Od 2 kwietnia 1997 roku Polska jest republiką parlamentarnąrepublika parlamentarnarepubliką parlamentarną. Ustrój został określony Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej uchwaloną przez Zgromadzenie Narodowe. Kraj realizuje zasady suwerenności narodu, niepodległości i suwerenności demokratycznego państwa prawnego. Stosuje trójpodział władzy, pluralizmpluralizmpluralizm, praworządność oraz prowadzi społeczną gospodarkę rynkową. Jest państwem unitarnym.państwo unitarnepaństwem unitarnym.

Podział władzy w Polsce

Polska władza podzielona jest na 3 oddzielne sektory.

• Władzę ustawodawczą: Sejm i Senat

• Władzę wykonawczą: Rada Ministrów i Prezydent

• Władzę sądowniczą: sądy i trybunały

R9660xBmrSI5U

Fotografia przedstawia prezydenta Polski, Andrzeja Dudę. Jest to mężczyzna w średnim wieku, z krótkimi, siwymi na skroniach włosami. Jest ubrany w białą koszulę, fioletowy krawat i granatową marynarkę. W lewej klapie marynarki znajduje się broszka z flagą Polski koloru biało‑czerwonego.

R7og0ND7wC2Wt

Schemat ilustruje strukturę posłów na sejm Rzeczypospolitej Polskiej dziewiątej kadencji według partii rządzących. Izba składa się z czterystu sześćdziesięciu członków. W centrum schematu znajduje się duża liczba czterysta sześćdziesiąt, dookoła niej w półokręgu w kilku rzędach są punkty, które swoim kolorem symbolizują przynależność partyjną każdego z członków. Partia rządząca, Prawo i Sprawiedliwość posiada w Sejmie dwustu trzydziestu pięciu członków, jest oznaczona granatowymi punktami. Reszta punktów symbolizuje członków opozycji z różnych partii: członkowie Koalicji Obywatelskiej oznaczeni są pomarańczowymi w punktami - jest ich stu trzydziestu czterech, członkowie Lewicy czterdziestoma ośmioma różowymi punktami, Koalicji Polskiej zielonymi punktami w liczbie trzydziestu, Konfederacji jedenastoma fioletowymi punktami, jedną osobę reprezentującą mniejszość niemiecką oznaczono niebieskim punktem, a jedną osobę należącą do ugrupowania Polska 2050 żółtym punktem.

R1HTHNi3MN3sl

Schemat ilustruje strukturę Senatorów dziesiątej kadencji Senatu Rzeczypospolitej Polskiej. Izba wyższa w Polsce składa się ze stu senatorów. W centrum schematu znajduje się duża liczba sto, dookoła niej w półokręgu w kilku rzędach są prostokaty, które swoim kolorem symbolizują przynależność partyjną każdego z członków. Partia rządząca, Prawo i Sprawiedliwość posiada w Senacie czterdziestu ośmiu członków, których ilość na schemacie symbolizują granatowe prostokąty. Reszta prostokątów symbolizuje członków opozycji z różnych partii: członkowie Koalicji Obywatelskiej oznaczeni są pomarańczowymi prostokątami - jest ich czterdziestu trzech, członkowie Klubu Lewicy dwoma różowymi prostokątami, Koalicji Polskiej trzema zielonymi prostokątami, członkowie Koła Senatorów Niezrzeszonych trzema fioletowymi prostokątami, a jeden senator niezrzeszony szarym prostokątem.

Wybory

Wybory parlamentarne czy samorządowe nazywane są świętem demokracji. Udział w nich jest przywilejem każdego dorosłego obywatela. Zgodnie z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej wybory są powszechne, równe, bezpośrednie i tajne. Co to oznacza? Powszechność ma związek z czynnym i biernym prawem wyborczym.

• Czynne prawo wyborcze oznacza, że głosować w wyborach ma prawo każdy dorosły członek społeczeństwa, bez względu na wiek, stan zdrowia, miejsce zamieszkania i aktualne miejsce pobytu. Głosować można np. podczas wyjazdu wakacyjnego, a nawet poza granicami kraju.

• Bierne prawo wyborcze natomiast to możliwość kandydowania w wyborach.

