictus „malowany”, gr. grámma „zapis”) międzynarodowy znak informacyjny, jednoznaczny

cząsteczka polarna
cząsteczka polarna

cząsteczka biegunowa, cząsteczka dipolowa, dipol – cząsteczka utworzona z atomów o różnej elektroujemności, w której nastąpiło rozdzielenie ładunku dodatniego i ujemnego

moment dipolowy
moment dipolowy

wielkość wektorowa, charakteryzująca rozkład ładunku elektrycznego

Bibliografia

Dudek‑Różycki K., Płotek  M., Wichur T., Węglowodory. Repetytorium i zadania, Kraków 2020.

Dudek‑Różycki K., Płotek M., Wichur T., Kompendium terminologii oraz nazewnictwa związków organicznych. Poradnik dla nauczycieli i uczniów, Kraków 2020.

Litwin M., Styka‑Wlazło Sz., Szymońska J., To jest chemia 2, Warszawa 2016.