W wyborach prezydenckich kandydaci muszą mieć ukończone 35 lat, a w wyborach do Senatu – 30 lat.

Cechy wyborów pięcioprzymiotnikowych

W politologiipolitologiapolitologii, czyli w nauce społecznej zajmującej się polityką rozumianą jako całokształt działalności związanej ze sprawowaniem władzy, wybory mają określone zasady:

1. Zasada równości wyborów ma gwarantować wszystkim jednakowy udział w procesie wyborczym.

2. Zasada bezpośredniości oznacza, że obywatele sami wskazują, na kogo oddają głos i robią to osobiście.

3. Zasada tajności wyborów to inaczej anonimowość. Karta do głosowania nie jest przez głosującego podpisywana i tylko on sam zna swoją decyzję.

4. Zasada powszechności oznacza, że w wyborach mogą brać udział wszyscy obywatele Polski w odpowiednim wieku, a kandydaci nie mogą być skazani prawomocnym wyrokiem.

5. Zasada proporcjonalności gwarantuje podział mandatów w stosunku do liczby uzyskanych głosów.

W Polsce od 1989 roku organizowane są wolne wybory prezydenckie, parlamentarne, samorządowe oraz referenda i wybory do europarlamentu (po 2004 roku).

W wyborach zazwyczaj bierze udział tylko część społeczeństwa. Udział osób głosujących do ogółu uprawnionych do głosowania nazywany jest frekwencją wyborczą.

Frekwencja wyborcza w Polsce

Ogólne tendencje wyborcze

Raport CBOS Chcemy chodzić na wybory - deklaracje o uczestnictwie i ocena rangi wyborów z 2019 roku wskazuje, że Polacy najchętniej biorą udział w wyborach samorządowych, a najmniej naszych rodaków głosuje w wyborach europarlamentarnych.

Z odpowiedzi respondentów zapytanych przez CBOS można wywnioskować, że dla Polaków najważniejsze są wybory wpływające bezpośrednio na władzę państwową. Władza lokalna jest najbliżej spraw obywatela. Wybór swoich przedstawicieli na poziomie samorządowym pozostaje silnym poczuciem obowiązku. Wybierani kandydaci są pierwszym ogniwem reprezentującym nasze poglądy i jako pierwsi walczą o nasze sprawy. Władza ogólnopolska - krajowa - zajmuje się sprawami społeczeństwa - jest bardziej ogólna. Z sondażu wynika, że wybory prezydenckie i parlamentarne utrzymują wysoką rangę dla wyborców, głownie z powodu poglądów. Od lat w Polsce zauważalny jest tendencyjny podział na przeciwstawne grupy poglądowe. Wybory europarlamentarne dla respondentów nie mają takiego znaczenia jak inne rodzaje. Porównując wszystkie grupy, widać spadek odpowiedzi „Są bardzo ważne” na rzecz odpowiedzi ,,Praktycznie nie mają znaczenia”. Spowodowane jest to głównie nieznajomością zakresu władzy przedstawicieli Polski w Unii.

Przekonanie o ważności wyborów jest silnie skorelowane z deklaracją gotowości do głosowania. Na pytanie: „W jakim stopniu, na ile procent jest Pan(i) pewien/pewna, że wziął(ęła)by Pan(i) udział w wyborach do Sejmu?”, odpowiedzi respondentów wyglądały następująco:

• nie więcej niż 70% - odpowiedź taką zdeklarowało 8% badanych,

• 80% pewności - również zadeklarowało 8%,

• 90% pewności - zadeklarowało 14%,

• 100% pewności zadeklarowało aż 70% badanych.

Respondenci CBOS udział w wyborach do Sejmu deklarują o wiele chętniej niż do europarlamentu, w wyborach prezydenckich pytani również chętniej biorą udział. CBOS, aby porównać wagę rangi wyborów, zaproponował poniższe zestawienie:

Porównując rangę, wybory europarlamentarne najbardziej tracą w korelacji z samorządowymi, a najmniej - z parlamentarnymi.

Frekwencja a wiek wyborców

Frekwencja wyborcza z podziałem na wiek dzielona jest na pięć grup. 

Osoby między:
- 18 a 29 rokiem życia,
- 30 a 39 rokiem życia,
- 40 a 49 rokiem życia,
- 50 a 59 rokiem życia,
- powyżej 60 roku życia.

Wszystkie analizy frekwencji wyborczej pokazują, że seniorzy (60+) zwykle stanowili jedną z liczniejszych grup biorącą udział w wyborach. Sondaże exit poll z wiosennych wyborów do Parlamentu Europejskiego z 2019 roku pokazały, że wśród pięciu grup wiekowych seniorzy z frekwencją 47,4% uplasowali się na trzecim miejscu, natomiast w wyborach prezydenckich w 2020 roku z frekwencją na poziomie 55,4% byli najmniej liczną grupą.

Porównanie danych sondażowych dotyczących frekwencji z wspomnianych wyborów z 2019, 2018 i 2015 roku wskazuje, że najrzadziej w poprzednich latach głosowały osoby najmłodsze. Frekwencja w grupie wiekowej 18‑29 lat wynosiła odpowiednio 27,8% w wyborach do europarlamentu, 37% w wyborach samorządowych i 43,3% w wyborach parlamentarnych.

Największy odsetek głosujących w poszczególnych grupach wiekowych odnotowano w przedziale 51‑60 lat, a najmniejszy - w wieku 18‑21 lat. Czym jest to spowodowane?

Tak niski odsetek w grupie 18‑21 lat wskazuje na brak świadomości co do znaczenia udziału w wyborach. W grupie tej znajdują się również osoby, które nie wiedzą, jak głosować, a także te, wg których scena polityczna kraju nie wpływa bezpośrednio na ich życie. Młodzi ludzie są również zajęci innymi sprawami: szukają pracy, kończą szkołę, szukają mieszkania lub zakładają rodziny.

Poglądy polityczne

Wpływ na frekwencję wyborczą mają również poglądy polityczne. Najlepiej zależność tę obrazuje frekwencja w wyborach prezydenckich w 2020 roku.

Sytuacja polityczna Polski w 2020 roku to przeciwstawne poglądy dwóch bardzo dużych obozów politycznych. Walka kandydatów reprezentujących te dwa ugrupowania zmobilizowała wielu Polaków do głosowania. W wyborach prezydenckich frekwencja wynosiła 68,18%. Z 30 268 543 uprawnionych do głosowania wypełnioną kartę do urny wrzuciło aż 20 636 635 osób. Mapa pokazuje dokładną frekwencję w poszczególnych województwach. Najwyższą frekwencję odnotowano w województwie mazowieckim, a najniższą - w opolskim.

Płeć wyborców

Najczęstszą analizą, której poddawane są wyniki wyborów, jest podział głosujących ze względu na płeć. Różnice dzielące mężczyzn i kobiety wiążą się głównie z poglądami politycznymi, tradycją, w jakiej jesteśmy wychowani, a także stanowiskiem danego kandydata lub ugrupowania politycznego. Kobiety z reguły bardziej przychylne są partiom i osobom prezentującym prorodzinne rozwiązania lub poglądy zapewniające stabilność zawodową. Mężczyźni podczas wyborów skupiają się głównie na sprawach ekonomicznych.

Stosunkowo największą ilością głosów mężczyzn odznaczało się ugrupowanie Korwin, różnica ta wynikała głównie z powodu skrajnych poglądów przedstawicieli tej partii.

Kampanie promujące głosowanie

Frekwencja wyborcza jest odzwierciedleniem świadomości narodu. Głosujący ludzie, również z niepełnosprawnościami, wiedzą, że ich głos ma znaczenie i może zmienić ich codzienność. Uświadamianie ludzi o obowiązku i przywileju głosowania jest bardzo istotne. Każde wybory, oprócz kampanii wyborczej, niosą ze sobą również kampanie informacyjne. Poniżej lista kilku z nich oraz odniesienia do filmów je promujących:

• Idziemy na wybory!, [online], dostępny w internecie: (https://youtu.be/X7x6NA1j6Fo.

• Wybory bez barier, [online], dostępny w internecie: https://www.youtube.com/watch?v=YM4hyNu4SQs.

• Wybory Prezydenta RP 2020, [online], dostępny w internecie: https://www.youtube.com/watch?v=OIRrunodVuw.

Słownik